सोमवार, ५ डिसेंबर, २०११

गद्धेपंचविशी

पंचविशी!! आतापर्यंत जन्म, बारसं, पहिला वाढदिवस, सोळावं वरीस, टीनेज, चाळीशी, पन्नाशी, साठी, मृत्यू सगळ्या सगळ्यांशी संबधित कच-यासारखं लिखाण झालंय,झालं होतं आणि होत राहील..पण साली पंचविशी हि 'गद्धेपंचविशी' म्हणून ओळखली जाते आणि तमाम लोकांनी तिला जणू वाळीतच टाकलं गेलंय..हो की नाही? शिंगं फुटण्याचं वय हे..यावर काय लिहायचं?आणि कोण वाचणार? असा याच्यामागे विचार असेल बहुतेक! योगायोगाने हल्लीच फेसबुकवर एकाने तेवीस हे वर्ष कसं असतं यावर मत मांडलं होतं,आणखी एका ब्लॉगर मित्राने पंचविशीबद्दल मतं व्यक्त केलीयेत तेव्हा जाणवलं कि हो.. मीही हा विचार कधी काळी केला होता..

कॉलेज संपल्यानंतर याच वयात लागलेल्या नव्या जॉब चे नऊ दिवस ओसरले कि एखादा वीकेंड असा मिळतो कि घरात कोणीच नसतं. आपल्याला झोपून कंटाळा आलेला असतो, टीव्ही कडे पाहवत नाही, पेपर वगळता वाचायला दुसरं काहीच नसतं, मित्रमंडळ कुठलातरी टुकार नाव असलेला (उदाहरणादाखल हल्लीच्या काळात 'टेल मी ओ खुदा'!! ) पिक्चर पाहायला बोलावत असतं पण आपल्याला तर इकडे आंघोळ करायचा सुद्धा वैताग आलेला असतो. कम्प्युटर वरचे सगळ्या भाषांमधले आणि 'सगळ्या पद्धती'चे पिक्चर्स बघून बघून अक्षरशः पाठ झालेले असतात.. (अशी वेळ तुमच्यावर कधीच आलेली नसेल तर तुमच्याइतके लकी तुम्हीच ब्वा!! पुढच्या वीकेंडला पेन ड्राईव्ह घेऊन येतो! ) डॉ. सलील कुलकर्ण्यांच्या भाषेत कंटाळ्याचा देखील कंटाळा आलेला असतो त्यावेळेला विनासायास,विनाखर्च करण्यासारखी जर कोणती गोष्ट असेल तर ती आहे 'विचार'.. हवा तितका वेळ,हवा तिथे,हवा तसा करा! कोण्णाचं काही ऑब्जेक्शन नसतं!

तेविशीपासून पंचविशीपर्यंतचा काळ कसल्या प्रचंड ट्रान्सफॉर्मेशन मध्ये जातो याचा आपल्याला अंदाजच येत नाही..या वयात किती गोष्टी घडतात. कळत नकळत.

शाळेत अभ्यासाचा तिटकारा असणा-या आपल्याला अचानक साक्षात्कार झाल्यासारखा अभ्यास जवळचा वाटू लागतो.. पुढे शिकायची इच्छा असेल किंवा हवी तशी अथवा कसलीच नोकरी न मिळाल्याने असेल, आपल्यातले काहीजण post -graduation चा पर्याय निवडतात आणि तिथे बराच चांगला परफॉरमन्सही दाखवतात. त्या जोरावर चांगल्या नोकरीच्या संध्या चालून येतात वगैरे वगैरे.. शाळेत जर प्रचंड अभ्यास वगैरे केला असाल तर हुशारीच म्हणजे सर्व काही नाही,त्यापलीकडेही जग असतं हे कळायला लागतं. ड्रिंक्स घेणे म्हणजे अट्टल दारूडा असणे असं नव्हे किंवा वीकेंडना मुवीज पाहणे म्हणजे निव्वळ टाईमपास करणे असं नव्हे..असे नवनवीन साक्षात्कार व्हायला लागतात.

नोकरीला असणा-यांना एवढ्यात कळून चुकतं कि कॅम्पस प्लेसमेंट हे केवळ मानचिन्ह आहे. ऑफिसेस लांबून जितकी आकर्षक दिसत असतात, आतून तितकीच क्रूर असतात . आणि खूप काम करायचा तसाच निव्वळ आराम करायचादेखील कधी कधी कंटाळा येतो.. इंटरनेटचं कौतुक नेट कॅफे मध्ये जितकं होतं तितकसं राहत नाही.आपल्या नेटवरच्या ,मेल थ्रू केल्या जाणा-या activities चं इतरांना काय तर आपल्यालाही तितकसं अप्रूप राहत नाही. दर महिन्याला जमा होणारा पगार एवढीच काय ती जमेची बाजू..बाकी सगळा खर्चच!

मैत्री ही केवळ मैत्री नसते - तिला स्वतःच्या काही नियम व अटी असतात. हे आपल्याला कळतं आणि पटतं पण! कॉलेजात असताना अडीनडीच्या वेळी धावून येणारे सगळेच मित्र अथवा मैत्रिणी आता तेवढे क्लोज राहत नाहीत."हर एक फ्रेंड जरुरी होता है" हे वाक्य फक्त ऐकायलाच बरं वाटतं!! काहीजणांना आपण हक्काने कुठेही बोलावू शकत नाही , काहीजणांना हक्काने आपण बोलावू शकतो पण ते येतीलच हे छातीठोकपणे सांगू शकत नाही.. पैसा,पद आणि प्रतिष्ठा हि कितीही नाही म्हटली आणि मनाने कितीही नको म्हटलं तरी मित्र मैत्रिणी आणि नाती ठरवण्याची माध्यमं बनतात! अर्थात आपल्यालाही सगळीच नाती जपणं शक्य होतंच असं नाही.

याच वयात कॉलेजात जुळलेली मनं तुटतात... शेकडो प्रेमभंग होतात... शेकडो वेळा ऐकलेल्या आणि सहस्र वेळा पुटपुटलेल्या 'आय लव्ह यू' या वाक्यामागे भावनादेखील असतात याची जाणीव होते. आपलं कधीकाळचं क्रश आठवलं तरी आपल्याला आपलंच हसू येतं. नुसतं आवडणं,आकर्षण,गोड गोड बोलणं आणि ओढूनताणून केलेलं प्रेम म्हणजे खरं प्रेम नव्हे हेही उमगतं. एकेकाळचं आपल्या जीवापाड आवडीचं माणूस कधी, का आणि कसं 'एक्स' होतं कळतही नाही. ते लग्नाच्या बोहल्यावर चढतं आणि तुम्ही केवळ पहात राहता! तर कधी 'प्रेम' या शब्दाचा अर्थ नव्याने उमगू लागतो. शाळा कॉलेजात न मिळालेली जवळची व्यक्ती ध्यानीमनी नसताना आपल्याला बाहेरच्या जगात मिळते. नोकरी नाही म्हणून सोडून गेलेल्या गर्लफ्रेंड्सपेक्षा किंवा कॉलेज संपल्यावर डच्चू देणा-या बॉयफ्रेंड्सपेक्षा वेगळं कोणीतरी जगात असतं हे सुद्धा आपल्याला समजतं..

या काळातच आपल्याला 'एखाद्याचा हात पकडणं' आणि 'खरोखरीचं प्रेमात पडणं' यातला फरक कळतो.. तर कधी कळतं कि प्रत्येक मिठीचे अर्थही वेगवेगळे असतात.. एखाद्याशी बोलणं प्रत्येकवेळी तोच प्रत्यय देतही नाही.. प्रॉमिस किंवा वचन हि गोष्ट जितक्या फास्ट देता येते तितक्या फास्ट मोडताही येते आणि हेही उमजतं कि काहीवेळा कोणीतरी म्हटलेलं 'बाय' हे कायमस्वरूपी असतं.. पण यातल्या कशालाच आपल्याकडे उपाय नसतो!

आपल्याच कॉलेजच्या नव्हे तर इतर कुठल्याही कॉलेजच्या कॅम्पस मध्ये गेलो तर आपण मोठे झालो आहोत हे आपोआपच कळून येत.. कॉलेज मधल्या मुली आणि मुलं अचानक शाळकरी वाटायला लागतात. सबमिशन च्या फाईल्स घेऊन त्यांची चालणारी लगबग बघितली तर उगाचच हसू फुटतं.त्यांच्या वयात आपण पहात असलेली स्वप्नं ही आपली नव्हती तर आपल्या आईबाबांची होती याची जाणीव होते. पण तोपर्यंत आपण स्वप्न बघणंच विसरून गेलो आहोत हे सत्यही स्वीकारावं लागतं.

मोबाईल मधलं एस एम एस हे एकेकाळी अग्रेसर असणारं संपर्क आणि दळणवळणाचं माध्यम अचानक मागे पडतं. अगदीच एस एम एस करायचा झालाच तर शॉर्टकट करून आपला मेसेज १६० कॅरेक्टर्स मध्ये बसवणारे आपण आता एक्स्ट्रा स्पेस मुळे २ एस एम एस गेले तरी फारशी तमा बाळगत नाही! प्रीपेड सर्विसेसचे या वयातले ग्राहक पोस्टपेडकडे वळतात आणि extra talk-time , फ्री एस एम एस, नवीन नवीन प्लान्स यांची एकमेकात चालणारी चर्चाही खुंटते. एकेकाळी नुसत्या missed call ची भाषा अवगत असणारे आपण बारीकसारीक गोष्टींकरताही फोन कॉल वाया घालवायला मागेपुढे पहात नाही. प्रीपेडचं दीड महिन्याचं असणारं बजेट आता केवळ पोस्टपेडचं मंथली रेंट झालं तरी आपल्याला फारसा फरक पडत नाही.

याच वयात कधी कधी आपल्या आवडीनिवडीही बदलतात. हार्ड मेटल वरून अचानक सुफी संगीत आवडायला लागतं.. कथांपेक्षा कादंब-या जवळच्या वाटायला लागतात. न्यूज मधलं स्वारस्य वाढतं. शेवटच्या पानावरून पेपर वाचायला सुरुवात करणारे आपण आता पहिल्या पानावर नजर फिरवूनच पुढे जातो. राजकारण थोडंफार का होईना लक्ष वेधून घ्यायला लागतं. नेहमीच कोणा ना कोणाबरोबर असण्यापेक्षा कधी कधी स्वतःलाही वेळ द्यावासा वाटायला लागतो. वेगळ्या शब्दात एकटेपणा जवळचा वाटायला लागतो. काहीतरी करावं अशी प्रचंड उर्मी सारखीसारखी दाटून येत राहते. कधीकधी कडू गोड आठवणी मनात गर्दी करतात.आणि तशी गर्दी झाली की हल्ली हल्ली पर्यंत माहीतसुद्धा नसलेली आणि केवळ कोणाकोणाच्या लिखाणातून वाचलेली 'कातरवेळ' म्हणजे संध्याकाळचा नेमका कोणता काळ हे सुद्धा उमगतं!

आपण मोठे झालोत ही जाणीव इतर लोकही आपल्याला करून देतात. 'लहान आहे, त्याला/तिला काय समजतंय/ काय विचारायचं' असं परवापरवा पर्यंत म्हणणारे घरातले आता बारीकसारीक गोष्टी आपल्या कानावर घातल्याशिवाय स्वस्थ बसत नाहीत... 'चिंता करितो विश्वाची' म्हणजे काय असतं त्याचा आपल्याला प्रत्यय येवू लागतो आणि जबाबदारीची जाणीव होते. घरच्यांसाठी भिन्नलिंगी फ्रेंड्स आता निव्वळ मैत्रीपुरते राहत नाहीत आणि स्थळ म्हणजे 'जागा' आणि कर्तव्य म्हणजे 'काम'  एवढेच माहित असणा-या आपल्या कानावर  हे शब्द निदान त्यांचे निराळे अर्थ तरी माहित असावेत या हेतूने घातले जातात!!

पंचविशी!! आयुष्याचा रौप्यमहोत्सव तो.. तब्बल पंचवीस वर्ष. त्यातली पहिली ५ वगळता आपण कसे घडत गेलो याच्या खुणा आणि ओरखडेसुद्धा आपल्याच मनावर हलकेच उमटलेले असतात. आता आपल्याला कोणी छडी मारून शिक्षा करणार नसतं, कान पिळून वर्गाबाहेर उभं करणार नसतं, 'उलट उत्तर करायची नाहीत' असा दम भरणार नसतं, 'आता तरी सुधार' असा सल्ला देणार नसत. सुधारायचं वय निघून गेलेलं असतं आणि आतापर्यंत आपण जो मुखवटा चेह-यावर चढवलेला असतो तो घेऊन आपल्याला पुढे वाटचाल करायची असते!

कालाय तस्मैः नमः!

मंगळवार, २५ ऑक्टोबर, २०११

'राजू' नाम मेरा..

ही व्यक्ती पहिल्यांदा मला देवळात भेटली. नाही नाही.. भक्ती रसात लीन वगैरे नाही! तर आदल्यादिवशी मदिरा रसात तल्लीन होऊन घरी परतताना अचानक पाऊस आल्यामुळे देवळाचा आश्रय घेतला होता त्याने!!  मी रविवारी (कधी नव्हे ती सक्काळी-)सकाळी अंघोळ करून चहा ढोसण्यासाठी  जात असताना, वाटेवरच्या गणपती मंदिरात गेलो. देवाला नमस्कार केल्यानंतर परतताना जरावेळ टेकल्यासारखं करायचं म्हणून मी तिथेच झोपलेल्या व्यक्तीच्या शेजारी बसलो. एक नजर फिरवली तर तो एक धष्टपुष्ट तरुण होता. मी बसल्याची चाहूल लागताच तो उठून बसला..
"मित्रा,वाजलेत किती?" चेह-यावरून आणि केसांवरून हात फिरवून ते नीट केल्यानंतर त्याने मला विचारलं.
"साडेनऊ" मी त्रोटक उत्तर देवून शांत बसलो.
"इथे जवळ कुठे चहाची टपरी आहे?"
"आहे पुढे कॉर्नरवर. इथून सरळ गेलं कि चौकात डावीकडे वळायचं आणि दुस-या गल्लीच्या सुरुवातीलाच आहे" मी हातवारे करत माहिती पुरवली पण तो कन्फ्युज झाला असावा.
"जरा दाखवशील का? बाईक वर जाऊ. मी तुला drop करतो इथेच पुन्हा."
"किती सिम्पल आहे. इथेच तर आहे"
"पटकन दाखव आणि चटकन येवू मागे.."
"मला पण चहा प्यायचा होता" मी म्हटलं.
"मग चल ना.. तेव्हढीच कंपनी होईल एकमेकांना" आम्ही त्याच्या बाईकवर टांग मारली.
ही आमची पहिली आकस्मिक भेट..
मग आम्ही टपरीवर गेलो. त्याला आदल्या दिवशी कोणीतरी कसं पार्टीला बोलावलं, तो कशी थोडीशीच व्होडका प्यायला, मग वा-यामुळे त्याला ती कशी चढली आणि तो कसा देवळात झोपला वगैरे स्टोरी मी ऐकून घेतली आणि चहा क्रीम रोल खाता खाता दोन चार 'अनुभवाच्या गोष्टी' मी पण ऐकवल्या.
"चांगलं वाटलं तुला भेटून" मला drop करताना तो म्हणाला. तेव्हाच मला जाणवलं कि या माणसाचा आपल्या आयुष्यातला मुक्काम लांबणार!
अर्थात झालंही तसंच..

त्यानंतरच्या रविवारीच असेल बहुधा.. हो.. रविवारच होता. एका मित्राला लायब्ररी लावायची हुक्की आली म्हणून मी त्याच्याबरोबर एका वाचनालयात गेलो. तर हे महाशय तिथे उभे!
"आयला! तू कसा काय इथे?" मला  आश्चर्य लपवता आलं नाही
"अरे मी इथे कामाला आहे"
"नाव काय तुझं?"
"मी राज" तो म्हणाला.
"फिल्मी आहे रे नाव! तू काय इथे लायब्रेरियन म्हणून की..?"
"नाही रे..पुस्तकं द्यायला घ्यायला." मी बुचकळ्यात पडलो ते त्याने हेरलं. त्याने पुन्हा चहाचं आमंत्रण दिलं. आणि त्याच्या सरांची म्हणजे तिथल्या लायब्रेरियनची परवानगी घेऊन तो मला घेऊन बाहेर पडला. माझा मित्र त्याचं काम झाल्यावर जायला गेला त्यामुळे आम्हाला खुलेपणाने बोलताही आलं.
 
अनाथालयात वाढलेला पण मोठा झाल्यावर तिथून पळून आलेला वगैरे- अशी happening पार्श्वभूमी असणारा तो पोरगा होता.त्याचं खरं नाव राजू. मी विचारलं तेव्हा मला त्याने "राज" असं सांगितलं होतं खरं. पण नंतर 'अनाथालय' वगैरे प्रकार सांगितल्यावर मला शंका आली.
"तुझं राज-बीज असं नाव कसं काय ठेवलं बुवा?" मी निरसन करून घ्यायला शंका विचारली .
तेव्हा त्याने सांगितलं "नाही रे.. खरं नाव राजू.. पण हल्ली हिंदी मराठी पिक्चर वाल्यांनी राजू बिजू ही नावं नोकरांची करून टाकली आहेत त्यामुळे ते जरा डाऊनमार्केट का काय म्हणतात ना तसं वाटतं. म्हणून मी राज असं सांगतो. तेव्हढंच जरा बरं इम्प्रेशन.."


नंतर आम्ही ब-याचदा भेटलो. कधी असेच अचानक तर कधी ठरवून. तो माझ्या मोबाईलवर फोन करायचा आणि भेटीचं ठिकाण ठरायचं!
वाचनाची आणि पुस्तकांची क्रेझ. पण मराठीच. पळून गेला तेव्हापासून त्याने वेगवेगळ्या वाचनालयात काम केलं.
"प्राथमिक शाळेत  मी शिकलो तेव्हाच पुस्तकांची आवड होती मला.सगळी अनाथालयाची कृपा..!" तो सांगायचा.." पुस्तक मिळाली कि पहिल्यांदा इतिहासाच्या पुस्तकातले धडे, गोष्टी समजून वाचून काढायचो. मग अभ्यास वगैरे. आमच्या मागे तुम्हा लोकांसारखे आईबाबा नव्हते 'अभ्यास कर अभ्यास कर' म्हणून धोशा लावणारे! त्यामुळे मी ठरवीन ती पद्धत! असा सगळा मामला होता. सामान्य कुवतीचा मुलगा होतो मी आणि अजूनही आहे."
तो स्वतःचं आधीच रंजक असणारं लाईफ अजून रंगवून सांगायचा. ऐकणा-याला ऐकतंच राहावंसं वाटायचं.
"किती शिकलास? आणि सगळ फुकटफाकटचं मिळत असताना पळून का गेलास तिथून?"
"शिकलो दहावीपर्यंत. पण नंतर वैतागलो. मला आमच्या गुरुजी आणि बाईंमुळे उगीचच वाटायचं कि मी दहावी झालो कि मी सुशिक्षित म्हणवला जाणार, सगळी सुखं पायाशी लोळण घेणार वगैरे वगैरे.. पण निकालानंतरच्या काही दिवसातच कळलं कि या शिक्षणावर जास्तीत जास्त वॉचमन होऊ शकेन!"
आम्ही दोघेही हसलो.
"अनाथालयात माझ्याकडून फारश्या अपेक्षा नव्हत्या. त्यामुळे मी पळून गेल्याने त्याचं काही गेलं नाही. काही कायदेशीर कटकटी झाल्या असतील तेवढंच.. मग मी ठरवलं आपलं लाईफ आपल्या पद्धतीने जगायचं. चो-यामा-या करायची मुळातच प्रवृत्ती नव्हती त्यामुळे आधी पुस्तकांच्या दुकानात नोकरी मिळते का ते बघितलं. नाही मिळाली. पण नंतर एका लायब्ररी मध्ये काम मिळालं. पुस्तकं द्यायचं नव्हे तर साफसफाईचं!तिथून मग सरांशी गोड बोलून,माझी आवड सांगून ते काम मिळालं. मग त्यांच्या ओळखीने थोड अजून जास्त पैसे असणा-या लायब्ररीत लागलो.असं करत करत आता सध्याच्या लायब्ररीत आहे.." त्यानं सांगितलं.
मजा होती कि नाही? शून्यातून विश्व निर्माण करणा-या मोठ्या लोकांच्या जीवनातले चढउतार, उन्हाळे पावसाळे अश्या गोष्टींवर ठिकठिकाणी चर्चा झडतात,भारंभार विश्लेषणं होतात, कौतुकं होतात. पण शून्याच्याही मागून सुरुवात करून सामान्य जीवन जगणा-या राजू कडे आपलं कधी लक्षही जात नाही..

