बुधवार, ५ डिसेंबर, २०१२

हुंकार



रस्त्यावरून एक स्मॉल कार मार्गक्रमणा करत होती. गाडीच्या आय पी वरच्या घड्याळात रात्रीचे ११ वाजले होते. रस्ता फक्त नावाला डीस्ट्रीक्ट हायवे. रुंदीला छोटासाच. नुसता म्हणायला दोन पदरी. समोरून ट्रक आला तर गाडी आधीच जेमतेम असणा-या टार रोड वरून खाली उतरवावी लागणार हे नक्की! पण सुदैवाने रस्त्याला कोणीच नव्हतं.

ना ट्राफिक, ना वर्दळ, ना वस्तीची चिन्ह. गाडी चालवणा-यासाठी म्हटलं तर चांगलंच पण काही विपरीत घडलं तर मदतीसाठी सुद्धा कोणी येणार नाही अशी जागा!

शक्य तितक्या लवकर आपापली घरं गाठायची असा चौघांचाही प्लान होता.. आशू, सॅम, अन्या आणि पमू.. पैकी पमू एकटीच मुलगी. हायवे चा कंटाळवाणा रस्ता सॅम ने काटल्या नंतर स्टीअरिंग व्हीलचा ताबा आता खडतर रस्त्यांचा राजा म्हणजेच अन्याकडे आला होता. हायवे सोडून या मधल्या रस्त्याने घुसायची आयडिया आशूची.. मुलखाचा फट्टू! निघाल्यापासूनच 'बारा वाजायच्या आत घर गाठायचं' हा धोशा घेऊन बसलेला.. आता सगळ्यांनाच माहित होतं कि सरळ रस्त्याने गेलं तर बाराच काय तर रात्री दीड वाजला तरी पोहोचणं शक्य नव्हतं. एकवेळ गाडी फास्ट नेता येईल पण टोल नाक्याची गर्दी जाम टंगवते! पण आशूने गुगल map मधून एक नवाच रस्ता शोधून काढला होता. 'डीस्ट्रीक्ट हायवे' असा उल्लेख असल्यामुळे बाकीचे लोक सुद्धा जायला तयार झाले. तेवढाच एक नवा रस्ता कळेल आणि लवकरसुद्धा पोचता येईल असा सगळ्यांचा कयास होता.

पण एकंदरीत रस्ता बघितल्यावर त्याला हाय वे म्हणायचे कि नाही असा प्रश्न पडला होता. सुरुवातीचा थोडा रस्ता चांगला होता. नंतर आनंदीआनंद होता. मुख्य हाय वे पासून दहा एक किलोमीटर पर्यंत वर्दळ होती कारण तिथे एक गाव होतं. तिथपर्यंत माणसांची चाहूल तरी होती.आता तर ते पण नव्हतं.. रस्ता जास्त वाहतुकीचा नव्हता त्यामुळे फारसा खराब नव्हता पण त्यामुळे आपसूकच रस्ता जिथे खराब झाला होता तिथे दुरुस्त करायचे कष्टही घेण्यात आले नव्हते. चांगला रस्ता; मधेच एक खराब patch अशी परिस्थिती होती..

गप्पांचे विषय संपले नसले तरी बडबड करायचा कंटाळा आला होता. सी डी प्लेयर वर तीच तीच गाणी ऐकून सगळ्यांचा जीव जाम वैतागला होता. रेडीओ कोणताही सिग्नल रिसीव्ह करत नव्हता. गाडीची काच ओपन केली तरी घुसणा-या वा-याचा आवाज भीतीदायक वाटत होता. आणि काचा बंद केल्यावर सगळ्यांनाच गाडीतली शांतता भयाण वाटत होती.

" ए काहीतरी टॉपिक काढून बोला ना रे.. मला भीती वाटतेय शांततेची" पमू म्हणाली
"हो रे.. " आशूने अपेक्षेप्रमाणे दुजोरा दिला.
" तासाभरात पोचू काय रे... ? अमानवी वेळ सुरु व्हायच्या आत पोचलो तर बरं.." तो पुढे म्हणाला..
"ए .. असलं काहीतरी बोलणार असलास तर शांत बसलेलं बरं.. आधीच बाहेरचं वातावरण हे असं त्यात हा असले शब्द वापरतोय.."
"तर काय.." सॅम ने आशूला टपली मारली
"मग काय? ए, पण तुम्हा लोकांना हा रस्ता जरा जास्तच सुनसान वाटत नाही काय रे ? " अन्या विचारायला लागला.
"तुला आणि पमूला तरी समोर गाडीचे लाईट्स दिसताहेत, आम्हा दोघांना मागच्या सीट वरून फक्त काळोख आणि काळोखच दिसतो आहे."
"आणि कित्ती झाडं ही?" पमूने म्हटलं..
"गाणी तरी लावा.. असं एकमेकांना घाबरवत राहण्यापेक्षा ते तरी बरं.." -आशू
"हो आणि तेवढाच आवाजही होत राहील.. " पमूने री ओढली
"कसले फट्टू आहात रे दोघेपण.." अन्या म्हणाला आणि टाळीसाठी त्याने हात मागे-सॅमकडे नेला..

पमू ने सीडी प्लेयर ऑन केला. गाडीचं panel झळाळून उठलं.
तेवढ्यात अन्याने डोळ्याच्या कोप-यातून उजवीकडच्या खिडकीत बघितलं आणि तो गडबडला.
अचानक त्याने स्टीअरिन्ग व्हील डावीकडे वळवलं आणि क्षणार्धात परत सरळ केलं.
बेसावध असणा-या बाकीच्या तिघांचाही तोल गेला.. सॅम आणि पमू गाडीच्या विंडो ग्लासेस वर आपटले तर आशू सॅमवर!

"अरे हळूsss"
"सॉरी गाय्झ, खिडकीत बघितल्यावर मी दचकलो.."
"क्काय? काय दिसलं तुला?"
" मला वाटलं कोणीतरी तिकडून आलं कि काय.."
"... " त्याच्या या वाक्याने एका क्षणात सगळ्यांची हवा गुल झाली नसती तरच नवल!
"अक्चुअली या टेप panel च्या लाईट्स चं रिफ्लेक्शन पडतंय न काचेत.. मी तिकडे बघत होतो. इतक्यात बहुतेक इकडे पमूने आवाज वाढवायला हात फिरवला. त्यामुळे मला भास झाला कि कोणीतरी आलं