"ए तू कुठे राहतोस?" एकदा असंच,त्याचा ठावठिकाणा  माहित असावा म्हणून मी विचारलं.
"इथेच राहतो..चल येणार?" मी मान डोलावली.
त्याच्या बाईकवरून आम्ही निघालो..
"गाडी माझी नाहीये ही.. मित्राची आहे. रूममेटची. अगदी गरजेच्या वेळेलाच घेतो मी. त्यालाही ते माहित आहे त्यामुळे त्याची कधी ना नसते.."
"तू हॉस्टेल वर राहतोस?"
"एक flat आहे. हल्लीच तिथे आलोय आम्ही राह्यला. मी आणि अंकित. आधी कॉट बेसिस वर राहयचो. त्याचा  मित्र राहत होता त्या flat वर २ जणांसाठी जागा होती. मग आम्ही गेलो तिकडे.."
"बर्र.."
"अंकितने  तुझ्यासारखंच इंजिनियरिंग केलंय. तो पहिल्या वर्षाला होता तेव्हापासून आम्ही पार्टनर्स आहोत. आता त्या पाळीव प्राण्यांच्या कंपूत नोकरी  करतो तो ."
"पाळीव प्राण्यांच्या कंपूत? राणीच्या बागेत आहे कि काय?"
"नाही रे.. हिंजवडीत..आय टी पार्क मध्ये! गळ्यात पट्टा घालून जातो आणि तसाच येतो.. म्हणून पाळीव प्राणी! "
"हा हा हा.." मी खळखळून हसलो.." सहीये सहीये कन्सेप्ट! पाळीव प्राणी..मी पण त्यातलाच रे..."
"असू दे रे.. त्याला चिडवायला मी म्हणतो.बाकी काही नाही!"
आम्ही त्याच्या flat वर पोचलो..
"काय काका कसे आहात? काकू पाय काय म्हणतोय? पिंकी, परीक्षा आहे ना खेळतेयस काय? जा चल अभ्यास कर नायतर पप्पांना नाव सांगेन हां!"  वगैरे सोसायटीतल्या शक्य तितक्या सगळ्यांची हजेरी घेत तो मला घेऊन दुस-या मजल्यावर पोचला.

घरात बसल्यावर आमच्या ब-याच गप्पा झाल्या. लायब्ररी व्यतिरिक्त सकाळी सहा ते नऊ आणि रात्री सहा ते नऊ तो जिम मध्ये ट्रेनर म्हणून काम करत असे!
त्याच्या धिप्पाड शरीरयष्टी बद्दल मी विचारलं तेव्हा त्याने सांगितलं.
"हे बघ, मला ना कोणी आगे न पिछे.. जे करायचं ते स्वतःसाठी. बरोबर?"
"हम्म.." मी मान डोलावली.
"मला कपड्यालत्त्यांची, गाडीघोड्याची आवड नाही. म्हणजे मुळात सगळ्या मुलांना असते तशी असली तरी ती कालौघात मेली असेल.  खाऊन पिऊन थोडे पैसे उरायला लागले ते मी साठवत गेलो. आणि एकदा या अंकितच्या नादानेच जिम लावली. त्याने  हौस फिटल्यावर सोडली पण मला व्यसन लागल्यासारखं झालं.मग तिथल्या ओळखी बनल्यानंतर मला कन्सेशन मिळायला लागलं. मग सरांच्या सांगण्यावरून सर्टीफिकेशन केलं. 'तिथेच ट्रेनर म्हणून काम करेन' या बोलीवर सरांनी पैसे सुद्धा भरले. चांगली माणसं मिळाली मला काही काही. खरतर जी चांगली माणसं मिळाली ती मी सोडली नाहीत."
मी अवाक होऊन ऐकत होतो.
"पाच पैशाचं सेविंग कि काय म्हणतात ना ते नाही माझं! पण हो पाच पैशाची उधारीपण नाही हां!"
जीवन अक्षरशः जगत होती ही व्यक्ती.. त्याला आवडणारी कामं आणि त्यातून अर्थप्राप्तीसुद्धा.. मर्यादित गरजांमुळे हव्यासही नाही! सुख सुख म्हणजे अजून काय असतं?

कधीतरी एकदा मी त्याला पहिल्याच भेटीतल्या दारू बद्दल विचारलं होतं..
"मी पितो, पण कोणी आग्रह केला तरच. आता तुला पण माहितीये माझी परिस्थिती कशी आहे ते. मी कुणाला 'दारू पाजेन' असली आश्वासन देत नाही कि स्वतःहून कोणाला सांगत नाही. जर कोणी ऑफर केली तरच.. मी खोटा आव आणत नाही. काय आहे माहितीये का, कधी कधी लोकांना मन मोकळं करायला असा एक माणूस लागतो जो कधी चुकूनमाकून सुद्धा त्यांच्या आयुष्यात येणार नसतो."
"काय सांगतोस? असं कसं शक्य आहे?"
"कधी जाणवलं नाही तुला हे? बस रेल्वे मधून प्रवास करताना तुझ्याकडे कोणी कधी काहीच बोललं नाही? कोणी स्वतःचं कर्तृत्व किंवा त्यांच्या प्रॉब्लेम्सचं विश्लेषण करून सांगितलं नाही?"
मी विचार केला.. ब-याच जणांनी सांगितलं होतं खरं, आणि मला नावं तर सोडाच, चेहरे पण नव्हते आठवत..
"हो रे..खरंच!" मला कमाल वाटली!
"मग? मी या लोकांचा 'तो अनोळखी' माणूस आहे.कोणाचं दुःख ऐकून सांत्वन करायला किंवा कोणाचा आनंद घेऊन तो उधळायला; थोडक्यात कोणाच्या सुखाचा सोबती व्हायला अथवा दुःखाचा वाटेकरी व्हायला मला पैसे नाही पडत ना!"
मी हसलो..फारच पुस्तकी बोलायचा कधी कधी! तरीही हे मान्य करावंच लागायचं की काहीवेळा आपली विचार करायची पद्धतच वेगळी असते. निदान याच्यासारखी तरी नसते!

"तुला कधी तुझ्या जन्मदात्यांचा शोध घ्यावासा नाही वाटला?"
"हिंदी सिनेमातल्यासारखा ?" त्याने विचारलं आणि हसून मला टाळी दिली.."सत्य आहे ते स्वीकारावंच लागतं रे.. जिवंत नसतील तर प्रश्नच मिटला आणि असतील तरी तेव्हा त्यांना मी नको होतो म्हणूनच टाकून दिला असेल ना? आणि आता त्यांना शोधून काढलं तरी काय साध्य होणार आहे? मला गरज होती तेव्हा तर ते मिळालेच नाहीत.. महाभारत वाचलंयस ना? एवढ्या कर्तृत्ववान कर्णाची कुंतीने केलेली भावनिक पिळवणूक बघितली तर वाटतं कुठल्याच अनाथ किंवा अनौरस मुलाला त्याचे खरे आई-बाबा कळू नयेत.. निदान त्या मुलाचे तरी हाल नाही होणार."
"पण तूच म्हणतोस ना, कि सत्य स्वीकारावं लागतं?"
"शब्दात पकडू नकोस रे.. अज्ञानात सुख असतं हेही खरंच आहे ना? कशाला जीवनातल्या सगळ्या सत्यांची ओळख करून घ्यायची?"
पटला तो विचार मला.. "आणि सत्य खरं असतं,सत्याचा विजय होतो वगैरे पुस्तकात ठीक वाटतं! वास्तविक जीवनात ज्याचा विजय होतो त्यालाच सत्य सत्य म्हणून गौरवलं जातं!" तो म्हणाला.
"इतिहास बघितला तर हेही पटेल बघ तुला..रामायण,महाभारतात रावण, कौरव वगैरे मंडळी जिंकली असती तर कदाचित इतिहास वेगळा असता.. अर्जुनाच्या सुभद्रेबरोबरच्या लग्नाची, द्रौपदीच्या सांसारिक हालांची, धर्माच्या नरो वा कुंजरो वा या विधानाची, द्यूत खेळणा-या आणि त्यात बायकोला देखील पणाला लावणा-या पांडवांची बाजू घेताना मन कचरलं असतं.. दुस-या महायुद्धात हिटलर जिंकला असता तर इतिहासाची पानं निराळ्या शब्दात लिहिली गेली असती.जर युद्धात विजयश्री नसती तर अमेरिकेच्या अणुबॉम्ब हल्ल्याचं समर्थन सुद्धा होऊ शकलं नसतं! युद्धात नेहमी जेते- युद्ध जिंकणारेच  इतिहास लिहितात आणि तो कधीच निरपेक्ष नसतो हेच खरंय.."  आणि खरंच होतं ते.. तटस्थ  विचार करणा-या व्यक्तीला हे पटेलही कदाचित!
मराठीबद्दल अतिशय दुराग्रही.. खरंतर  त्याच भाषेवर त्याचं प्रभुत्व होतं म्हणून असेल; पण सगळ्यांशी हट्टाने मराठीतूनच बोलायचा.. त्याची तब्ब्येत समोरच्या माणसावर फरक पाडत असेल बहुधा, पण ज्यांना येत नसे ते लोक सुद्धा तोडकं मोडकं मराठी बोलत त्याच्याशी!
"आपली मराठी मरत नाही रे.." कधी भाषेवर विषय घसरला तर तो सांगायचा.. " मराठी लोक महाराष्ट्र सोडून इतर देशी गेले तसे हे बिहारी, युपीवाले महाराष्ट्रात येतात.. त्याचा एवढा बाऊ कशाला करायचा? विश्व भोजपुरी किंवा उडिया साहित्य संमेलन होतं असं ऐकलंयस का तू आतापर्यंत? पण मराठी होतं ना? अमेरिकेत काय, जपानमध्ये काय, सगळीकडे महाराष्ट्र आणि मराठी मंडळं आहेत..एवढ्यात काय मरत नाही मराठी.. फक्त समृद्ध होत जातेय इतकंच.. आता प्राकृत मराठी आणि आताची मराठी यात फरक आहेच ना रे? तसंच आहे ते.. पुढची पिढी जरा इंग्रजाळलेलं मराठी बोलेल पण ते मराठीच! आता मला इंग्रजी येत नाही तरी कितीतरी इंग्रजी शब्द मी वापरतोच ना? मग? पण आपण सगळ्यांनी मराठी बोलण्याची जी लाज वाटते ती सोडली कि झालं.. मी बघतो वाचतो कि इतर प्रांतातले मग ते साउथ मधले असोत कि गुजरात मधले एकत्र भेटले कि त्यांच्या भाषेत संवाद सुरु करतात आणि महाराष्ट्रातले? हिंदीत! त्यांना काय कमीपणा वाटतो कोणास ठाऊक! असो.. पण मला वाटत मी जिवंत आहे तो पर्यंत तरी मराठी मरत नाही.. आणि मरतानासुद्धा हे सुख असेल कि मी भाषा जगवायला फुल ना फुलाच्या पाकळीचं तरी कॉन्ट्रीब्यूशन केलं!" मी टाळ्या वाजवल्या..

मी मोबाईल नंबर बदलला त्यानंतर सहा एक महिन्यानंतर माझ्या लक्षात आलं कि मी राजूला हा नंबर दिला नाहीये..कामाच्या धबडग्यात त्याचा संपर्क राहिला नव्हता..एकदा वेळ काढून मी त्याच्या सोसायटीत गेलो तेव्हा कळलं  कि राजू आता तिथे राहत नाही,  तो flat विकला गेला होता, आणि नवीन मालकाने तिथे भाडेकरू ठेवले होते.. अंकितला भेटायच्या किंवा निदान त्याची माहिती तरी विचारायच्या फंदात मी कधी पडलो नाही त्याचा मला पश्चाताप झाला. लायब्ररीत गेलो तर राजू 'काही अपरिहार्य कारणास्तव' ती लायब्ररी सोडून गेल्याचं कळलं. तिथल्या सरांनी एक नंबर दिला पण तो अजुनतागायात लागला नाही..तो कुठल्या जिम मध्ये जात होता त्याचं साधं नाव विचारायच्या भानगडीत देखील मी पडलो नव्हतो. फेसबुक आणि इंटरनेट च्या जगात केवळ तो त्यांच्या संपर्कात नसल्यामुळे मी त्याचा शोध घेऊ शकत नाहीये...पाण्यासारखा तो..जो कोणी त्याच्यात मिसळेल त्याचा रंग घेणारा. कोणी दुसरा 'मी' भेटला असेल त्याला..तरीही विसरणं मुश्कील आहे त्याला.

मंगळवार, २७ सप्टेंबर, २०११

आर्टी

आर्टी म्हणजे आर टी.. हे त्याचे इनीशीयल्स नव्हते बरं का.. आर टी म्हणजे रोख-ठोक. माणूसच तसा! एकदम सडेतोड. तसा तो पेशाने डॉक्टर. लोक त्याला डॉक्टर म्हणूनच ओळखत आणि हाक ही अशीच मारत.. "ओ डॉक्टरसाहेब!" अशी.. पण मी त्याला आर्टीच म्हणत असे..सावंतवाडीच्या कॉलेजातून बीएएमएस (मुंबई) केलं होतं त्याने. (पूर्वी मुंबई युनिवर्सिटी ही डिग्री द्यायची; हल्ली नाशिक युनिवर्सिटी देते. त्यामुळे कंसात काहीतरी मेन्शन करावं लागतं म्हणे!) मी शाळेत होतो तेव्हा आमच्या नात्यातला एकजण- एक दादा तिथे शिकत होता. त्याचा हा मित्र. त्याच्याबरोबर तो आमच्या घरी यायचा. सुट्टीच्या दिवशी घरचं जेवण जेवायला. घरात लगेच मिक्स होऊन गेला तो. त्या दिवसातसुद्धा संस्कृत आणि इंग्लिश मध्ये लिखाण असणारी मोठी मोठी पुस्तकं,ग्रंथ वाचायचा..आणि मला उपदेशाचे डोस द्यायचा! मला तर आधी वाटायचं, याला हे सगळं त्या संस्कृत श्लोकांमधूनच समजतं कि काय! :) पण नाही!.. ते रसायनच अजब होतं.

आर्टीचं बीएएमएस झाल्यावर त्याने त्याच्या गावात दवाखाना टाकला. तो चांगला चालायलासुद्धा लागला. मग त्याचं आमच्याकडे येणं जवळजवळ थांबलं. पण मग मी माझ्या आजोळी गेलो कि आवर्जून त्याच्याकडे जायला लागलो. दवाखाना म्हटलं कि एकतर पांढरीफटक किंवा मळकट निळसर,हिरवट असे आजारीपणाचं  फिलिंग देणारी खोली डोळ्यासमोर येते, त्यात डेटॉल,फिनाईल किंवा तत्सम जंतूनाशकाचा दर्प,वेगवेगळ्या विकारांचे पोस्टमार्टेम करणारे फोटो किंवा पोस्टर असं काहीतरी भयंकर डोळ्यासमोर येतं. पण आर्टी वेगळा होता. प्रचंड स्वच्छ दवाखाना,आकर्षक रंगसंगती, कुठून तरी आणलेलं सुंदर वासाचं जंतुनाशक, थोड्या थोड्या वेळाने हवेत स्प्रे होणारे सुवासिक स्प्रीन्क्लर्स असा त्याचा थाट होता. का नाही येणार पेशंट्स? तिथे आल्या आल्या त्यांना निम्म बरं वाटत असेल!

तो पेशंटशी बोलत असताना फार कमी लोकांना तिथे थांबण्याची परमिशन होती. मी त्यातलाच एक सुदैवी!
"काय होतंय काका?"
"बर नाय वाटत हाय..गळून गेल्यासारक वाटत हाय..विन्जेक्षण द्या!!"  मी आश्चर्यचकित!
"ताप,खोकला, अंग दुखी वगैरे?"
"बाकी काय नाय,"
"काका,शेती केलीत ना आता? त्यानं थोडफार होतं असं.."
"तुमी ते विन्जेक्षण द्याना डागतर.त्यांनी बरं वाटतंय" गावातले लोक त्याच्याशी 'शुद्द आणि सपष्ट' बोलायचा प्रयत्न करीत असत!
"बरं.. या इथे बेडवर..चप्पल काढून ठेवा.." वगैरे वगैरे.. मी गुपचूप पणे बघत होतो..

"आर्टी.. लोक इंजेक्शन द्या म्हणाले कि तू देतोस? कमाल आहे!" पेशंट गेल्यावर मी म्हटलं..
"ग्लुकोजचं इंजेक्शन असतं रे ते..या लोकांना थकवा येतो शेतीभाती करून. ग्लुकोज ने थोडी तरतरी येते.."
"च्यायला, म्हणून तू ३० ३० रुपयांना नाडतोस?"
"काहीही काय बोलतोस? मी नाही दिलं तर ते तिकडे त्या डॉक्टर शानभाग कडे जाऊन तेच इंजेक्शन घेणार.. मला ३० रुपये देतात ते त्याला जावून ५० देणार.. वरून 'या डॉक्टरला  काय जमत नाही' असं म्हणणार ते वेगळंच! गावातले लोक आहेत बाबा हे.. सगळं जपावं लागतं. पेशंट गमावून चालणार नाही मला."
"हो,शेवटी तुझा पैसा त्यांच्या खिशातूनच येतो.." मी टोमणा मारला
" तू लहान आहेस अजून आणि माझा लाडका म्हणून मी हे ऐकून घेतो हां!" drawer उघडत आर्टी म्हणाला "या माझ्या सगळ्या पेशंट्सच्या फाईल्स आणि केस पेपर्स. इतक्यांचा स्टडी आहे माझा,त्यांच्या हिस्टरी सकट. कोणाला कशाची allergy आहे इथपासून कोणत्या औषधाला कोण कसं react करतं इथपर्यंत. म्हणून त्यांनी लक्षणं सांगितली कि मी लगेच डायग्नोस करतो काय झालंय ते.  एक पेशंट गमावला कि ही फाईल म्हणजेच त्याच्यामागचे माझे प्रयत्न, सगळं वाया गेलं! समजलं?"

नजरेत जरब, वागण्याबोलण्यात शून्य गोडवा असा हा प्राणी.
"नाही आवडत मला गुलझार! लोकांना आवडतो म्हणून मला आवडलाच पाहिजे का?"
"तसं नाही.." माझी सारवासारव
"मला नाही कळत उर्दू.. आणि त्याचं तर नाहीच नाही. मी म्युझीकपेक्षा लिरिक्स ऐकणारा माणूस आहे. गाणी ऐकून म्हणायला आवडतात मला.. त्यामुळे असेल कदाचित. आता त्या 'छैय्या छैय्या' गाण्यातलं 'गुलपोश कभी इतराए कहीं, महके तो नज़र आ जाये कहीं ताबीज़ बना के पहनू उसे आयत की तरह मिल जाए कहीं' हे किंवा 'यार मिसाले ओस चले पांव के तले फिरदौस चले कभी डाल डाल कभी पात पात' हे वाक्य! काय अर्थ आहे सांग? अजून तुझं ते साथियातलं गाणं 'बर्फ गिरी हो वादी में और हंसी तेरी गूंजी उन में लिपटी सिमटी हुयी बात करे धुवां निकले.. गर्म गर्म उजला धुवां नर्म नर्म उजला धुवां' या वाक्याचा रीलेवंस काय? एखादी गोष्ट नाही कळत तर नाही कळत! तशीच इंग्लिश गाणी! तीपण नाही झेपत.त्याच्यात शब्द महत्वाचे नसतात म्युझिक महत्वाचं असतं.. मी vernacular मिडीयमचा आहे.लोकांमध्ये शायनिंग मारण्यासाठी मी इंग्लिश पिक्चर बघतो,इंग्लिश गाणी ऐकतो असं सांगणं मला नाही जमायचं.. मला इंग्लिश पिक्चर आवडतात पण हिंदी मध्ये डब केलेले. इंग्लिशमध्ये बघताना एक डायलॉग कळेपर्यंत पुढचे बरेचसे मिस होतात.. मग काय उपयोग ते बघण्याचा?"
"त्यानं इंग्लिश सुधारतं असं म्हणतात!" मी ऐकीव माहिती दिली..
"मेडिकलला इंग्लिशमधूनच शिकलोय रे मी आणि international कॉनफरंसेस अटेंड करतो मी ते बघतोस ना? माझं active पार्टीसिपेशन असतं माहितीये ना? माझं इंग्लिश पुरेसं आहे माझ्या कामासाठी!" असं त्यानं म्हटलं कि मी बापडा काय वाद घालणार?

"तू गर्विष्ठ दिसतोस,वागतोस असं कोणी तुला सांगितलं नाही?" ६-७ वर्षांनी लहान असलो तरी सुदैवाने मी आर्टीला काही म्हणजे काहीही विचारू शकत असे! "पुणेरी भाषेत त्याला माज म्हणतात!" मी हसत म्हणालो.
"कुणी सांगायला कशाला हवं? माहित आहे मला! मी रोज माझा चेहरा आरशात बघतो..!"
"मग? विद्या विनयेन शोभते असं म्हणतात!"
"ते ढ लोक.. म्हणून मी ऐकू? तसं तर 'ठेविले अनंते तैसेची राहावे' असंही म्हणतात! 'प्रयत्ने वाळूचे कण रगडीता तेलही गळे' असंही म्हणतात!" आर्टी हसत म्हणाला..मी गप्प बसलो.
"का असू नये माज? सांग ना? का असू नये? स्वकर्तृत्वावर इथपर्यंत पोचलोय मी. बाबा दारू पिऊन नेहमी जमीनदोस्त,आई पंचायत समितीत कामाला होती म्हणून शिकलो तरी. त्यात माझ्याकडे जातीच्या प्रमाणपत्रासारख्या कुबड्या नाहीत..'खुला प्रवर्ग' असल्याबद्दल वाईट वाटलं ते तेव्हाच, admission च्या वेळी. आमच्याकडे डोनेशन ची रक्कम नाही,त्यामुळे management कोट्यातून एमबीबीएस ला admission घेण्याचा प्रश्नच नव्हता.. विपरीत परिस्थितीतून एवढे मार्क्स मिळवूनही बीएएमएस शिवाय पर्याय नव्हता. तुला सांगतो..तिथे पण कित्येकजण केवळ वडिलोपार्जित धंदा पुढे चालवायचा म्हणून आलेले! passion अशी नाहीच. बापाचं हॉस्पिटल आहे किंवा क्लिनिक आहे; ते पुढे चालवायला हवं म्हणून आलेले बैल होते ते! जोतावरून बाप निघाला कि तोच जोत खांद्यावर घेणारे!"
"त्यात चूक काय आहे? वडिलांनी दिलेला वारसा पुढे चालवण्यात? बिझनेसमन तेच तर करतात"मी म्हटलं
"अरे पण लायकी तरी हवी ना? डॉक्टरी पेशा हा बिझनेस नाहीये रे. गावात लोक देव मानतात त्यांना. पैसे देवून आणि रिझर्वेशन थ्रू किंवा management कोट्यातून प्रवेश घेवून मग रडत खुरडत पास होत केवळ सर्टीफिकेट मिळवण्यापुरतं डॉक्टर होण्यात काय हशील?"
"भारतातली सगळी एज्युकेशन सिस्टीमच तशी आहे आर्टी.. आपल्याकडे तयार होणारे इंजिनियर्ससुद्धा तसेच आहेत त्याला काय करणार?"
"म्हणूनच म्हणतो कि मी करणार माज! एक ई बी सी सर्टीफिकेट मिळवण्यासाठी वणवण फिरलोय मी.. डोमिसाईल , nationality सारख्या दाखल्यांसाठी लायकी नसणा-या लोकांनी तहसीलदार कार्यालयात हेलपाटे मारायला लावले आहेत मला. त्यांच्याबद्दल कोणी अवाक्षर नाही उच्चारत! सगळा विनय दाखवायचा तो माझ्यासारख्यांनी..मी नाहीये त्यांच्यातला ..शून्यातून उभारलंय मी सगळं.. एकट्याच्या जीवावर. अभिमान आहे मला त्याचा.स्वाभिमान! मग त्याला कोणी माज म्हणो अथवा गर्व. आणि 'गर्वाचे घर खाली' असेल तर हरकत नाही.. ते घर माझं तरी असेल!"तो म्हणायचा.

त्याला कार या गोष्टीची खूप आवड.. म्हणजे विकत घ्यायचीच असं नव्हे पण चालवायची सुद्धा. विकत घेण्याच्या बाबतीतही अगदी secondhand  मारुती ८००  पासून सुरुवात करत करत साहेब आता शेवरोले क्रुझ पर्यंत पोहोचले आहेत. 
"मक्खन आहे एकदम..डीझेल इंजिन आहे पण बॉनेटला हात लावला तरी कळणार नाही गाडी चालू आहे ते.." तो सांगतो आणि डीझेल इंजिनचे व्हायब्रेशन्स जास्त जाणवतात याचा गंधही नसणारा माणूस किंवा त्याचा एखादा पेशंट "त्यात काय विशेष?" असा चेहरा करून ते ऐकून घेतो!
"मी खरा mechanic व्हायचो पण केवळ तो व्यवसाय एकट्याच्या जीवावर करता येत नाही म्हणून मी डॉक्टर झालो. :)"असं म्हणून "टायमिंग बेल्ट आवाज करतोय, चल सर्विस करून येवू.. किंवा cranking च्या वेळी कसलंतरी हमिंग येतं.." असं काहीतरी जर तो म्हणाला तर मला ते "vascular डेमेंटीया ची केस आहे त्यामुळे शहरात जाऊन ट्रीटमेंट घ्यावी लागेल" या वाक्याइतकंच अगम्य वाटत असे!

त्याच्याबरोबर लाँग ड्राईव्ह ला जायचा मजा औरच.
"घे चल गाडी!आपल्याच गाडीवर बिनधास्त शिकशील" असं म्हणत त्यानं मला कार शिकवली..
"माझी उंची कमी आहे रे अजून..बॉनेट दिसतपण  नाही. पूर्ण वाढ झाली कि शिकेन.. " मी घाबरायचो.
"इथे शरीराची उंची लागत नाही रे,मेंदूची लागते..तुझी ती उंची पुरेशी आहे..बारावीत म्हणजे लायसन्सचं वय आहे तुझं.. तुझ्याइतका असताना मी कुठलीपण गाडी चालवू शकत होतो. मला तर अशी आयती गाडी पण कोणी देत नव्हतं. 'जजमेंट' एवढी एकाच गोष्ट महत्वाची आहे. ती स्टीअरिंग हातात घेतल्याशिवाय नाही यायची."
लवकरच मी गाडी शिकलो.नंतर मग मी कधी त्याच्याकडे गेलो कि आम्ही गाड्यांच्या टेस्ट ड्राईव्हच्या बहाण्याने ब-याच गाड्या चालवल्या. सिटीमधल्या वेगवेगळ्या शोरूम्सना त्याची '+' चिन्ह असणारी कार घेऊन दाबात जायचं आणि आम्हाला हवी ती गाडी फिरवून कमेंट्स टाकून परत यायचं असले उद्योगही आम्ही केले! सिटीमध्ये ओळख नसल्याने बाकी कसला प्रश्न नव्हता.. हल्ली हल्ली ऑडी , निसान अशा कंपन्या appointment शिवाय प्रवेश देत नाहीत हे देखील मला त्याच्यामुळेच कळलं!
'डॉक्टरच्या वरचढ झालेत हे शोरूम्स वाले' असला शेलका शेरा टाकून आम्ही परतायचो!
"एक लक्षात ठेव.. जोपर्यंत आपण गाडी शिकत असतो तेव्हा आपल्याला गाडी येत नाही असं समजायचं आणि सावध राहायचं.. एकदा शिकलास की इतरांना गाडी येत नाही असं समजायचं आणि सावध राहायचं..थोडक्यात काय तर.."
"..तर गाडी चालवताना आपण नेहमी सावध राहायचं.." मी वाक्य पूर्ण करायचो आणि तो हसायचा..

त्याच्या आयुष्यातली मुलगी देखील गोड होती.त्यावेळी ती इंजिनियर होत होती.. तिची ओळख त्याने 'तुझी वहिनी' अशी करून दिली होती. इंजिनियरिंगला जाताना तिने  इंजिनियरिंगचा अभ्यास कसा करावा यावर मला मार्गदर्शन केलं होतं (जे अंमलात आणायची वेळ कधीच आली नाही!! )छान होती वहिनी. (आणि हो..इंजिनियरिंगला 'अभ्यास' वगैरे करणारी माझ्या बघण्यातली एकमेव इंजिनियर!!) त्याने तिला  लिहिलेल्या काही प्रेमपत्रांचं मी प्रुफ रीडिंग करायचो आणि तिच्या पत्रांचं नुसतं रीडिंग! मला जाम हसू यायचं पण तो हळवा व्हायचा त्यामुळे तेव्हा हसून त्याला दुखवावंसं नाही वाटायचं! पण शेवटी जगातल्या असंख्य मुला-मुलींप्रमाणे हा गडी सुद्धा प्रेमभंगाच्या गर्तेत सापडला! दोघांनीही प्रत्यक्ष आणि पत्रातून, प्रेमाच्या आणाभाका घेवून आणि शेवटपर्यंत एकमेकांची साथ द्यायच्या आणि एकमेकांशिवाय न जगण्याच्या शपथा-बिपथा घेवून नंतर तिच्या पालकांनी परवानगी नाकारल्यामुळे त्याच्या प्रेमकहाणीचा शेवट लग्नात होऊ शकला नाही. तरीसुद्धा हे दोघेही जिवंत आहेत आणि धडधाकटही आहेत त्यामुळे या असल्या शपथा काही ख-या नसतात हे मात्र मला पटलं!असो..

काही काळ तो डिप्रेस्ड होता पण त्याचा रोजच्या कामकाजावर त्याने कधीच परिणाम होऊ दिला नाही .
"नाती ही अपेक्षेतून तयार होतात रे.. काही ना काही अपेक्षा असते. अगदी आई बाप आणि मुलाच नातं सुद्धा.. मुलानं आपल्याला पुढं जाऊन आपलं ऐकावं, आपल्याला सांभाळावं म्हणून लहानपणापासून त्याचं ऐकायचं, त्याला वाढवायचं असा व्यवहार असतो तो. मुलांनी नाही ऐकलं तर हेच आई बाप पोटच्या पोरांना दूषणं देतात. रक्ताचं आणि इतकं जवळचं नातं कधी निरपेक्ष नसतं,तर इतर नात्यांची काय कथा? आणि सगळी दुःखं ही अपेक्षाभंगातून निर्माण होतात.. विचार करून बघ. परीक्षेत चांगले मार्क्स मिळावेत ही अपेक्षा असते,इतरांनी आपल्या मनासारखं वागावं ही अपेक्षा असते, चांगल्या कॉलेज मध्ये एडमिशन मिळावं ही अपेक्षा असते, मनासारखी नोकरी मिळावी ही अपेक्षा असते.."
"पण आर्टी,जर अपेक्षा ठेवल्याच नाहीत तर प्रगती कशी होणार?"
"मी तसं म्हणत नाहीये.. पण या दुःखाचंही डायग्नोसीस केल्यानंतर मला जे जाणवलं ते सांगतोय..गेली ८ -१०  वर्ष जिच्यावर मी जीवापाड प्रेम केलं, माझ्या जीवनाचा अविभाज्य घटक बनवलं, ती माझी सहचारिणी नाही बनू शकली. सगळ्याच प्रेमकहाण्यांचं रुपांतर लग्नात नाही होत. तसं व्हावं ही अपेक्षा असते. माझी तशीच अपेक्षा होती. आमच्या पिताश्रींमुळे तिचे आई बाबा तिला आमच्या घरी पाठवायला तयार नाही झाले. आणि संसाराच्या सगळ्या स्वप्नांचं पाणी झालं. मग तिचंही म्हणणं पटलं मला.. 'ज्या आईवडिलांनी इतकी वर्ष सांभाळलं त्यांच्या विरोधात जाऊ मी?' मी अर्थातच 'नाही' म्हटलं.. पण मी आता लग्न नाही करणार. मी प्रेम करूच शकत नाही इतर कुणावर.दुस-या मुलीमध्ये तिचं रूप शोधून मी मला आणि त्या मुलीला फसवू नाही शकणार." त्याच्या डोळ्यांच्या कडा पाणावल्या होत्या..

त्याच्या आईला नातवंड हवी होती म्हणून आर्टीने लग्नाची तडजोड अजिबात स्वीकारली नाही. पण त्याने एक गोड मुलगी दत्तक घेतली. लहान आहे तरीसुद्धा बाबाच्याच मुशीत तयार होतेय.. एकदम रोखठोक.. त्याला तिचे पाय पाळण्यात दिसले कि काय कोणास ठाऊक पण त्याने नावही तसंच ठेवलंय.. त्याच्या मी ठेवलेल्या पेटनेमचा अपभ्रंश.. आरती! :)

मंगळवार, १३ सप्टेंबर, २०११

कॉम्प्लीकेटेड : उत्तरार्ध


  
मी सगळं म्हणजे बरचसं सांगितलं जे काही एलीस मला सांगायची त्यापैकी बरचसं.. त्याच्या चेह-यावरचे भाव बदलत होते..तब्बल एक तास अखंड बडबड केल्यानंतर मी थांबलो.दरम्यान पोटात काहीतरी पडल्याने अजून जोर चढला होता.
"थोडक्यात तू तिचं वकीलपत्र घेऊन आला आहेस.." प्लेट मधला शेवटचा घास संपवत विरागने त्याचं मौन सोडलं.
"ते पण एका वकिलाशी भांडायला? मुळीच नाही..यू वोन्ट बिलीव्ह, मी तिच्याशी इतक्या वर्षांची घट्ट असणारी मैत्री तोडून आलोय..कायमची. हि ती एलीस नाहीये जिच्याशी मी मैत्रीचं नातं जोडलं होतं." विराग एकदम शांत झाला. खूप विचार करून त्याने शब्द जमवले. माझ्याशी बोलण्यासाठी तो तयारी करत होता हे मला जाणवलं.
"तू फक्त तिच्याच बाजूने विचार केलायस आत्तापर्यंत. आता माझी बाजूपण ऐक.."

विराग:
'एला आणि मी क्लोज आलो ते आमच्या गावांमुळे. आम्ही कितीतरी जणांना ओळखत होतो. "हि माहितीये का? याला ओळखतोस का?" असल्या बारीकसारीक चौकश्यामधून आमची फ्रेन्डशिप वाढली आणि घट्ट झाली. मी पण गावातून आलेलो. आमच्या इथे शाळेत 'मुलींशी बोलणं' म्हणजे पाप असल्यासारखी परिस्थिती. जरा कोणी बोलले कि चिडवाचिडवी सुरु! त्यात माझे बाबा वकील.म्हणून रेपो जपणंही मस्ट होतं. त्यामुळे पुण्यात गेल्यानंतर एखादी मुलगी स्वतःहून बोलतेय त्याचंच मला कोण कौतुक होतं. एला माझी ख-या अर्थाने पहिली "मैत्रीण" झाली. कित्ती बोलायचो आम्ही सुरुवातीसुरुवातीला.तिच्यामुळेच मी मुलींशी कसं बोलायचं, काय बोलायचं ते शिकलो. त्यानंतर त्याच शिदोरीवर ब-याच मैत्रिणी झाल्या पण त्यावेळी हि आयुष्यातली पहिलीच मुलगी. थोडा पझेसिव्हनेससुद्धा होता तिच्याबद्दल. त्यामुळे खूप काळजी करायचो तिची. कोणाशी ती जास्त क्लोज झालेली मला खपायची नाही. तिच्या सगळ्या गोष्टी ऐकायचो,इन द फिअर ऑफ लुजीन्ग हर as ए फ्रेंड. माझी बेस्ट फ्रेंड होती ती. तुला माहितीच आहे कसा स्वभाव आहे तिचा. ती माझ्यात गुंतत गेली. पण एका बाजूला मला जाणवत होता कि हे सगळं चुकीचं करतोय मी..तुला कदाचित माहित नसेल पण मी कधीच तिला प्रपोज नाही केलं. पण तिचं तिनेच सगळं गृहीत धरलं होतं.. मलाही कधी तिचा भ्रम तोडवासा वाटला नाही.."
"म्हणजे? तुझं कधी तिच्यावर प्रेम नव्हतंच? तिच्या सांगण्यावरून मी स्वतः तू पाठवलेले टेडी बेअर ,गिफ्ट्स कलेक्ट केले आहेत कुरियरच्या ऑफिस मधून, तिला पाठवलेले आय लव यू चे मेसेजेस.."
"ते तू वाचलेस? हि पोरगी काही पर्सनल ठेवत नाही.." विराग डिस्टर्ब झाला. त्याला एक कॉल आला."मी तुला नंतर कॉल करतो, व्हेअ आ यू? एम ऑन मागरथ रोड..ऑलराईट" अस काहीतरी बोलून त्यानं पुन्हा विचारलं "तू ते मेसेजेस वाचलेस?"
" चुकून वाचला मी तो. आणि एकच.. मला दुसरं काहीतरी चेक करायचं होतं तिच्या सेलवर, तेवढ्यात तुझा मेसेज आला आणि माझ्याकडून तो ओपन झाला.. बरं..ते आता महत्वाच नाहीये..पण त्याचा अर्थ काय?" मी सावरून घेतलं..

"सेईंग आय लव यू and बीइंग इन लव आर कम्प्लीटली डिफरन्ट थिंग्ज डूड.. मला तिला दुखवायचं नव्हतं.. दिवसातून दहा वेळा 'आय लव यू' म्हणायची, लाडाचे मेसेज पाठवायची, त्याला रिप्लाय देणं चुकीचं आहे का? दोघांनाही मेसेजेस फुकट ,कॉलिंग फुकट मग जोपर्यंत हे नुसतं चाललं होतं तोपर्यंत मी कशाला तिला हर्ट करू? मी पण पाठवायचो तिला तसलेच मेसेज. तिच्याच "आय लव यू " ला एडीट करून "आय लव यू टू" करायचो आणि तिलाच फॉरवर्ड करायचो. बोलतानाही तेच.. ती खुश होत असेल तर का करू नये? मला काय एक्स्ट्रा पैसे पडत नव्हते की माझी एनर्जी वाया जात नव्हती.गिफ्ट्सचं ही तेच.. सारखं मला "हे आवडतं, ते आवडतं" सांगायची मग एकदोनदा पाठवली  गिफ्टसपण.. पण ती जेव्हा संसाराची स्वप्न बघायला लागली,घरात असं करू आणि तसं करू; मुलगा झाला तर हे नाव ठेवू आणि मुलगी झाली तर ते नाव ठेवू वगैरे वगैरे.. तेव्हा तिला दिली ना मी जाणीव करून? उगीच लग्नाचं आमिष तर दाखवलं नाही?"
"साल्या.. इतकी वर्ष तिला खुश ठेवण्याच्या नादात तिच्या भावनांशी हवं तसं खेळून आता हे बोलतोयस तू? फॉर हर, इट वॉजन्ट जस्ट बॉयफ्रेंड गर्लफ्रेंड रिलेशनशिप विराग,टू सेंड यू "आय लव यू " मेसेजेस.. अरे नवरा मानत होती ती तुला.म्हणून हे सगळं बोलायची ना ती? तिच्या सगळ्या फ्रेंड सर्कलला माहित होतं हे इन्क्लुडिंग मी.."

"मग मी काय करू?" विरागचा तोल ढळत होता..तेवढ्यात त्याचा फोन खणखणला.. "आय एम इन सिरीयस मिटिंग या..डोन्ट कीप ऑन कॉलिंग.. व्हॉट happened ? यू बेटर कम डाऊन टू गरुडा मॉल" त्याने फोन कट केला..पण त्या फोनमुळे तो मघापेक्षा जरा सावरला होता.तरीपण तोच टेम्पो राखत तो बोलायला लागला.. "हां.. सांग ना.. मी काय करू? करू तिच्याशी लग्न? ख्रिश्चन आहे ती. घरात घेतील तिला माझ्या? ती येईल? इंग्लिश बोलते ती जास्त..मराठी नाही.. होईल का adjust ? बरं पळून जाऊन करू लग्न, घरच्यांच्या विरोधात.. मग पुढे खायचं काय? तिच्या प्रेमाने पोट भरणार आहे का? तिला मायक्रोबायोलॉजीत रिसर्चच करायचा आहे. मी नवखा वकील. इथे जेमतेम स्वतःला पोसण्याइतक्या दमड्या कमावतोय. आमचं तुम्हा इंजिनियर लोकांसारखं नसतं, नोकरीला लागलं की महिन्याकाठी पैसे जमा! रेपो बिल्ड करायचा म्हणजे आयुष्य लोटतं.. बाबांनी रेप्युटेशन कमावून ठेवलंय.. चेंबर आहे त्यांचा तिकडे गावाकडे,माझ्यासाठीपण चेंबर उघडण्याची व्यवस्था केलीय त्यांनी, त्याचं काय करू? त्यांनी सांगून ठेवलंय..सून वकील म्हणजे वकीलच पाहिजे..इथे आमची दोघांची फिल्ड्स कम्प्लीटली वेगळी. कसं आणि काय पटवून देवू मी घरच्यांना? "
"अरे हे सगळं आधी कळत नव्हतं का तुम्हाला? मी वेळोवेळी जाणीव करून दिली होती कि नाही? तरीपण कशाला सगळ्यांना..."

"मी काय करू? बोल ना, सगळ्यांना माहितीये त्याला मी काय करू ? मी कध्धी माझ्या फ्रेंड सर्कलला सांगितलं नाही की 'एला आणि मी रिलेशनशिप मध्ये आहोत' म्हणून..तिलाच जगजाहीर करायची हौस होती तर त्याला मी काय करणार? तिने जरी आधी मला लग्नाबद्दल विचारलं असतं तरी मी तिला हेच सांगितलं असतं की "वी कॅनॉट कॅरी फॉरवर्ड धिस रिलेशन फॉर लाईफटाईम " पण तिने कधी विचारलंच नाही! सांगितलं ना,तिने स्वतःच गृहित धरल्या होत्या ब-याच गोष्टी म्हणून? आणि आमचे जे कॉमन फ्रेंड्स आहेत - तुझ्यासारखे - त्या सगळ्यांना तिनेच तर सांगितलंय हे.. कन्फर्म कर हवं तर! तिलाच हौस होती 'हा माझा बॉयफ्रेंड,हा माझा बॉयफ्रेंड' म्हणून मिरवायची! तिच्या ब-याचश्या मित्रमैत्रिणींशी मी बोलायचो,तुझ्याशी पण बोलायचो पण कधी तुला मी सांगितल्याचं आठवतंय, की 'एला इज माय गर्लफ्रेंड' म्हणून? जे काही नातं होतं ते पर्सनल ठेवायचं होतं मला पण तोंडात तीळपण भिजत नाही तिच्या.कित्ती वेळा सांगून झालं तिला हे..पण नाही! तिला वाटायचं की आपण त्या 'जब वी मेट' मधल्या त्या 'गीत' सारखे आहोत.."
"तिला 'गीत' सारखं वाटत होतं की काय वाटत होतं ते माहित नाही पण तू मात्र त्या 'गीत'च्या 'अंशुमन' सारखा निघालास हे नक्की! तुला माहितीये? तुझ्या स्वभावामुळे असेल किंवा वागणुकीमुळे असेल तिच्या मैत्रीणीना तू कधीच आवडला नाहीस; कदाचित त्यांनी तुला बरोबर जोखला असेल.. पण ती नेहमी तुझीच बाजू सावरून घ्यायची.. तिच्या फ्रेंड सर्कल मधला फक्त मी असेन जो नेहमी तुला सपोर्ट करत राहिलो.. कारण आय नो व्हॉट रिलेशनशिप इज..एनीवे मूर्ख होती ती एलीस, टू बी इन हर ओन wonderland.. आय डोन्ट फील पीटी फॉर हर.."

"हा..य.. ही आहे तुझी सिरिअस मीटिंग?" लांबून एका मुलीने आमच्या दिशेने येता येता विचारलं.
"हे. हाय.. धिस इज अनु.. अडव्होकेट अनुप्रीता, एकत्रच सनद घेतली आम्ही. शी इज माय कलीग, माय फ्रेंड.. "
"एम आय योर "जस्ट" फ्रेंड?" दोन हाताच्या दोन-दोन बोटांनी "जस्ट" भोवतीच्या डबल कोट्स दाखवत अनुप्रिताने विरागला विचारलं..आणि मला चटकन सगळ्याचा उलगडा झाला..अनुत्तरीत असणारी सगळी समीकरणं तिच्या त्या एका प्रश्नासरशी सुटली होती.. तिकडे दुर्लक्ष करत विराग ने माझ्याकडे हात करत म्हटलं..
"यू आर लॉट मोर than that अनु, बट फर्स्ट मीट माय व्हेरी गुड फ्रेंड फ्रॉम पुणे.."
"वी आर नो मोर फ्रेंड्स विराग.." मी म्हटलं आणि तिथून बाहेर पडलो.. रिक्षाने मी व्हीआरएल चं ऑफिस गाठलं आणि दुस-या दिवशी पुणे...

मी:
दोघेही चुकले, दुस-याला पटवण्यासाठी कोणा एकाची बाजू घेण्याचा प्रश्नच येत नव्हता. वाईट वाटलं ते मी त्यांना ओळखण्यात चूक केली याचं.. पण आत्ता पटलं कि खोट्या नात्याला विनाकारण कुरुवाळत राहण्यापेक्षा एकटं असणं परवडलं.. बीइंग सिंगल इज अ लॉट वायजर than बीइंग इन राँग रिलेशनशिप!!  आल्या आल्या मी सेलमधून दोघांचेही नंबर्स डिलीट केले. शॉवरखाली बराच वेळ आंघोळ केली आणि वाहत्या पाण्याबरोबर दोघांबरोबर असणा-या माझ्या सगळ्या आठवणी वाहून जाऊ देण्याचा असफल प्रयत्नही केला.

मोबाईलच्या मेसेज रिंगटोन ने मला भूतकाळातून वर्तमानात आणलं. कसलातरी डिस्काउंट की ऑफर चा  फालतू मेसेज आला होता.. विचार झटकण्याचा प्रयत्न करत, खुर्चीतून उठून मी समोर पडलेलं इन्व्हिटेशन कार्ड उचललं आणि एकटक त्या चमकणा-या अक्षरांकडे पाहत बसलो..असो.. दोन वर्षानंतर का होईना पण शेवटी हेच खरंय कि एलीसचं लग्न ठरलंय..अ प्युअर अरेंज्ड marriage!

शुक्रवार, २६ ऑगस्ट, २०११

कॉम्प्लीकेटेड : पूर्वार्ध

मी:
एलीसचं लग्न ठरलंय..अ प्युअर अरेंज्ड marriage !! माझ्या टेबलवर आयव्हरी रंगांच्या कागदावर गोल्डन रंगात अक्षरं चमकत होती.. 'एलीस वेड्स ऑल्वीन ...द ब्राईड and ग्रूम होस्ट द वेडिंग.. द ऑनर ऑफ योर प्रेझेन्स इज रिक्वेस्टेड at द marriage ऑफ.... ' मला पुढे वाचवेना.. मी डोळे मिटले..मन झरझर मागे गेलं. तब्बल दोन वर्ष! स्मृतीपटलावरून काही गोष्टी खोडाव्याश्या वाटल्या तरी पुसून टाकता येत नाहीत..

"बट वी ब्रोक अप बाय म्युचुअल understanding .. " दीड दोन तासांच्या माझ्या समजावणीनंतर ती पुन्हा म्हणाली आणि फ्रायडे इव्हिनिंगच्या माझ्या मूडचा पूर्णपणे सत्यानाश झाला!
"काय? ब्रोक अप बाय 'म्युचुअल understanding '? एलीस.. अगं.. 'ब्रोक अप' आणि 'म्युचुअल understanding ' या दोन फ्रेझेस कॉन्ट्राडीक्टरी आहेत असं वाटत नाही तुला? जर तुम्हा दोघात थोडं तरी 'म्युचुअल understanding ' असतं तर इतक्या वर्षांनंतर ब्रेकअपची वेळ आली असती का?"
"व्हॉटेव्हर... बट वी आर नो मोर टुगेदर..and वी कॅनॉट बी..व्हाय आर यू हर्टीन्ग योर्सेल्फ?"
"बिकॉझ यू बोथ आर माय फ्रेंड्स.. and आय विटनेस्ड इट.. मला माहितीये बॉयफ्रेंड किंवा गर्लफ्रेंड असणं म्हणजे स्टेटस सिम्बॉल झालाय. तसं रिलेशन असण्यात गैर काहीच नाहीये पण वाटेल तितके दिवस मजा करायची आणि मन भरलं कि एकमेकांना डच्चू द्यायचा जो ट्रेंड रूढ होतोय ना...."
"माईंड योर.. सॉरी.. बट यू ऑल्सो आर हर्टीन्ग मी...कंट्रोल योर इमोशन्स."
"देअर विल बी नो नीड ऑफ इट हेन्सफोर्थ..धिस इज अवर लास्ट talk . वी आर नॉट इव्हन फ्रेंड्स एनिमोर एलीस. आय हेट पीपल लाईक यू" मी तिथून निघून आलो.

मी डोळे उघडले.. दोन वर्षांपूर्वीचे ते दोन दिवस विसरायचे आहेत मला... मी माझे दोन खूप चांगले फ्रेंड्स गमावले आहेत त्या दिवसात. अगदी ठरवून! आणि हो.. माझा प्रत्यक्ष संबंध नसतानादेखील. मी पुन्हा डोळे मिटले..खुर्चीत थोडा जास्तच रेलून बसलो..

त्या फ्रायडेला रात्रीच मी विराग ला कॉल केला होता...
"विराग.. अरे काय चाललंय तुमचं?"
"कोणाचं? कशाबद्दल बोलतो आहेस?" त्यानं विचारलं.
"उगीच वेड पांघरून पेडगावला जाऊ नकोस. आय वॉन्ट टू मीट यू..मला तुला भेटायचंय.."
"कसं भेटणार? मी इथे बंगलोरला तू पुण्यात..मी रात्री कॉल करतो. skype वर बोलू फेस टू फेस"
"नाही... आपण प्रत्यक्ष भेटू शकतो..मी येतोय बंगलोरला.--उद्याच"
"क्काय? आर यू नट्स? नथिंग that मच सिरीयस man .. इट्स बिटवीन मी एन हर.. आय नो यू आर हर--रादर our गुड फ्रेंड..बट.."
"मी विजयानंदचं तिकीट बुक केलंय आता ऑनलाईन..उद्या सकाळी मी पोचतोय.मग सांग हे सगळं"
विरागने सुस्कारा सोडला.. "बरं.. ये. पोचलास कि सांग..मी येतो पिक करायला."

उशिराची बस असूनही मला झोप येत नव्हती.. एकेकाळी दोघेही चांगले फ्रेंड्स होते माझे.. खरतर बियॉंण्ड फ्रेंड्स आहेत ते.. काही वर्षांपूर्वी बारीकसारीक गोष्टींमध्ये ,निर्णयांमध्ये त्यांचं मत महत्वाचं होतं. जॉब सुरु झाला आणि बरीचशी समीकरणं बदलली. पण दोघांचं नातं तसंच राहिलं. किंबहुना दृढ झालं. माझीच दृष्ट लागली कि काय? आणि आता जे नातं वाचवायची मी पराकाष्ठा करतोय त्यांना खरंच ही गरज आहे का?

एलीस:
एलीस काही वेळासाठी माझ्याबरोबर एका मेसमध्ये होती.काहीवेळा आणि काहीजणांशी मैत्री व्हायला कारणं लागत नाहीत. बोलणं कसं सुरु झालं ते आठवत नाही पण जेव्हा मैत्री नवीन होती तेव्हा पासून आमचं जे ट्युनिंग जुळलं होतं ते शेवटपर्यंत - अगदी त्या शुक्रवारपर्यंत तसंच होतं. विरागची आणि माझी ओळख आधी 'मैत्री' वगैरे म्हणण्याइतकी नव्हती. एलिसनेच एकदा एका मल्टीप्लेक्समध्ये की कुठेतरी 'तिचा मित्र' अशी ओळख करून दिली मग आमचं बोलणं वाढलं आणि मैत्रीपण झाली पण तरी त्यावेळी एलीस आणि माझ्या मैत्रीइतकी ती 'गेहरी' नक्कीच नव्हती.तो तिच्या जवळपासच्या गावातलाच होता. मोठ्या शहरांमध्ये घराजवळचं जरी नसेल तरी गाव, तालुका अगदी जिल्ह्यातलं जरी कोणी भेटलं तरी आपलेपणा वाटतो आणि जवळीकही वाढते.

"काय रे..मेसवर यायच्या आधी फोन करायला सांगितलाय ना तुला.. इफ यू आर नॉट देअर, देन अलोन आय have टू इट.." तिने एकदा तक्रार केली.
"मी काय करू? बघावं तेव्हा तुझा फोन बिझी असतो. मला भूक लागते. आणि काय गं हल्ली कोणाशी बोलत असतेस इतका वेळ ? "
"विरागशी"ती बोलून गेली आणि मग तिने जीभ चावली..
"ओ हो.. हम्म.. प्रेमात-बिमात पडलीयेस कि काय त्याच्या?" मी खिजवायला विचारलं..
"आय थिंक येस!" एलिस चक्क लाजली!
"काय? खरंच? कसं काय?" मी जवळ जवळ ओरडलोच!
"अरे हळू..केवढ्याने ओरडतोस?" तिने इकडे तिकडे पाहत विचारलं..
"मला सांगणारेस तू.. ते पण आत्ताच्या आत्ता." माझी एक्साईटमेंट आणि कुतूहल मला लपवता येईना..
अर्धा पाऊण तास सगळं कसं झालं, काय झालं, कधी झालं ते सांगितल्यानंतर ती म्हणाली,
"आय थिंक ही इज द वन आयेम लुकिंग फॉर.. कित्ती केअरिंग आहे.. admirable टू.. ही इज टू मच लविंग या.. सतत माझी चौकशी करत असतो.. खाल्लं का? , जेवलीस का? बरं नसलं तर डॉक्टरकडे गेलीस का पासून गोळ्या घेतल्यास का पर्यंत.. व्हाय शुडन्ट आय फॉल फॉर हिम? इन fact व्हाय शुडन्ट एनी गर्ल फॉल फॉर हिम? " दुर्गा कॅफेच्या समोर उभा राहून मी तिची कथा ऐकत होतो.. माझा एक्साईटमेंटचा भर एव्हाना ओसरला होता.
"गुड या.. यू have फाउंड द वन यू आर लुकिंग फॉर.. आएम happy फॉर यू. . पण भविष्याचा विचार केला आहेस? इथे वेगवेगळ्या जातींमध्ये लग्न होताना नाकीनऊ येतात तुमचे तर धर्म वेगळे आहेत. "
"देखेंगे यार.. मला तो आवडतो,त्याला मी आवडते मग झालं ना?"
"हो.. शेवटी मिया बीबी राजी तो क्या करेगा काजी.. हो कि नाही?" आम्ही दोघेही खळखळून हसलो..
"बरं.. त्याने तुला प्रपोज कधी केलं? एवढी बडबड केलीस पण ते तर सांगितलच नाहीस" मी म्हणालो.
"कुठे केलंय अजून? पण समजतं ना..आणि रिलेशनशिप स्टार्ट व्हायला प्रपोज करायलाच हवं का? ते सगळं सिनेमात वगैरे असतं रे..ए पण तू केलं होतंस ना रे प्रपोज?"
"हो मग? अर्थातच..म्हणून तर विचारलं.. अगं मी केलं आणि आपल्याला होकारच द्यायचा आहे हे माहित असूनही तिने किती वेळ घेतला होता सांगितलंय ना मी तुला?" मी म्हटलं..
"हो.. बोलला होतास तू कि तेरा चैन खो गया था.. तेरी रातों की नींद लुट गयी थी..एट्सेट्रा !" आम्ही पुन्हा एकदा हसलो.
एलिसचं पहिल्यापहिल्यांदा जाणवण्याइतपत चालणारं विरागस्तवन नंतर माझ्याही अंगवळणी पडलं..त्यानंतर मी आणि विरागपण आधीपेक्षा क्लोज आलो. विरागला एलीसबद्दल काही बोललं कि तो फक्त हसायचा..

पण मी त्याच्या जितका जवळ येत गेलो तितका मला दोघांच्या स्वभावातला फरक जाणवत गेला. विराग एकदम मितभाषी, त्याच्या मित्रांच्या ग्रुपमध्ये असणारा, करीअर ओरिएन्टेड, समाजाचा विचार करणारा, सगळ्यांशी अदबीने वागणारा आणि रिझर्व्हड याउलट एलिस कुणाशीही पटकन बोलायला लागणारी, अनोळखी लोकांमध्येही लगेच मिक्स होणारी, त्यांनादेखील आपलसं करणारी, भविष्याचा जास्त वेध न घेणारी, सडेतोड आणि स्वच्छंद जगणारी, 'माय लाईफ इज ओपन बुक' प्रकारची.. दोघंही दोन प्रकारचे..बंध कसे जुळले कळत नाही बुवा. अश्या कित्येक जोड्या आपण पाहत असतो आणि म्हणतोदेखील "काय पाहिलं तिने त्याच्यात काय माहित?" किंवा "त्याला ती कशी काय बुवा आवडली, कोणास ठाऊक? " तर ही जोडी त्यातली,विसंगत.. दोघांच्या उंचीत डोळ्यांना स्पष्ट जाणवण्याइतका  फरक, तो गव्हाळ आणि ती अतिप्रचंड गोरी, ती जास्त नाही पण थोडीशी हेल्दी आणि तो ठीक ठाक..आवडीनिवडीत तर प्रचंड तफावत.. म्हणजे जेवणखाण तर सोडाच पण अगदी कपडे जरी घेतले तरी ती कॅज्युअल वेअरची भोक्ती आणि हा फॉर्मल्सचा fan!  फॉर मी इट वॉज अ परफेक्ट mis-match!! आणि हो,तो बंगलोरला आणि ही पुण्याला! पुण्यातल्या बीकॉम नंतर लॉ करण्यासाठी तो बंगलोरला गेला, 'बंगलोर इंस्टीटयूट ऑफ लीगल स्टडीज' की कुठेतरी आणि हिला तिच्या बीएस्सी मायक्रोबायोलॉजीनंतर त्यातच काम आणि रिसर्च करायचा होता त्यामुळे ती पुणे युनिवर्सिटीतच राहिली.

सगळं सुरळीत चाललं असताना एकदा आम्ही भेटलो. मी आणि एलिस. माझ्यावरून सुरु झालेला चिडवाचिडवीचा विषय विराग वर येवून थांबला.. एलिस एकदम गंभीर झाली.
"त्याला मी कोणाशी बोललेलं नाही आवडत.."
"याला पझेसिव्हनेस म्हणतात.. मुलांना एक भीती वाटत असते कि ही आपल्यावर इम्प्रेस झाली तशी इतर कोणावर झाली तर!!" मी हसत हसत म्हटलं.
"मला आवडायचा त्याचा पझेसिव्हनेस पण..."
"पण काय?"
"...त्याला मी तुझ्याशीदेखील बोललेलं आवडत नाही."
"क्काय?" इट वॉज अ शॉक फॉर मी..!
"याला पझेसिव्हनेस म्हणतात? असला कसला पझेसिव्हनेस? हि नोज,यु आर माय बेस्ट बडी.."
"असतो अगं एकेकाचा स्वभाव" मी सावरून घेतलं " बोलेन मी त्याच्याशी यावर.. आणि तू एक काम कर. उगीच माझ्याबद्दल सांगत जाऊ नकोस त्याला काही. आता आपण पुण्यात आहोत म्हणजे भेटणं बोलणं तर होणारच ना आपलं? आणि आपली मैत्री तुमच्या रिलेशनपेक्षा जुनी आहे. मी स्वतःही कमीटेड आहे निदान त्याचा तरी विचार करायचा त्याने. पण असो..मी बोलेन त्याच्याशी"
"मी बोलले म्हणून सांगू नको अदरवाईज.. "
"नाही गं.. तेवढं कळत मला. बरोबर विषय काढेन मी.."
"प्रश्न ट्रस्टचा आहे. तू तुझ्या रिलेशनशिपमध्ये असा डाउट घेत असतोस? किंवा ती घेते? आता तिचा कॉल होता तेव्हा तू तिला माझ्याबरोबर आहेस असं सांगितलंस,बरोबर? 'ठीकाय' म्हणून तिने फोन ठेवला."
"तुला 'हाय' पण सांगितला ना.."
"तेच रे.. पण काय करतोयस तिथे, तिच्याबरोबरच कशाला आहेस,कुठे फिरताय वगैरे विचारलं का तिने?"
"तेव्हढी understanding आहे आमच्यात .."
"that इज व्हॉट.. ही निड्झ an एक्सप्लेनेशन and that टू ऑन द स्पॉट. मी मैत्रिणी बरोबर असले आणि तसं सांगितलं तरी त्यांचा आवाज ऐकवावा लागतो, घरी असले तर पेरेंट्सचा.. सुरुवाती सुरवातीला मस्त वाटायचं कि समबडी इज केअरिंग फॉर मी सो मच पण आता ते बंधन वाटतंय.."
"सवय होईल गं..आणि पहिल्यांदा सगळं त्याला सांगायचं थांबव.."
"द प्रॉब्लेम इज आय कान्ट.. आय जस्ट कान्ट! हि वूड बी माय बेटर हाफ इन लीटरल सेन्स. आय शेअर इच and एवरी स्मॉल थिंग विथ हिम.. आता मी कुठेय,काय करतेय इथपासून माझ्या सगळ्या पर्सनल गोष्टी. इतक्या पर्सनल की यू कान्ट imagine ! सगळं म्हणजे अगदी सगळं.. आता युनिवर्सिटीतले रस्ते सुद्धा पाठ झालेत त्याचे.." शुष्क हसत ती म्हणाली..
"हे बघ,तो आहे तो असा आहे.. मग आता कुठेतरी कॉम्प्रमाईज करावं लागेलच ना? आता त्याच्याशी इतकं आणि एवढं 'सगळं म्हणजे सगळं' शेअर करतेस म्हटल्यावर आणि महत्वाचं म्हणजे तोही हे' सगळं म्हणजे अगदी सगळं' ऐकून घेतो म्हणजे यू बोथ मस्ट बी टू मच सिरीयस अबाउट इच अदर, राईट?"
"आय थिंक सो..at least आय एम..मी त्याला हजबंड मानते रे, अजून काय हवं?"
"यू विल गेट युज्ड टू ऑफ इट..शेवटी नर्चरिंग रिलेशन इज डूइंग सम adjustment and कॉम्प्रमायजिंग ऑन फ्यु थिंग्स..कारण आफ्टर ऑल एवरी रिलेशन कान्ट बी परफेक्ट. आणि पुन्हा एकदा सांगतो, असं हे सगळं सगळ्यांना सांगायचं थांबव"
"सगळ्यांना म्हणजे? यू आर माय बेस्ट फ्रेंड"
"असेन पण बॉयफ्रेंड्स हेट देअर गर्ल्स बेस्ट फ्रेंड्स, हू आर बॉय्ज, दो दे डोन्ट शो इट! आस्क मी!! तो आणि तू काय बोलता, काय काय शेअर करता याच्याशी माझं किंवा इतरांचं काय देणं घेणं ? कशाला सांगायचं त्यांना? इफ यू कान्ट कीप योर सिक्रेट्स, डोन्ट एक्स्पेक्ट अदर्स टू कीप देम.. अंडरस्टूड? "

मी:
"गाडी पांच मिनट रूकेगी, चाय पानी के लिये और बाथरूम जानेका है तो लोग उतर सकते है.." रात्री उशिरा गाढ झोपलेल्या लोकांची जबरदस्तीने झोपमोड करणा-या क्लीनरच्या कर्कश्श आवाजाने माझी तंद्री भंग पावली.
कोणासाठी करतोयस हे सगळं? काय गरज आहे तुला? व्यक्तींसाठी की त्या एका नात्यासाठी? विचारांची चक्र काही थांबायला तयार नव्हती. रात्री खूप उशिरा मला झोप लागली.

बंगलोर मध्ये मी उतरलो तेव्हा दुपार होत होती. कबूल केल्याप्रमाणे विराग पोचला होता..
"फ्रेश होणारेस?"
"नुसता चेहरा धुवेन.. वॉल्वो मध्ये प्रवासाचा थकवा अजिबात जाणवत नाही..त्यात एग्झीक्यूटिव्ह सीट मिळाली होती. झोप पण मस्त झाली"
"वाटलंच.. कारण वाटत नाहीये तुझ्याकडे बघून की तू एवढा प्रवास करून आला आहेस.."

मागरथरोड वरच्या गरुडा मॉल मध्ये एका फारशी गर्दी नसणा-या रेस्टोरंट आम्ही स्थिरावलो. विराग कसलीतरी ऑर्डर देवून आला.. मला त्यात काडीचाही इंटरेस्ट नव्हता.
"बोल.." मी बोललो.
"कशाबद्दल आणि काय? तुला काय अपेक्षित आहे माझ्याकडून?"
"पुस्तकी प्रश्न विचारू नकोस, डायरेक्टली कमिंग टू द पॉइन्ट, व्हाय डिड यू डीसाईड टू ब्रोक अप? "
"ऑलऱाईट.. लेट्स स्टार्ट ऑन इट.. व्हॉट डू यू नो अबाउट our रिलेशन?" त्याने विचारलं

गुरुवार, ११ ऑगस्ट, २०११

व्हाय डोन्ट यू ....? उत्तरार्ध


पूर्वार्ध:
"डेटिंग? म्हणजे काय असतं? तीच मला म्हणाली की.."
"सो..यु डोन्ट नो व्हॉट डेटिंग इज..तिने घरी सांगितलं की कॉलेजच्या ग्रुप बरोबर ती मुव्हीला चालली आहे."
"अगं, हि काय इश्यू करण्यासारखी गोष्ट आहे का? मागे 'आरएचटीडीएम' ला सुद्धा आम्ही दोघेच आलो होतो.." मला अवघडल्यासारखं व्हायला लागलं..
"तेव्हा तुम्ही खूप लहान होता म्हणून मी काही बोलले नाही.. आता तुम्ही लहान नाही.."
"काय बोलतेयस तू चिंगी? मागच्या वर्षीची तर गोष्ट आहे ही.. एका वर्षात एवढे मोठे झालो का आम्ही?" मी विचारलं.
"हाय दीदी" गुड्डू आली आणि तिने मुव्हीचं इतकं प्रचंड कौतुक केलं की चिंगीला तो विषय नाईलाजाने तिथेच सोडावा लागला. पण तिची रोखून पाहणारी नजर मला सतत छळत राहिली..

माझं द्वितीय वर्ष अभियांत्रिकी आणि गुड्डूची बारावी या दोन्ही परीक्षांच महत्व आमच्या लेखी तितकंसं नसल्याने त्या काळात आमची मैत्री अधिक खोल होत गेली. त्यातच माझ्या हातात मोबाईल आला.. १२ रुपये पर मिनिट इनकमिंग वरून कॉल रेट्स ५० पैसे पर मिनिट इनकमिंगपर्यंत घसरले होते आणि वरून भविष्यात इनकमिंग फ्री होणार अशी वदंताही होती..
"कशाला पैसे उधळतोस? एवढ्या पैशात काय काय करता आलं असतं माहितीये?"
"असू दे..शायनिंग मारायला घेतला आहे. मी उचलत नाही कॉल्स. फक्त घरचेच उचलतो! माझ्या आणि तुझ्या.करत तर नाहीच नाही!! आणि बाकीचे फालतूचे खर्च कट ऑफ केले आहेत मी."
ती खळखळून हसली..
".." मी शांत बसलो.
"काय झालं ? अचानक असा का केलास चेहरा?" तिने विचारलं.
"चिंगीला आपल्या भेटण्यावर अजूनही ऑब्जेक्शन आहे का? तिला सांग कि देअर इज नथिंग फिशी"
"सोड रे.. आपल्याला माहितीये ना ते? मग झालं तर. आणि हे बघ.. तुला चिंगीबद्दल काही वाटत असेल तर व्हाय डोन्ट यू टेल धिस टू माय पेरेंट्स? " ती म्हणाली.
माझ्या मनात तिच्याबद्दल काही फीलींग्ज होत्या कि नव्हत्या हे मला स्पष्ट सांगता येत नव्हतं.आणि तिच्या मनात माझ्याबद्दल काही फीलींग्ज होत्या कि नव्हत्या हे मला कळत नव्हतं.

तिचे बारावीचे रिझल्ट्स चांगले आले होते पण हल्ली सगळं सीईटी वर अवलंबून असतं.
"ए चम्या, माझे सी ई टी चे रिझल्ट्स आलेत. लेडीज रिझर्वेशनमधून कुठल्या पण इंजिनियरिंग कॉलेजला अडमिशन मिळू शकतं. पण मला नाही करायचं. मम्मीपप्पांच्या खूपच एक्स्पेक्टेशन्स आहेत रे.." तिने तिच्या पहिल्या मोबाईलवरून मला ही बातमी दिली..
"पहिल्यांदा मला चम्या म्हणायचं बंद कर यार..आणि सांग ना त्यांना कि तुला एयर होस्टेसच व्हायचं आहे म्हणून.." मी म्हटलं..
"चम्या यार, तुला कळतं हे सगळं..त्यांना कसं समजावू? तू येशील का या सनडेला? मी नसताना तू त्यांना भेट. प्लीज याSSS प्लीज.." तिने गळ घातली. यावेळेला मात्र मी तिचं "व्हाय डोन्ट यू.." चं साकडं ऐकायचं ठरवलं!

मी गेलो.. टिपिकल कान्देपोह्याचा नाश्ता झाल्यावर मी इकडून तिकडून विषय वळवत सफाईने गुड्डूच्या करिअरबद्दलच्या विषयाला हात घातला.आईचा प्रचंड विरोध सुरुवातीपासूनच जाणवत होता. काका निर्विकार भाव चेह-यावर आणून बसले होते.
"काकू,अहो लाखांमध्ये कमावेल ती. वरून प्रेस्टीज आहे ते आहेच. तुम्हाला पण बेनिफिट्स आहेत."
"आम्हाला नकोत ते पैसे.. आम्हाला ती इथे पाहिजे. लहानपणापासून तिला सांभाळलं. आणि हि म्हणते आता हिला एअर होस्टेस व्हायचंय. किती रिस्की आहे ते.. हल्ली कित्ती बातम्या येतात विमानांच्या एक्सिडन्टच्या.." त्यांचा आवाज कातर झाला.
"अहो काकू.." मी काकांकडे मोर्चा वळवला.." काका..तुम्हीच सांगा शेवटचा विमान एक्सिडन्ट झाल्याची बातमी कधी वाचलीयेत तुम्ही?" काका शांत बसले..थोडा वेळ असाच शांततेत गेला.
"पण राजे.. कशासाठी वेगळा रस्ता चोखाळायचा? तुझ्यासारखी इंजिनियर बनली तर आमच्या डोळ्यासमोरच राहील ना?" विचार करून ते बोलले.
"काका,काकी अहो एवीतेवी लग्न झालं की जाणारच आहे ना ती तुमचं घर सोडून? मग आधीच करूदेत ना तिला काय करायचंय ते. सपोज नाही जमलं तिला तर परत तुमच्याचकडे येईल ना ती? आणि तुम्ही तिला माझ्यापेक्षा जास्त ओळखता. तिचा हट्टी स्वभाव तुम्हालापण माहितीये. नाही म्हटलंत तरी ती करणार आणि अगदीच जरी नाही केलं तरी शंभरदा तुम्हाला ते ऐकून दाखवणार. हो की नाही? वरून सपोज नवरा किंवा सासर ऑर्थोडॉक्स निघालं तर आयुष्यभर हि सल तिच्या मनात राहील की 'तेव्हा आई बाबांनी परमिशन दिली असती तर..' तुम्हाला ते आवडेल का ?"
"आता तू इंजिनियर होणार आहेस म्हणून हे बोलतोयस.." काकू म्हणाल्या.
"अहो काकू, मला बाकीचे पर्याय माहितीच नव्हते. मी लहानपणापासून पुण्यात किंवा इतर कुठल्याही मोठ्या शहरात असतो तर कदाचित मी दुसरं करीअर निवडलं असतं..पण मुळात मला आवड होती आणि तिला ती आवड नाहीये हे सत्य स्वीकारायला हवंच. ती इंजिनियरसुद्धा बनेल पण तिच्या इच्छेविरुद्ध.जे तिलाच काय तुम्हालापण नाही आवडणार!"

घरातून बाहेर पडता पडता मी गुड्डूला फोन केला.
"गुड्डू, कुठेयस?"
"जिम.."ट्रेडमिल वर ती धावून धावून लागलेली धाप मला ऐकू येत होती..
"घरी बोललो मी तुझ्या..."
"मग?.."
"बोथ आर कन्वीन्स्ड !!"
"..."
"ऐकलंस का?"
"ये SSSSS ..यू आर द man.. लव यू चमू..thanks thanks अ लॉट. तू पराग ला ये..तुला पार्टी!!" ती प्रचंड एक्साईटमेंट मध्ये होती.

लाल बहादूर शास्त्री मार्ग अर्थात एटी फिट रोडवरच्या हॉटेल पराग गार्डनला फुकटात मिळालेल्या दोन आलू पराठ्यांचा फन्ना उडवताना मी तिला तिच्या घरची स्टोरी ऐकवली. तिचा चेहरा प्रचंड खुलला होता आणि डोळ्यातून कृतज्ञता ओसंडून वाहत होती
"frankfinn ची चौकशी करून आलेय मी, एविएशन,हॉस्पिटलीटी आणि travel management चा डिप्लोमा करू शकते मी. माय personality सूट्स फॉर इट.."
"ओह ओके..सो जिम बीम त्यासाठीच की काय?" मी विचारलं
"चल रे..ते माझ्यासाठीच. तुला काय वाटतं? मी आपोआप मेंटेन राहते?"
"मी एवढा विचार कधी नाही केला.. आणि तुझ्या फिगरचा तर नाहीच नाही!"
"मग कर आता.. स्वतःला ग्रूम करण्यात वाईट काय आहे? माणसाने नेहमी प्रेझेंटेबल दिसावं. मुलगा असो किंवा मुलगी."
"ग्रूम म्हणजे? हे असं आतमध्ये घालायचं बाहेर दिसलं आणि पायात घालायच्या कपड्यांनी पायाचा शेप दाखवला की ग्रुमिंग झालं का?" मी तिला डिवचायला बोललो.
"एक्स्युज मी !! त्याला हॉल्टर नेक म्हणतात and धिस इज लेगीन्स!!" ती सांगायला लागली..
"सोड यार.. हे बघ,माणूस त्याच्या अंगातल्या गुणांनी प्रसिद्ध पावतो. गांधीजी बघ. नुसता पंचा नेसून असायचे.."
"तू गांधीजी आहेस का?"
".." मी गप्प बसलो.. काहीजणांशी वाद म्हणजे बाष्कळ बडबड असते!
"ओह गॉड !! डोन्ट मेक फेसेस..लेट मी एक्स्प्लेन.. बरं.. नॉर्थ साईड ची मुलं बघितलीस? कशी राहतात? अप टू डेट असतात की नाही? आपल्या महाराष्ट्रीयन मुलांनाच कंटाळा का असतो ते कळत नाही. तू तसा राहायला लागल्यावर लोक तुझ्याशी हिंदी बोलायला लागतात!! नोटीस कर हवं तर... कारण मराठी मुलगा असा छान राहू शकतो यावर इथल्या कोणाचाच विश्वास नाहीये. पिक अप नाईस आउटफिट्स, ट्रिम हेअर्स नाईसली..डू पिअर्सिंग इफ नीडेड! चांगल राहावं,चारचौघात इम्प्रेसिव्ह दिसावं हे आपल्या लोकांना कधी कळणार काय माहिती? इतरांना कशाला? माझ्या पुढ्यात बसलेल्या चम्याला जरी ते कळलं तरी मला पुरे!! "
"असू दे.. मी स्वतःचं स्वतः कमवायला लागलो की करेन ग्रूमिंग.. डोन्ट वरी.. आता पुढे काय करणार आहेस?"
"appointment आहे माझी शिला'जला, इथे सागर आर्केड मधेच आहे. काही नाही..आयब्रोज आणि रेग्युलर क्लीनअप. भारी आहे ती.इतक्यावेळा गेलेय पण, तुला सांगते, एकदापण स्कीनवर rash उमटला नाहीये अजूनपर्यंत!!" मी डोक गच्च धरलं!! कधी कधी मी गुड्डूला का सहन करतो हा प्रश्न मला प्रचंड छळत असे!
"माझ्या माते..पुढे काय करणार म्हणजे घरी मम्मी पप्पांना या कोर्सबद्दल कधी सांगणार आहेस?" मी विचारलं.
"देखेंगे! अब तू है तो फ़िक्र नहीं! चल, सध्याला तरी मला drop कर गुडलक चौकात.appointment चुकली तर परत घ्यावी लागते. त्याआधी गुडलक मधेच अर्ध अर्ध बन आम्लेट खाऊ. ट्रेडमिल वर ब-याच कॅलरिज बर्न केल्यात. थोड्या अर्न पण करते" डोळा मारत ती म्हणाली.
तिला सोडून जाताना मनात विचारांचं काहूर माजलं होतं. जेवढा मी तिला टाळू पाहत होतो तेवढं तेवढं ते मला कठीण जात होतं!

वर्षभरातच गुड्डूने माझ्या शब्दांचं,स्वतःच्या कॉन्फीडन्सचं आणि आई बाबांच्या विश्वासाचं चीज केलं. पगार आणि फ्लाईट अलौन्स मिळून महिना सत्तरऐंशी हजाराचा गल्ला जमवणा-या एमिरेट्सच्या केबिन क्रू मध्ये ती प्लेस झाली. माझं लास्ट इअर इंजिनियरिंगच अडमिशन आणि तिचं प्लेसमेंट एकदम झालं! काका काकूंनी माझे उगीचच आभार मानले. ती तिच्या टाईट शेड्युल मध्ये बिझी झाली तरी तिचा संपर्क होताच. लास्ट इअरला असताना मलापण "औकात" मधला जॉब मिळाला. नवीन जॉबचं नाविन्य, नवे सहकारी, कार्पोरेट लाईफ यांच्याशी जुळवून घेता घेता दोन वर्ष कशीच निघून गेली. दरम्यान चिंगी बोहल्यावर चढली. पण मी आउट ऑफ स्टेशन असल्याने मला लग्नाला जाता आलं नाही.बरं झालं.. नाहीतर नक्कीच मला तिने तिच्या बोचणा-या नजरांनी घायाळ करून सोडलं असतं!! गुड्डूने पण 'एमिरेट्स' वरून कतार एअरवेज जॉब स्वीच केला.

"चम्या, मी प्राडा घेतला" मी मुंबईला गेलो असताना एकदा मला गुड्डूचा फोन आला.
"हे काय आहे ?"
"अरे ब्रांड आहे मोबाईलचा, इटलीतला ब्रांड आहे fashionमधला लीडिंग. दुबई मध्ये घेतला. फंक्शनिंग झेपत नाहीये..शिकवशील ना मी येईन तेव्हा?"
"मला झेपलं तर आणि तू भेटलीस तर शिकवेन.."
"ए मी तुझ्या भरवशावर घेतलाय काय हा फोन कारण तुम्ही काय बाबा हुशार लोक.." मी हसलो. काही जुने क्षण आठवले.
"पण आपण भेटलो तर ना? ऑर्कुट नसतं तर तू कशी दिसतेस ते सुद्धा विसरून गेलो असतो मी एव्हाना!"
ती दिलखुलास हसली."धिस टाईम वी विल मेक इट याSSS समहाऊ." हल्ली तिच्या वागण्याबोलण्यात मच्योरीटी जाणवत असे म्हणून बालीशपणा पूर्ण गेला होता असंही नव्हतं.
"कुठेयस आता?" मी विचारलं.
"दोहा.."
"हे काय आहे?" मी जोक करावा म्हणून विचारलं. ती पुन्हा हसली.
"अरे,हॉल्ट आहे. वन stop फ्लाईट आहे आमची. आपल्याकडच्या संध्याकाळी मुंबईत land करणारे."
"मी मुंबईतच आहे अगं, रात्री निघणार आहे पुण्याला जायला..तिकीट बुक केलंय मी."
"काय म्हणतोस? आपण भेटू. कॅन्सल कर तिकीट. वी विल हायर अ कॅब. होम drop मिळेल. मला ऑफ आहे आता पंधरा दिवस.. यावेळी कशाला आजच भेटू. नक्की.."

सांताक्रूझला मी तिला रिसीव्ह करायला गेलो. फोन वरून जरी आमचं बोलणं असलं तरी तब्बल दोन-अडीच वर्षानंतर आम्ही प्रत्यक्ष भेटत होतो. ती नखशिखांत बदलली होती. आधी सुंदर होतीच आता तर अजूनच छान दिसत होती ती! फोटोपेक्षाही !!
"चमू.. man यू आ चेंज्ड..." तीच मला म्हणाली!
"आय शुड से धिस टू यू गुडड्या.. and आय चेंज्ड as in? इन विच सेन्स?"
"ओहो.. इंग्लिश हां!! गुड गुड..चेंज्ड as in , लुकिंग बेटर, स्मार्टर and लेट इट बी..एम नॉट गोइंग टू प्रेज यू मोर!! बट लेट मी कन्फेस. चमू नेम डजन्ट सूट यू एनिमोर.."
"ग्रुमिंग ग्रुमिंग.. यू नो.." मी हसत म्हटलं.
"सो यू स्टील रिमेम्बर द कॉनवर्सेशन वी हेल्ड at पराग?" तिने विचारलं. मी एक स्माईल दिली आणि म्हणालो "ऑफकोर्स!! आणि हो.. लोक खरंच हिंदीत बोलतात माझ्याशी! आफ्टर फोर ईअर्स युर थ्योरी अबाउट 'मराठी माणूस' होल्ड्स ट्रू and १००% valid !"
"मग? म्हटलेलं ना? असो.. बाकी? घरी गेला होतास इतक्यात?" मस्त हसत तिने विचारलं
"मागच्या महिन्यात जाऊन आलो."
"आणि माझ्या?"
"गेलो होतो तीन चार महिन्यापूर्वी तेव्हा काकू एकट्याच होत्या पण हल्लीच काका भेटले होते..साधारण आठवडाभरापूर्वी, रेणुकादेवी शाळेच्या गल्लीत.."तिने तिरकस नजरेने बघितलं " मी पण जात होतो तिकडून तेव्हा क्रॉस झाले, मी हाक मारली.मग बोललो. माझी चौकशी केली. कुठे असतो,काय करतो वगैरे..'घरी येत जा' म्हणत होते. इट सिम्स, हि इज फिलिंग लोनली विदाउट हिज डॉटर्स"
"आय नो.. हि लव्हज अस टू मच .."

कॅब मध्ये बसल्यावर आमचं बोलणं कंटिन्यू झालं.. कारण 'प्राडा' काही फारसा वेगळा नव्हता, उगीच पैसे वाया घालवायची कामं! बाकी काही नाही.
"चिंगी 'दिल्या घरी सुखी' वगैरे आहे असं दिसतंय एकंदरीत. तुला उजवली कि ते मोकळे झाले अशा भाषेत बोलत होते काका त्या दिवशी.."
गुड्डूने माझ्या खांद्यावर एक चापटी मारली. " ए गप रे.."
"मला पण विचारत होते लग्नाचं काय चाललंय म्हणून.. आणि काही चाललंय का म्हणूनही! म्हटलं काही नाही एवढ्यात."
"आणि माझ्याबद्दल काही बोलले नाहीत?"
"नाही.. म्हणजे माझ्या ओठांवर आला होता प्रश्न तुझ्या लग्नाबद्दल.. पण मीच आवरलं स्वतःला.." आपल्याला काही गोष्टी ऐकायच्याच नसल्या तर तसली सिच्युएषन आपण स्वतःहून टाळतो,त्यातला तो प्रकार होता,पण मला ते कबूल करायचं नव्हतं!
"काय म्हणतोस? बोलले नाहीत का की तिने स्वतःच एक मुलगा बघितलाय म्हणून?"
"क्काय?"

मी भानावर आलो.. गुड्डू खिडकीतून बाहेर पहात होती..आमचा संवाद माझ्या "क्काय?" वर थांबल्याला आता दीड-दोन तास उलटले होते. कॅब कामशेत च्या जवळपास असावी.. मी ड्रायव्हरला रेडीओ बंद करायची रिक्वेस्ट केली.
"तर तू प्रेमात पडलीयेस !! थोडक्यात हि गुड्डू आता कोणाचीतरी गुड्डू होणार..हम्म.. अर्थात मला काय फरक पडणारे म्हणा! माझ्यासाठी तू आधीपण गुड्डू होतीस आणि नंतर लग्न होऊन तुला पोरंबाळं झाली तरी तू गुड्डूच राहणार.. पण खरंच तू आता रिलेशनशिपमध्ये असणारेस? तुझ्या आयुष्यातला हा एवढा मोठा डिसिजन आणि मी त्यात अप्रत्यक्षपणे का होईना, इन्व्होल्व सुद्धा नाही? असं कसं होऊ शकतं यार?" मी विचारांना वाचा दिली.
"चम्या. अरे असं होईल का? म्हणूनच बोलले ना मी तुला? डायरेक्ट लग्नाला ये म्हणून तर नाही ना सांगितलं? मला तो आणि त्याला मी जरी आवडत असले तरी लग्न वगैरे पुढच्या गोष्टी आहेत रे.."
"हम्म.." माझा चेहरा का पडला मलाच कळलं नाही.
"man ..व्हॉट हम्म?? से समथिंग.. आणि काय म्हणालास मगाशी? मला काय फरक पडणारे? हो ना? मग चेहरा का पडलाय तुझा?"
"..."कॅबमध्ये एक गुदमरवून टाकणारी शांतता पसरली
"व्हॉsssट??" दोन हात दोन्ही बाजूला करून खांदे उडवत तिने विचारलं..
"stop आस्किंग मी that अगेन and अगेन.. मला फरक पडतो समजलं?" मी वैतागून म्हटलं.
ती शांत बसली..
"आय.. आय..i had फीलीन्ग्स फॉर यू गुड्डू; दो यू नेव्हर had इट फॉर मी.. आय जस कुडन्ट से इट.." मी नजर दुसरीकडे वळवली. पापण्यान्पर्यंत आलेलं पाणी आतल्या आत जिरवण्यासाठी मला बाहेर बघणं गरजेचं होतं.

ती निःशब्द झाली होती.माझ्याकडेही बोलायला अजून शब्द उरले नव्हते. भयाण शांततेत कॅब चा आवाज एखाद्या ट्रकसारखा वाटत होता..
"चमू..लिसन.. आय नो यू.. आय नो यू सिन्स इअर्स नाऊ.. यू नो व्हॉट? यू ट्राय अ लॉट, बट यूअर व्हॉईस कॅन नॉट लाय.. सो आय ऑलरेडी नो that यू लव मी..फ्रॉम लास्ट मेनी इअर्स.. "
"स्टील? स्टील यू सेड 'येस' टू समबडी एल्स, गुड्डू? माझा एकदा..निदान एकदा साधा विचारपण नाही आला तुझ्या मनात? एवढं सगळं माहित असूनसुद्धा?" माझा आवाज हळवा बनला.
"माझं पूर्ण ऐकून तर घेशील?"
"नो गुड्डू.. आय जस्ट कान्ट! यु आर नॉट माईन एनिमोर..रादर आय डोन्ट have that राईट..समबडी एल्स has it." पुन्हा एकदा जीवघेणी शांतता पसरली..अजून काही क्षण तसेच गेले असते तर माझ्या अश्रूंनी माझं सांगणं ऐकलं नसतं तेवढ्यात शांतताभंग करत तिने विचारलं.."व्हॉट इफ आय से that समबडी एल्सेस नेम इज मिस्टर चमेश?"
माझा कानांवर विश्वास बसत नव्हता.. पुन्हा एकदा शांतता. पण यावेळी ती जीवघेणी नक्कीच नव्हती! "मी?"

ती खुदकन हसली..
"माय बेबी लुक्स क्युट व्हाईल स्मायलिंग!"
मी हसलो.. मला परिस्थितीची जाणीव व्हायला काही क्षण लागले.. साला..आत्ता पटलं! चिंगी बरोबर होती!! मी उगीच खार खाऊन राहिलो तिच्यावर.. 'नथिंग फिशी' वगैरे मनाची समजूत होती फक्त!! एवरीथिंग वॉज फिशी.. and शी स्मेल्ट इट वेल इन advance ! चिंगी,यू आर सिम्पली ग्रेट!! राहा राहा,बाई.. दिल्या घरी तू सुखी राहा!!
"मी सांगितलं मम्मी पप्पांना.. की डोन्ट सर्च फॉर एनीबडी, आणि मग मी तुझ्याबद्दल सांगितलं.त्यांना काही प्रॉब्लेम नाहीये...पण त्यांना बोलले होते मी कि मी स्वतःच त्याच्याशी बोलेन यावर म्हणून.."
त्याक्षणी मी जगातला सगळ्यात सुखी प्राणी होतो..काही गोष्टी अनपेक्षितपणे मनासारख्या घडल्या तर त्यातला आनंद काही औरच असतो..
"मी आजच घरी सांगतो माझ्या..सो व्हेन युअर पेरेंट्स विल अप्रोच इन फ्युचर ,इट शुड नॉट बी अ शॉक फॉर देम!"
'मग आपण असं करूया, मग तसं करूया' म्हणत मी खूप काही बोललो..
"अरे हो हो.. किती एक्साईटमेंट ती..आणि मला काय सांगतोयस हे सगळं?" तिने विचारलं आणि पुढे ती म्हणाली " and लिसन नो चमू.. शाल आय आस्क यू समथिंग?"
"येस.. शुअss.." माझे प्राण कानात आणून मी आतुरतेने तिच्या शब्दांची वाट पाहत होतो.. माझ्या कानांभोवती हातांची ओंजळ करत हळुवार आवाजात तिने विचारलं.."व्हाय डोन्ट यू टेल धिस ऑल टू माय पेरेंट्स?"
(समाप्त)

शुक्रवार, ५ ऑगस्ट, २०११

व्हाय डोन्ट यू ....? पूर्वार्ध

गुड्डू प्रेमात पडलीये!! तिनेच मला हे सांगितलं.. कॅबमध्ये माझ्याशेजारी बसलेली हि गुड्डू आता कोणाचीतरी गुड्डू होणार..अर्थात मला काय फरक पडणारे म्हणा! माझ्यासाठी ती आधीपण गुड्डू होती आणि नंतर तिचं लग्न होऊन तिला पोरंबाळं झाली तरी गुड्डूच राहणार.. पण खरंच ती रिलेशनशिप मध्ये असणारेय ? तिच्या आयुष्यातला हा एवढा मोठा डिसिजन आणि मी त्यात अप्रत्यक्षपणे का होईना, इन्व्होल्व सुद्धा नाही? असं कसं होऊ शकतं यार?



तिची आणि माझी ओळख कशी झाली तेपण सुस्पष्ट आठवतंय. मी साडे-अकरावीत असताना नव्या पेठेतल्या विठ्ठलमंदिराजवळच्या 'लोकमान्य' लायब्ररीत आम्ही पहिल्यांदा भेटलो आणि बोललो. पण मी बोललो त्याचं कारण ती दिसायला छान होती हेच असावं! पुन्हा एकदा वाचावी म्हणून मी मुद्दाम सांगून ठेवलेली 'बटाट्याची चाळ' तिला हवी होती आणि मी ती द्यायला तयार नव्हतो. पण तिने "प्लीज" म्हणताना असा काही मोहक चेहरा केला कि मी त्यावेळी 'चाळ' रूमवर न्यायची माझी इच्छा मारून टाकली! कारण एका शाळकरी का असेना पण आकर्षक मुलीसाठी पुस्तकाचा त्याग न करायला सोळा सतरा हे काही अगदीच लहान वय नव्हे!! खरं सांगायचं तर त्याच वयात 'मुलगी' या संज्ञेचा अर्थ कळायला लागतो.

जेव्हा लायब्ररीच्या इंसीडन्सनंतर आमची नुसती 'हाय हलो' वाली ओळख होती तेव्हा म्हणजे एखाद्या आठवडाभरातच एकदा भर पावसाळ्यात डेक्कनच्या बस stop वर या ma'am उभ्या होत्या..मी तिला ओळखलं.. भर पावसाळा जरी असला तरी तो पुण्यातला असल्याने मी जर्किन अथवा छत्रीचं ओझं बाळगायचे देखील कष्ट घेतले नव्हते. मी रिक्षाने हॉस्टेलपर्यंत जायचा विचार करत होतो तेवढ्यात छत्री घेतलेली ती मला तिथे दिसली. मी हाक मारली तेव्हा माझ्याकडे पाहिलं नि पाठमोरी झाली. एकंदरीत दिसणा-या चित्रावरून ma'am मुसमुसत होत्या हे नक्की! मी जवळ गेलो "काय झालंय? काही मदत करू का?"
"जस्स लिव्ह मी अलोन.." माझं वाक्य तोडत ती म्हणाली.. मी चकित होऊन शुंभासारखा तिथंच उभा राहिलो. एकतर छत्री पण नव्हती आणि वरून संततधार पाऊस..
'झक मारली आणि इथे भिजत आलो. च्यायला या पोरी पण ना.. कोण आपलेपणाने विचारतोय तर त्याला फाट्यावर मारतील आणि कोणी भाव देत नसेल तर त्याच्या मागे मागे करतील.. आपण कशाला नसत्या लफड्यात पडा. त्याच्यात परत त्या इंग्लिश मिडीयमवाल्या असल्या तर जास्तच तोरा मिरवतात इंग्लिश झाडून.. आम्हाला पण येतं बरं का? पण तुमचा तो accent नाय जमत..लहान आहे तर एवढा माज,मोठी झाल्यावर तर बघायलाच नको..' मनातल्या मनात असं बरंच काही म्हणत मी 'रिक्षा' असा आवाज दिला.. रिक्षावाला येवून उभा राहिला,मी रिक्षात बसणार इतक्यात "मी येऊ?" असं हुंदक्यात लपलेल्या आवाजात विचारत ma'am पाठोपाठ उभ्या. माझी झालेली चिडचिड मी दाबून ठेवली..
"बस,चटकन..मी हॉस्टेल ला चाललोय,तुला कुठे सोडू?"
"नीलायम च्या इकडे. माझ्या घरी."
"क्काय? कुठे?"
"हो.."
"निर्लज्ज!!" पुन्हा एकदा मी स्वगत म्हटलं! मघाचंच "झक मारली..." चं फिलिंग पुन्हा आलं!!
"अगं कित्ती हेलपाटा पडेल मला माहितीये? त्यापेक्षा असं करू, मी एस पी ला उतरतो.. तू रिक्षा घेऊन पुढे जा. तिथपर्यंत चे पैसे मी देतो पुढचे तू दे." मी अगदीच अरसिक नव्हतो पण हॉस्टेल लाईफमध्ये महिन्याच्या शेवटच्या दिवसांमध्ये 'रिक्षा' ही गोष्ट 'चैन' या प्रवर्गामध्ये मोडली जायची.
ती परत मुसमुसायला लागली.
"त्याच्यात काय रडायचं ?? मी हॉस्टेल वर राहतो अगं.." पुन्हा एकदा "झक मारली..." चं फिलिंग!!
"माझ्याकडे तितके पैसे नाहीयेत.माझी पर्स चोरली बसमध्ये कोणीतरी.." अच्छा..तर हे कारण होतं तर.. मग 'जस्स लिव्ह मी अलोन.' ची मस्ती कशासाठी होती मघाशी?
पाकीट उघडून दहा रुपये आणि चील्लरचा खुर्दा तिला दाखवत मी म्हटलं.."एवढ्यात पोहोचू ?"
"आरामात!" ती खुलली.. "आपण घरी जाऊ, मी तुला पैसे देते मग तू तिथून हॉस्टेल वर जा"
हे काहीतरी मला पटण्यासारखं होतं..

'चमू' हे तिच्यासाठी असणारं माझं नाव!! मला अजिबात आवडायचं नाही! ओळख झाली तेव्हाचा आठवडा..फार फार तर महिनाभर आम्ही एकमेकांना आमच्या ख-या नावांनी हाक मारली असेल.. मग याच .. म्हणजे ती मला चम्या आणि मी तिला गुड्डू. कारण घरी तिला 'गुड्डू' च म्हणत असत. ज्यादिवशी तिला घरी सोडलं तेव्हाच मला कळलं ते.
"ममा , माझी पर्स चोरीला गेली गं.." आईच्या गळ्यात पडून रडत तिने आईला सांगितलं. लहानपणी हि एक मस्त आयडिया असते.. स्वतःची चूक असेल तर स्वतःच गळा काढायचा मग मोठी माणसं ओरडत तरी नाहीत.
"उगी उगी रे गुड्डू.." आईची काळजी.. आईपण गोरीपान, घारे डोळे. बघताक्षणी कोकणस्थ ब्राह्मण ते हेरावं कोणीपण!
"हा होता म्हणून पोचले घरापर्यंत.. " मला कीव आली. कित्ती बाऊ करावा एखाद्या गोष्टीचा? फारफार तर पाऊण तासाचा वॉक असेल डेक्कन ते नीलायम. 'हा होता म्हणून पोचले' म्हणे!!
"thanks रे बाळा.. नाव काय तुझं?" मी माझं नाव सांगितलं..
"पूर्ण नाव काय?" त्यांना आडनाव हवंय ते मला कळलं. :) मी आडनाव सांगितलं आणि म्हणालो.. "आम्ही मराठा, कोकणातले" काकू हसल्या. "नाही रे,तसं काही नाही. मी असंच विचारलं."
तोपर्यंत तिचे बाबा बाहेर आले. त्यांना मी कोण, तिच्या कसा ओळखीचा झालो, आता घरी येण्यामागचं प्रयोजन काय वगैरे सांगितल्यानंतर त्यांनी पुन्हा तोच प्रश्न विचारला..
"नाव काय म्हणालास तुझं?" यावेळी मी पूर्ण नाव सांगून मी ब्राह्मण नाही, मराठा आहे वगैरे पुराण सांगितलं. तरीही ते इम्प्रेस झालेले दिसले!!
"पपा... त्याला त्याच्या हॉस्टेलवर सोडाल? इथेच एस पी च्या हॉस्टेलवर."
"हो हो.. का नाही? चहा घेऊन निघू.. काय राजे? चालेल का?"
मी होकारार्थी मान हलवली..कारण अर्थातच हॉस्टेल लाईफमध्ये महिन्याच्या शेवटच्या दिवसांमध्ये 'चहा' फुकट मिळत असेल तर कोण कशाला नकार देईल? सोबतीला आईबाबांचं गुड्डूपुराण होतंच. लाडकी दिसत होती एकंदरीत. . गुड्डू ची मोठी बहिणपण होती. 'चिंगी'!! तिची सुद्धा ओळख झाली.चहा बिस्कीट खात असताना आमच्या सगळ्यांच्याच ब-याच गप्पागोष्टी झाल्या. संध्याकाळ अनपेक्षितरित्या खूप चांगली गेली. मला सोडल्यानंतर काकांनी 'येत जा सुट्टीच्या दिवशी किंवा असाच अधूनमधून..' असं निमंत्रणही दिलं..

गुड्डू आणि मी तेव्हापासून 'हाय-बाय' वरून प्रमोट होऊन चांगले दोस्त बनलो आणि आता घरच्यांना मी माहित असल्यामुळे आम्हाला..खरतर तिला काहीच इश्श्यू असण्याचं कारण नव्हतं.पुणे शहर नसानसात भिनलं होतं तिच्या. दहावीत होती तरी पण बिनधास्त फिरायची इकडे तिकडे.
"तुला अभ्यासाचं टेन्शन नाही येत?"
"मुळीच नाही.. आमच्या batch पासून दहावीची मेरीट लिस्ट बंद होणारे.. फिलिंग रीलीव्ड.."
"पुढे काय करणारेस?"
"काही विशेष नाही.. यशवंतकडे कच्छी दाबेली खाऊ मग हॉंगकॉंग लेन मध्ये फेरफटका मारू. ए.. बेल्ट्स चांगले मिळतात का रे तिथे? तू पण घे एक.हा कित्ती जुना झालाय.. ए मलापण एक रिस्ट बेल्ट घ्यायचा आहे..कानातले पण बघेन.."
"श्श्... दहावीनंतर काय करणार आहेस?" मी त्रासिक चेहरा केला.
"माहित नाही... आणि ए यार.. घरात पण हेच विचारात असतात सगळे. तू मित्र आहेस कि माझे पपा?" मी गप्प बसलो कारण बारावीतल्या पोरांना असलं बोलणं हास्यास्पद वाटतं.
"आणि तू ट्वेल्थला आहेस..माझ्यापेक्षा फक्त दोन वर्ष पुढे.. डू यू रिमेम्बर?"
"असेन,पण मला तुझ्याएवढा असताना निदान सायन्स ला जायचंय एवढं तरी माहित होतं.. किंबहुना आताही मला पुढे इंजिनियरिंग करायचंय हे माहित आहे. माझं व्होकेशनल सायन्स आहे."
"तुम्ही काय बाबा.. हुशार लोक.."
मी गप्प बसलो.
"मी आर्ट्स ला जाणारे."ती म्हणाली मी चेहरा कसनुसा केला.. आयआयटी मधून बी टेक करणारी पोरं 'गेट' देऊन आयआयटी मधूनच एम टेक करणा-या मुलांकडे पाहून जसा चेहरा करतात तसाच चेहरा इंजिनियरिंग करणारी पोरं एम ए आर्ट्स वाल्यांकडे बघून करतात.. ते एक्स्प्रेशन लिहिता नाही येत पण त्यात एक वेगळीच भावना असते. जरी कागदोपत्री 'मास्टर्स' हि डिग्री मोठी असली तरीसुद्धा!
"का? नववीत चांगले मार्क्स आहेत न तुला.. काकू सांगत होत्या तू कित्ती कित्ती हुशार आहेस ते."
"म्हणून मी आर्ट्स ला जाऊ नये? आय लाईक टू ब्रेक द रुल्स. सायकलने येते ना शाळेत तेव्हा सिग्नलचे नियम पण पाळत नाही मी."
"याला अतिशहाणपणा म्हणतात."
"असतील.. मला आवडतं. आय लाईक टू रीड बुक्स,स्टोरीज, नोवेल्स ..पेपर्स.. एवरीथिंग."
"अगं पण आर्ट्स म्हणजे तेवढंच नसतं. तुला त्यांचा अभ्यास करावा लागतो.. ज्यावेळी तुला तुझ्या आवडत्या गोष्टीवरसुद्धा प्रश्न विचारून त्याची उत्तरं लिहिण्याची अपेक्षा ठेवली जाते तेव्हा ते बोरिंग होतं. इतिहास मी आता जितक्या इंटरेस्टने वाचतो तेव्हा दहावीपर्यंत नाही वाचू शकलो. कारण त्याचा अभ्यास करावा लागत होता..पण तरीही तुला इतकीच आवड असेल तर जायला हरकत नाही आर्टसला."
"हो ना? मला खरंच आर्टसला जायचं आहे रे.. एक काम करेगा? व्हाय डोन्ट यू टेल धिस टू माय पेरेंट्स?"
"मी? बघू..."

तिच्या दहावीने नसलं तरी माझ्या बारावीने आमचं भेटणं बोलणं मर्यादित ठेवलं होतं.तेव्हा तर मोबाईल वगैरे या गोष्टी बिझनेसमन लोकांच्या 'बस कि बात' होत्या.
"तुझा हॉस्टेलचा नंबर दे.."
"कशाला?"
"मला फोन करायचा असेल तर?"
"तू काय वेडी आहेस का? मी करत असतो न तुला फोन मध्ये मध्ये?"
"ते तुला बोलायचं असतं तेव्हा.. व्हॉट इफ आय want टू स्पीक टू यू??"
"नको..मी मुलांच्या हॉस्टेलला राहतो आणि मला आपल्या मैत्रीला कसली लेबलं लावायची नाहीयेत."
"कसली लेबलं?"
"ए..तुला नाही समजणार.. तू शाळेत आहेस अजून.. समजलं ना?"
"ए हट..उगाच मोठा असल्यासारखा वागू नको हां.. दोन वर्ष म्हणजे खूप मोठा नाहीयेस काही.." अर्थात तिच्या असल्या बोलण्यानंतरही मी काही तिला नंबर देण्याच्या फंदात पडलो नाही.

मी इंजिनियरिंगला गेलो तोपर्यंत हिला एस पी मधेच सायन्सला प्रवेश मिळाला होता.. माझं अडमिशनचं चालू होतं त्या दरम्यान हिच्या कॉस्मेटिक्सच्या शॉपिंग साठी आम्ही फिरत होतो.
'चिंगीला का नाही घेऊन फिरत? मला याच्यातलं काही कळतं का?"
"तिला ऑब्जेक्शन असतं.. तुला कळत नाही म्हणून तू थांबवत तरी नाहीस! बाय द वे,दीदी माझ्यासाठी क्लासेसची चौकशी करायला गेलीये. फिजिक्स सुमंत, केम पी डी के, बायो पत्की आणि maths प्रभुदेसाई.. सगळे इथल्या इथे! टेस्ट सिरीज सुद्धा सुधीर्स चे लावेन.."
"तू तर आर्ट्स घेणार होतीस ना?" मला माहित असूनही मी मुद्दाम तिला खिजवण्यासाठी विचारलं..
"तर तर.. तुझी घरच्यांशी भेट करून दिली हीच चूक झाली माझी..सारखं तुझं एग्झाम्पल देऊन 'तो बघ तो बघ ' करत मला सायन्स ला अडमिशन घ्यायला लावली. आय आस्क्ट यू टू हेल्प मी बट यू डिन्ट.."
मी हसलो.. "पुढे काय?"
"काय सारख पुढे काय पुढे काय.. काय पुढे? कायपण केलं तरी लग्न करून एक संसारी बाईच होणारे मी समजलं? ही हुशारी बिशारी काय कामाची नाही.."
"वेडी आहेस का? कितीतरी बायका पुढे काय काय करतात संसार सांभाळून.."
"कोण कोण माहितीये तुला?"
'इंदिरा गांधी, किरण बेदी अं अं.."
"दोनच? त्यापैकी माझ्या इतक्या दिसायला सुंदर कोणी आहेत का?" आयला! काय point काढला होता पोरीने!
"तू कोण समजतेस ग स्वतःला? ऐश्वर्या राय?" मला राग आला.."हां ऐश्वर्या राय.. ती तुझ्यापेक्षा नक्कीच सुंदर दिसते.." मला अचानक सुचलं.
"तिला सुंदर दिसायचेच पैसे मिळतात..मी जाऊ का मॉडेल म्हणून rampwalk करायला? नाहीतर हिरोईन म्हणून?"
"ही..ही..मराठी सिरीयल मध्ये तरी घेतात का बघ!"
"हलो..चक इट! डोन्ट अंडरएस्टिमेट मी..ओके?"
"बाय द वे, तू एअर होस्टेस का नाही होत?"
"गुड ऑप्शन..आय स्वेअर, आय अल्रेडी have थॉट अबाउट इट.. व्हाय डोन्ट यू टेल धिस टू माय पेरेंट्स?"
"मी? अं.. फेअर & लवली ची मोठ्ठी ट्यूब घे ना..पैसे तरी वाचतील. एवढी गोरी आहेस तरी कशाला लावायला पाहिजेत असली क्रीम्स? आणि हा डव्ह चा शाम्पू पण असतो ? मागच्या वेळी pantene का कुठलातरी होता.." मी विषय बदलायला म्हणून काहीतरी बोललो!
"आय नो यू आर ट्रायिंग टू अव्हॉईड द टॉपिक बट एनीवे फेअर & लवलीमध्ये ट्रिपल सन स्क्रीन आहे.. उन्हात चेहरा प्रोटेक्ट होतो.. बाकी अंगासाठी सन स्क्रीन लोशन आहे घरी त्यामुळे tanning नाही होत. आणि हे बघ.. pantene चं ते प्रो व्ही स्टफ.. इट जस डझन्ट सूट्स मा हेअर यू नो.. डव्ह मध्ये कसं.. नॉन ग्रीसी natural आमंड आणि मिनरल ऑइल्स असतात...त्यामुळे...." हा जरा जास्तच बोरिंग विषय होता.
"ए..लाईफबॉय म्हणजे स्वस्त साबण आणि लेसॉनसी आणि मोती म्हणजे भारी--म्हणजे महागातले साबण एवढंच मला कळतं. क्रीम, शाम्पू ,त्यांच्यातले कन्टेन्ट्स...मला हे काही झेपत नाही. तू खरेदी आटप म्हणजे लवकर निघू आपण.." तिने उगाचच चेहरा वाकडातिकडा केला आणि गुपचूप खरेदी आटपली.

कॉलेजला गेल्या वर तिचे ग्रुप्स वाढले, कॉलेजमध्ये फिरायचा,आर्ट सर्कलवाला,ट्रेकचा असे एक ना दोन असंख्य ग्रुप्स झाले..मित्र मंडळही वाढलं पण मी जरी दूर गेलो असलो तरी तिच्या जवळच होतो.



"ए आपण 'साथीया'ला जायचं?" मी एकदा फोन केला तेव्हा तिने विचारलं.
"मी इतक्या लांब येवू? तुझे बाकीचे फ्रेंड्स तयार नाहीत वाटतं.." मी उगीच टोमणा मारला..
"मला फक्त तुझ्याबरोबरच जायचं असेल तर?" तिला माझ्या बोलण्याचा काही फरकच पडत नसे.
"तर काय? कधी कुठे आणि किती वाजता ते सांग..परत उद्या फोन करतो.."
सिटीप्राईड, जे तेव्हा फक्त सातारा रोड लाच होतं, मुलींसाठी सेफ मानलं जायचं. त्यामुळे तिथेच आम्ही तो मुव्ही पाहिला..साल्या या एका मुव्हीमुळे 'आपणपण कुणाच्या ना कुणाच्यातरी प्रेमात पडावं' असा फील कित्येक मुलामुलींच्या मनात आला असावा अशी मला दाट शंका आहे.
बाहेर पडताना गुड्डू वॉशरूमला गेली आणि चिंगीने मला किंवा मी चिंगीला पाहिलं.. तिरक्या नजरेने ती माझ्याकडेच पाहत होती. मी वेव्ह करताच ती तिच्या मैत्रीणीना सोडून माझ्याकडे आली..
"ए.. तू इथे काय करतेयस? सॉल्लीड होता ना मुव्ही? कसा वाटला? " मी विचारलं..
"आर यु डेटिंग हर?"
"क्काय?"
"आय आस्क्ट, आर यु डेटिंग गुड्डू?" आवाजात जोर आणून तिने विचारलं.
उत्तरार्ध

गुरुवार, २८ जुलै, २०११

मन्या, प्रेम वगैरे वगैरे!




"ए मन्या.. आली रे." -मी
"मग ? मी काय करू? " -मनू
"आयला! मग मी काय करू ?"
"च्यायला मला माहित असतं तर तुला कशाला बोलावलं असतं?"
"फूल कुठाय?"
"मी नव्हतं आणलं.. मी कशाला आणणार?"
"@$%%^& तेपण आम्हीच आणायचं का? यू फुल!!"
"&(*$^&** कोट्या कसल्या करत बसलायस.. आता काय?"
"!#@!^ **$@$* ए..ती गेलीपण.. आता बस बोंबलत.."
"तुझ्यामुळे.. सगळं तुझ्यामुळे.. कसले फालतू मित्र मिळालेत मला.."
"एक काम नाय केलं तर लगेच फालतू का? हे भारीच!!"

"मरो..दुसरा कायतरी प्लान करू.." मन्याने भैरवी घेतली आणि आम्ही परत अड्ड्यावर आलो.."मिशन फेल्युअर" चा कलंक माथ्यावर घेऊन. मिशन होतं नीलिमा नावाच्या आमच्या कॉलेजमधल्या एका सुंदर मुलीला मागणी -छ्या छ्या- प्रपोज करण्याचं!

नीलिमा उर्फ निलूला पटवण्याचा मन्याचा कितवा प्रयत्न ते मोजणं आम्ही सगळ्यांनी सोडून दिलं होतं. पण बाकीचे सगळे प्रयत्न मन्यातल्या ...सॉरी... मनातल्या मनात होते.. प्रत्यक्षात आलेला हा पहिलाच! तो पण गेल्या तीन-साडेतीन वर्षात!!

मन्याने 'जिन्दगानी' कि काय म्हणतात त्यात खूप मोजक्याच गोष्टी मनापासून केल्या..त्यापैकी माझ्या माहितीतल्या दोन! एक अभ्यास आणि 'निलीमाराधना'. परंतु या दोन्ही ठिकाणी मात्र त्याला अपेक्षित यश लाभलं नव्हतं हे नक्की! मी त्याचा प्रत्यक्ष साक्षीदार होतो. शेकड्यांनी पुस्तकं,नोट्स, झेरॉक्स चा दर सेमला फडशा पाडल्यानंतर इंजिनियरिंगच्या एका वर्षातून दुस-या वर्षातच नव्हे तर एका सेमिस्टर मधून दुस-या सेमिस्टरला जाताना सुद्धा साहेब backlog चं उष्टं-खरकटं घेऊन जात असत.
आणि मग निलू.. ही नीलिमा माझी मैत्रीण.. तसं बघायला गेलं तर फक्त ओळखीची. आमच्या कॉट बेसिस च्या शेजारच्या बंगल्यात पेईंग गेस्ट म्हणून राहायची. त्यामुळे कधी मधी स्माईल द्यायची किंवा मोजकं बोलायची इतकच! पण कॉलेजात पोरींची लांबून जरी ओळख असली तरी मित्रमंडळात "ती माझी फ्रेंड आहे" असा उगीच रुबाब मिरवता येतो न तसा विषय होता एकंदरीत!

तिला तो तिच्या मागे आहे हे माहिती नव्हतं असं नसावं.. पण ती मुद्दाम तसं दाखवायची नाही. मन्या सारखा मला त्याचा मिडीएटर म्हणून वापरायचा प्रयत्न करायचा.. पण आपलीपण मैत्री तुटेल या भीतीने मी जास्त मध्ये मध्ये करायचो नाही.. मुळात मन्यालाच ती मुलगी आवडत असल्यामुळे तशी ती मैत्री असूनही मला 'तसा'ही काही फायदा नव्हता! तरीपण माझ्यात गट्स नाहीयेत हे जाहीरपणे मनुला सांगण्याऐवजी मी हे 'मैत्री तुटेल'चं कारण द्यायचो! आणि वासू.. अरे हो.. सदानंद उर्फ वासू हा आमच्या सगळ्या गैरकृत्यातला पार्टनर. पोरींचा वास काढत फिरणं हा मुख्य धंदा. म्हणून 'वासू' !! दुनियाभर अगणित लफडी करून महाशय कट्ट्यावर मात्र साळसूदाचा आव आणून बसायचे. कॉलेजात मात्र एकही लफडं नाही! जगात इतक्या मुली असताना फक्त आपलं कॉलेज हेच कार्यक्षेत्र कशाला ठेवायचं? हा त्याचा मौलिक विचार.. आणि आचार सुद्धा! तर हा वासू या मन्याला नसते प्लान करून द्यायचा.. आणि मी वेठीला धरला जायचो..

"उद्या ती देसायांच्या मेस वर चौकशी करायला जाणार आहे.. तिकडे डबा लावेल भौतेक."वासूची अटकळ..
"कुठनं आणतोस रे असल्या बातम्या?" मन्याने वाश्याकडे कौतुकाच्या नजरेने बघत विचारलं..
"आणतो ना? मग झालं! कुठनं आणतो, कश्या आणतो ते विचारायचं नै!" वासूने असं म्हणताच मन्याचा चेहरा पडला पण तरीही तो उत्साहाने पुढे सरसावला.
"ऐक" वाश्याने प्लान सांगायला सुरुवात केली.. "देसायांच्या कम्पाउंड शेजारी एक मोठ्ठ वडाचं झाड आहे. त्याच्या तिथे आपण लपून बसू. ती तिकडे आली कि तू पुढे व्हायचं आणि तिला हाक मारायची.. "
"तिने वळून बघितलं कि झटकन तिला गुलाबाचं फूल द्यायचं आणि म्हणायचं.." मी त्याचं बोलणं मध्येच तोडत माझी कल्पना सांगू लागलो.. वासूच्या कपाळाला आठ्या पडल्या..
"निलू, विल यू marry मी?" मन्या एकदम soft आवाज काढत म्हणाला..
"च्यायला..ते तसलं पिक्चरमध्ये चालतं..समजलं ना? तू जाऊन फक्त म्हणायचं..हाय नीलिमा..हे तुझ्यासाठी.. " मी एखाद्या अनुभवी माणसासारखा सांगू लागलो.
"पुढे बोल..पुढे बोल.. "मन्या स्वप्ननगरीत दंग झाला...
"अरे बैला.. त्यावर तिची reaction बघायची नि मग ठरवायचं..बरोबर ना वाश्या?" मी विचारलं
"ए गपे..ते 'विल यू marry मी' पिक्चरमध्ये चालतं,,आणि तू हे जे काय सांगतोयस ते या दुनियेत चालतं का?" वासू मला विचारायला लागला.
"चालतं म्हणजे काय.. चालणारच..मन्या तुला पटतंय कि नाही सांग.." मी
"अरे पण आधी तिच्याशी मैत्री तर करूदेत त्याला.. पयल्यांदा बोलायचं मग दोस्ती वाढवायची..मग पुढे.."
"ए च्चल! एवढा वेळ कसा काय काढायचा बुवा? एकतर शेवटचं वर्ष.. तू म्हणतोयस ते करायचं असतं तर आधीपासून करायला हवं होतं.. च्यायला सेकंड आणि थर्ड इअर ला जमलं नाही ते एकदम आत्ता कसं काय जमणार? मला याचीच आयडिया बरोबर वाटतेय!" मन्या बोलला. मी उगीच कॉलर ताठ केली..
बराच वेळ वादविवाद झडल्यानंतर माझाच प्लान फ़ायनलाईज झाला हे दिसल्यावर वासूने माझ्याकडे बघून सुस्कारा टाकला,मन्याकडे तुच्छतापूर्वक कटाक्ष टाकला आणि " उद्या संध्याकाळी भेटा,प्लान कसा फसला ते सांगायला." असं आत्मविश्वासाने बोलून वासू अंतर्धान पावला.

त्यानंतर जे घडलं ते तर सर्वश्रुत आहेच! वासूला सगळा किस्सा सांगितला,त्याने तो निर्विकारपणे ऐकून घेतला आणि म्हणाला "देखा मन्या? तू इसकी बातोंमे आ गया? माझं ऐकायचं सोडून त्याचं ऐकायला गेलास? कभी तो सोच, की एक अंधा दुसरे अंधे को कैसे बता सकता है की नंगी लड़की कैसी दिखती है!!! पण असो, तुम्ही फट्टू असल्याचा एक फायदा झाला...तिने तुमचं ,विशेषतः ह्या मन्याचं थोबाड बघितलं नाहीये.. म्हणजे अजून तरी तिच्या नजरेत हा पडला नाहीये"
"म्हणजे?? आय मीन,तिच्या नजरेत हा पडला नाहीये म्हणजे काय बुवा? तिला अजून हा दिसला नाहीये असं?"
वासू गडबडला पण सावरून म्हणाला.. "अरे अकल के अंधो, मतलब उसकी नजरमे ये गिरा नही है..आपण अजून प्रयत्न करू शकतो."

काही दिवस त्याची हालचाल दिसेना म्हटल्यावर मन्याला राहवेना..
"सदानंद ,मित्रा.. देसायांकडे येताना दिसत नाही ती.. तू तर म्हणाला होतास कि ती डबा लावणारेय म्हणून.. "
"देसायाचं जेवण पचनी पडलं नाही बहुधा तिच्या.. मालकिणीच्या इथेच ती जेवते आहे.." ती राहायची माझ्या शेजारी आणि या वासूला सगळी बित्तंबातमी!!
"मग आता काय करायचं?"
"अरे, कॉलेजात बोल ना तिच्याशी..जरा ओळख-बिळख काढ. बोलायला सुरुवात तर कर.."
"साल्या ते जमत असतं तर तुझ्या मागे मागे फिरलो असतो का?"
"हे बघ.. आपण तिघे जाऊ एकत्र.. हा तिला हाय म्हणेल.. मग मी बोलेन आणि मग तू बोल.. त्यानंतर आम्ही दोघे कल्टी मारू मग फक्त तू आणि ती.. काय? कस काय?" वाश्याने विचारलं.
मनूचा चेहरा खुलला..

त्यानंतर मग थोड्याच दिवसात एकदा ती फ्लुईड मेक्यानिक्स च्या lab मधून बाहेर पडत आहे असा संदेसा घेवून वासू पोचला..आम्ही प्लान रिसाईट केला..आणि कॉरिडोर मध्ये तिच्या समोर आम्ही येवू अशा बेताने आम्ही चालू लागलो..आणि हाय रे देवा.. ती तिच्या मैत्रिणींसोबत होती.
"आली.. आली..." दोघांची खुसफुस..ती जवळ आली तशी माझी धडधड वाढली..
"...." मी शांतच
"अरे बोल ना.. 'हाय' म्हण ना..." वासू पुटपुटला..
नीलिमा आम्हाला क्रॉस झाली..तिची माझी नजरानजर होताच ती हलकसं हसली.. मी हसलो आणि या दोघांकडे पाहिलं.. मन्या जणू ती त्याच्याकडे बघून हसली असं तोंड करून होता.. वासू माझ्याकडे रागारागाने बघत होता..
"काय रे..फज्जा उडवलास...."वासू म्हणाला..
"अरे किती मैत्रिणी आहेत बरोबर.. " मी हळूच म्हणालो..
"मग काय झालं.. 'हाय' केलं असतंस तर थांबली असती ना ती.."
"आणि तिच्या मैत्रिणी ?"
"त्या राहिल्या असत्या बाजूला उभ्या.." मनू लुडबुड करायला लागला.."मग मी आलो असतो.."
"साल्या.. ये इथे आणि मार हाक.. तुझ्यासाठी एवढी मरमर करतोय तर तू या वासूची साईड घेऊन मलाच थर्ड लाव.. " मी भडकलो.. "मी तिच्याशी बोलायला लागल्यावर जर तिच्या मैत्रिणी बाजूला राहू शकतात तर माझ्या मित्रांना सुद्धा बाजूलाच उभं राहायला पाहिजे..आणि जर माझा मित्र येऊ शकतो तर तिची मैत्रीण सुद्धा येवू शकते..."मी रागारागात काहीतरी लॉजिक बनवून सांगितलं..
वासू तिकडे दुर्लक्ष करून वेगळाच विचार करत होता. "आय विल डू इट!" तो बोलला. "जस्ट वेट & वॉच.."

वासूने स्वतः सिरीअसली इंटरेस्ट घेतलाय म्हटल्यावर काहीतरी घडेलच याची आम्हा दोघांनाही शाश्वती होती.वासूची स्वतःची निरनिराळी अकाउंटस सांभाळून तो हे काम समाजकार्य म्हणून करत होता त्यामुळे मन्याचा त्याच्याविषयीचा आदर दुणावला..
थोड्याच दिवसात वासूने निलीमाची ओळख काढलीच. "हा तिचा नंबर" असं वासूने सांगितल्यावर मन्या प्रचंड खूश झाला.
"काय उपयोग? ज्याची ओळख व्हायला पाहिजे त्याची न होता बाकी दोघांची झाली." मी म्हटलं..
"असू दे रे.. आगे आगे देखो होता है क्या.." मोबाईलमधले फोटो स्क्रोल करत मन्याच्या गादीवर पहुडलेला सदानंद बोलत होता.. मनूच्या डोळ्यातून कौतुक ओसंडून वाहत होतं. त्याच्या उपकाराची परतफेड करायची म्हणून त्याने उगीच वाश्याचं कौतुक आरंभलं!!
"कसं जमतं यार तुला सगळं हे.."
"त्याचं काय आहे.. मुलीला कधी 'डू यु लव मी?' म्हणत नाय मी..सरळ 'आय लव यू' म्हणून मोकळा होतो! लिसन गाईज.. नेव्हर आस्क फॉर हग..जस्ट टेक इट आणि नेव्हर से आय कान्ट लिव्ह विदाउट यू,जस से आय लिव फॉर यू!!" वासू म्हणाला..
"एक नंबरचा फ्लर्ट आहेस तू.."
"हो का? मीच का? हे बघ.." सेल मधला romantic नावाचा फोल्डर दाखवत वाश्या म्हणाला.. "हे वेगवेगळ्या पोरींनी पाठवलेले मेसेजेस.. फॉरवर्डेड आहेत.. त्यांना कुठून येतात? कोणीतरी दुसरा पाठवत असेलच ना? अरे प्रत्येक जण गेम करत असतो.. आपण प्यादं व्हायचं कि मूव्ह करायची ते आपल्या हातात असतं!"
"कायतरी भन्नाट ऐकवू नकोस आम्हाला..पण काय रे च्यायला.. आम्हाला एक मुलगी पटत नाही आणि एवढ्या सगळ्या मुलींशी एकाचवेळी कसा काय contact ठेवतोस रे तू? जम्ब्लिंग नाय होत? म्हणजे एकीला दुसरीच्या नावाने हाक मारलीस कधी तर?" त्याच्या मोबाईलमधले फोटो आता मन्या स्क्रोल करत होता!!
"ह्या ह्या.." वासू एकदम कुसक्यासारखं हसला.. "अरे आयडिया आहे आपली..नाव विचारतो ते पहिल्याच वेळी.. नंतर पेट नेम.. यांची नावं तुझ्यासाठी वेगवेगळी असतील पण माझ्यासाठी सगळ्याजणी 'शोनूटली' आहेत.."
"क्काय? कोण आहेत?"
"शो-नू-ट-ली"
"शी.. कित्ती घाणेरड टोपण नाव आहे.."
"असू दे.. तुझ्यासाठी नाहीये ते.." वासू म्हणाला,तेवढ्यात त्याचा फोन खणखणला.. "हां..शोनूटली..बोल कशीयेस? आं? बरिस्ता नको ग.. लेट्स गो टू मोका धिस टाईम.." वासू लांब गेला तसा त्याचा आवाज अस्पष्ट झाला..
आम्ही दोघे एकमेकांच्या तोंडाकडे बघत राहिलो..

वाश्या नीलिमाचे दुस-या दिवशीचे प्लान्स तिलाच विचारून मन्याला सांगत होता आणि मनू संधीमागून संधी दवडत होता.. प्रत्येकवेळेला माझ्या शिव्या खायच्या आणि ती दुसऱ्यादिवशी कुठे जाणार ते वासूला विचारायचं हे त्याच रुटीन झालं. दिवसागणिक वेगवेगळ्या स्तरावरील प्रयत्न फसत होते..नवनवीन प्लान्स बनत होते..

इकडे निलीमावर मी बारीक नजर ठेवून होतो. सातव्या सेमिस्टरच्या परीक्षा जवळ येत होत्या त्यामुळे हल्ली तिचं उठसुठ बाहेर पडणं कमी झालं होतं. क्लास आणि कॉलेजला मैत्रिणींचा कंपू तिच्या बरोबर असायचा पण संध्याकाळी मात्र ती एकटीच बाहेर पडायची. हि गोष्ट वासूच्या नेटवर्कने त्याच्यापर्यंत कशी काय पोचवली नाही काय माहित
मी एकदा वासूला फोनवरून हि माहिती दिली.. तो चमकला. पण सावरून "काय, कधी, कुठे" वगैरे सगळं त्याने मला विचारून घेतलं. "अरे नेटवर्क म्हणजे काय रे?तुमच्यासारखे दोस्त लोक हेच नेटवर्क माझं.." असं म्हणून त्याने मला भावनिक सुद्धा केलं..

असो! तर आम्ही प्रयत्नांची पराकाष्ठा करत होतो पण मन्याची गाडी नीलिमाशी साधं बोलण्यापर्यंत सुद्धा पोचत नव्हती. ....आणि एकदा कधीतरी मन्या बसमध्ये ती असताना त्याला ती शेजारी दिसली!! मान कलंडती करून फोन वर बोलता बोलता; खांद्याची bag ,पाठीवरची sack आणि हातातली पिशवी सांभाळून उभं राहणं तिला जिकिरीचं जातंय हे मनूने हेरलं. त्याने वासूचा फोन फिरवला तो नेहमीप्रमाणे बिझी लागला. ताबडतोब त्याने मला फोन केला आणि परिस्थिती सांगितली. "हडपसर बस मध्ये आहे. वासुशी बोलता यायला हवं होतं रे आता.. नेमका त्याचा फोन बिझी."
इथे वासू माझ्या समोरच फोनला चिकटला होता..
"अरे..इथेच आहे तो.. त्याच्या एका "शोनूटली" शी बोलतोय.." आम्ही फिदीफिदी हसलो.. वासू माझ्याकडे रागाने बघायला लागला आणि उठून बाल्कनीत गेला..
"आता ऐक..हा चान्स तरी घालवू नकोस..बोल तिच्याशी.. उठ आणि तिला बसायला जागा दे. काहीतरी बोल."
"हो उठतो. नाहीतरी शेजारी एक अगडबंब माणूस बसलाय. मीच अवघडलोय.. हि शेलाटी शेंग मात्र सहज मावेल इथे आणि सांग न.. काय बोलू?"
"अरे सगळं काय मीच सांगू? लहान आहेस काय..? सुरुवात करताना वाश्याबद्दल बोल.. तो माझा मित्र आहे वगैरे वगैरे.. आणि मग बोलणं सुरु होईलच पुढे. आणि एक काम कर.. फोन तसाच चालू ठेव ईयरफोन एका कानात घालून. मला काही सुचलं तर सुचवतोच वरून वासूला आवरतं घ्यायला सांगतो. त्याचं आटपलं कि तोसुद्धा सूचना देईल तुला इकडून. ठीकेय?"
मी नेहमीप्रमाणे परत एक जोरदार प्लान बनवला..

तिला जागा देण्यासाठी मनू उभा राहिला.. ती हसली. "मी तुला दोन मिनटात फोन करते " तिने फोनवर सांगितलं म्हणजे फोन ठेवला असावा.. मी इकडे आडाखे बांधत होतो. पिशव्यांची कुरकुर ऐकू येत होती म्हणजे मन्या बसायला मदत करत असावा.मन्याच लक आज जोरात होतं कारण ती बसली आणि तेवढ्यात शेजारच्या सीटवरचा अजस्त्र देह सुद्धा उठला.त्याबरोबर ती आत सरकली. मन्याला तिने नजरेने बसायची खूण केली. मन्या हरखून गेला असावा यात वाद नाही! तो तिच्या शेजारी बसला..

मी खिडकी उघडून बाहेर पाहिलं.. नशिबाने वाश्याचा फोन (तुलनेने लवकर) आटपला होता..तो बाल्कनीत फोनवर काहीतरी करत बसला होता.. फोन संपला कि मेसेज.. अजून काय असणार?
"सदानंद.. ए sss सदुभाऊ.. " मी वाश्याला प्रेमाने हाक मारली.पण साल्याचं लक्ष पण नव्हतं एवढा तंद्रीत होता.
"वाश्या- नालायका लवकर आत ये.. " मी फर्मान काढलं..
वासू आत आला आणि करंगळी दाखवत म्हणाला "जाऊन येवू??"
"परमिशन कसली घेतोयस?? जा.. पटकन हलका होऊन ये. एक जड मिशन सांभाळायच आहे.. अनायसे सगळ्या गोष्टी जुळून आल्या आहेत. मन्याचा फोन आहे.."
"सांग त्याला, आज नीलिमा हडपसर ला चालली आहे म्हणावं मामाकडे तिच्या.." आतून ओरडून वाश्या सांगत होता!
"ए त्याला आधीच माहितीये ती हडपसरला चालली आहे ते.." मी मन्याला सांगितलं.
"त्याचं नेटवर्क म्हणजे ना.." असं म्हणत आम्ही थोडा वेळ वासूचे गोडवे गायले..
"ती काय करतेय?" मी विचारलं
"आईचा फोन आलाय.. कसला डब्बा फोन आहे तिचा.. आई बोलतेय तेसुद्धा मला कळलं आणि काय बोलतेय ते मला स्पष्ट ऐकू येतंय.." मनू हळू आवाजात मला सांगत होता."तिला घरी कधी येणारेय ते विचारतेय..practicals कधी आहेत ते विचारलं.."
"असू दे असू दे..तूच ऐक ते.. आटपलं कि तू बोल.."
"पण ती इतकी हळू बोलतेय कि ते मला ऐकू येत नाहीये तर तिच्या आईला कसं काय ऐकू जात असेल कोणास ठाऊक?"
मी हसलो. लवकरच तिने फोन ठेवला.

"हाय.."या 'हाय' बरोबर मन्याने गिळलेला आवंढा फोन वरून मलासुद्धा ऐकू आला.. बोलला बाबा एकदाचा! मला उगीचंच 'हाय'सं वाटलं..
"हलो.."
"मी ऋषिकेश.." हो खरं..मन्याचं नाव ऋषिकेश होतं. मग आम्ही त्याला मनू का म्हणत असू बुवा?? अच्छा..त्याच्या वडिलांचं नाव मनोहर होतं!! मला माझंच हसू आलं आणि मन्याचं पण!
"मी नीलिमा.."
"माहितीये.. आय मीन ऐकून माहितीये. वासू माझा मित्र.."
"कोण वासू?" तिने विचारलं..
"सदानंद.. सदानंद म्हण" मी prompting केलं..
"सदानंद म्हण.." मन्या बोलला.. भलताच गडबडून गेला होता बिचारा!!
"आं? अच्छा सदा?? कधी बोलला नाही मला तो..त्याच्या तोंडून मी एक 'मन्या' नाव ऐकलंय आणि दुसरं.."
"हां हां..तो मन्या म्हणजे मीच.." साल्याने तिचं वाक्य मधेच तोडलं नाहीतर वाश्या मला काय म्हणतो ते कळलं असतं!
"अच्छा.. सदा मन्या का बरं म्हणतो तुला? हृषीकेश इज सच अ क्युट नेम.. ही कॅन कॉल यू हृषी टू"
पहिल्या प्रश्नाने गांगरलेला मन्या तिच्या दुस-या वाक्याने प्रचंड लाजला! असं कोणी बोललंच नव्हतं न आजपर्यंत! 'हृषीकेश' सुद्धा नाही आणि 'हृषी' सुद्धा नाही! क्युट बीट म्हणायचा तर प्रश्नच उद्भवत नव्हता!
"मी कॉम्प ला आहे.." हृषी--आपलं-- मन्या म्हणाला.
"हो का? मला वाटलं सदाबरोबरच आहेस.. सिविलला.. मी मेक ला आहे.. काय बघ ना..चार वर्ष झाली आपल्याला या कॉलेज मध्ये पण आत्ता आत्ता ओळख होतेय.."- इति नीलू
"हो ना..ते पण शेवटच्या सेमला.. हार्डली महिना राहिला ना आपल्या एग्झाम्स ना?" मन्या फॉर्म मध्ये आला असं वाटत होतं एकंदरीत!
"हो. मला सदाच हे म्हणाला कि इतक्या वर्षात कशी काय ओळख झाली नाही आपली हा प्रश्न त्याला सतावतोय.."
"आयला.. सदा आपली "सदा सदा" करतेय..प्रत्येक वाक्यात सदा.आपण पण वाश्याला इतक्यावेळा सदा म्हटलं नसेल चार वर्षात!" मी मन्याला म्हटलं..

तेवढ्यात मला कडीचा आवाज आला..
"तू बोल रे कायपण.. फालतूगीरीचं..तोपर्यंत मी वासूकडून points घेतो.." मी मन्याला म्हटलं..
सदानंद बाहेर आला..
"माकडा, करंगळी दाखवून गेलास आणि इतकावेळ?"
"मग? साल्या कधीपासून होल्ड केलं होतं माहितीये? तासभर बोलत होतो फोनवर पोरीशी"
"कमालय बुवा..कस काय जमतं तुला" मी विचारलं
"मी याला इंद्रिय संयम म्हणतो!! " डोळे मिटून वाश्या म्हणाला..
"बैला..ते नव्हे..तासतासभर पोरीशी फोनवर बोलायला कसं काय जमतं ते विचारत होतो.."
"अच्छा ते होय? ते स्कील आहे.. जमेल तुलापण! पाण्यात पडल्यावर माणूस पोहायला शिकतो तसा प्रेमात पडल्यावर माणूस बोलायला शिकतो !"
"तू इतक्या मुलींशी प्रेमात पडला आहेस कि काय?"
"गप रे..मी तुझ्यासाठी सांगत होतो ते..अपना मामला थोडा अलग है.."
"असो..ते नन्तर सांग.. सध्याला मन्याला गाईडलाईन्स हव्या आहेत.."
"अरे..आणखी कसल्या गाईडलाईन्स हव्या आहेत? लहान आहे का आता तो? आता काय त्याचा हात पकडून घेवून जाऊ तिच्याशी बोलायला? एवढे क्लूज देतो तिच्या मुव्ज बद्दलचे..अजून काय पायजे? एका संधीचं तरी सोनं करून दाखवावं.. सोनं राहू दे अगदी तांबं, पितळ..गेला बाजार अलुमिनिअम तरी केलान ना तरी ठीक!!"
आम्ही खळखळून हसलो.
'ए सांगायला सांग ना त्याला...' मन्याने मेसेज पाठवला.. मी तो त्याला दाखवला आणि आम्ही परत एकदा हसलो..
"बरं..त्याला सांगितलंस ना ती हडपसरला चाललीये म्हणून? परत आली कि करू काहीतरी प्लान म्हणावं.. मी एक अर्जंट कॉल करून येतो..ठीके?"
मी "अरे पण.." म्हणेपर्यंत तो बाल्कनीत गेला..

"मन्या..वासू फोन वर बोलतोय तोपर्यंत तूच लढव किल्ला.त्याचं आटपल कि सांगतो..." मी मन्याला सूचना केली..
"पण कधी?मला कॉर्पोरेशन ला उतरायचंय."
"काय रडतो रे..जा ना जरा पुढपर्यंत. झालं कि ये मागे परत"
"ठीकाय मी काढतो तिकीट पुढचं.."मन्या उत्साहाने म्हणाला.."तिला फोन आलाय..ऐकू?"
"काय हवं ते करेनास...."
"नीलिमा तुला फोन आलाय..ब्लिंक होतेय स्क्रीन..रिंगटोन ऑफ आहे वाटतं.."खिडकीतून बाहेर बघणा-या तिला मन्याने सांगितलं..
"ओह.. thanks हं.."म्हणत तिने फोन उचलला आणि कानाला लावला.
"हाय" तिचा आवाज मलापण ऐकू आला..
मन्या एकदम शांत झाला..
"नाही रे..बसायला जागा मिळाली..तुला ना मी एक गम्मत सांगेन परत आले कि.." ती कोणाला तरी सांगत होती..
"मन्या..काय करतोयस? शांत का बसलायस?" मी विचारलं..दुस-याचं सगळं बोलणं चोरून ऐकणं बरं नव्हे.." मी मन्याला सांगत होतो..
तो एक शब्द बोलायला तयार नव्हता.. त्याचं बोलणं ऐकू येत नाही म्हणावं तर मला तिचा शब्द न शब्द ऐकू येत होता.. तेवढ्यात फोन कट झाला.. मी फोन केला तर तो त्याने कट केला.

..वासूचा फोन संपल्यावर मी त्याला मन्याचा फोन कट झाला ते आणि परत लागत नसल्याचं सांगितलं.
"कुठेय तो?"
"अरे हडपसर बसमध्ये होता निलिमाच्या शेजारी.."
"क्काय?? "म्हणत वासू तीनताड उडायला आणि मला मन्याचा फोन यायला एकाच गाठ पडली..
"आला आला.." म्हणत मी फोन उचलला..आणि त्याला शेलक्या शिव्या घातल्या.."बोलला का नाहीस ?"

"मी काय ऐकलं माहितीये?"
"कुठे?"
"तिच्या फोनवर.."
"काय?"
"तिला कोणीतरी 'हाय शोनुटली,उभीच आहेस का अजून?' असं विचारलं फोन वरून!"
"क्क्काय ?" आता आश्चर्यचकित व्हायची वेळ माझी होती. "म्हणजे वाश्या..." मी वाश्याकडे पाहिलं.. त्याचा चेहरा पांढराफटक पडला होता..
"साला त्याला माहिती होतं मला काय जमणार नाही म्हणून.. पण म्हणून आपणच चान्स मारला नालायकाने .." मी बधीर झालो होतो तरीपण मला ऐकून घेण्याशिवाय पर्याय नव्हता. मन्याने साधारण पंधरा एक मिनिटं मन मोकळं करून "विचार ना त्या हरामीला.." म्हणत फोन ठेवला..

वाश्याकडे बोलायला काही नव्हतं.. "ती पडली यार प्रेमात..मी काय करू? या मन्याच्या नादाने माझंच बोलणं इतक्यावेळा व्हायला लागलं की कळलंच नाय यार.... "
"..." -मी
"बट सिम्स शी इज ऑफ माय टाईप..आय नेव्हर फेल्ट सो बिफोर.."
"..."-मी.
तो बरंच काहीबाही बोलला.. मला एव्हाना तिचं संध्याकाळी रेग्युलरली बाहेर पडणं, वासूचं चमकणं आणि बाकीचं संशयास्पद वागणं सगळ्याच्या लिंक्स लागल्या होत्या. पण त्याचंही बोलणं मला पटत होतं.
दोस्त दोस्त ना राहा :P
रात्री मन्या परत आला.. उद्ध्वस्त झाल्यासारखा! वासू मान खाली घालून बसला होता.. मला हसू कि रडू ते कळत नव्हतं आणि तेवढ्यात रेडिओ मिरची 98.3 वर 'पुरानी जीन्स' मध्ये नेमकं गाणं लागलं... 'दोस्त दोस्त ना राहा..प्यार प्यार ना राहा.. जिंदगी हमे तेरा ऐतबार ना रहा...' मन्याने नकळत सुरात सूर मिसळले आणि तो म्हणू लागला.."अमानते ये प्यार की..गया था जिसको सौंपकर..वो मेरे दोस्त तुम ही थे... तुम ही तो थे..."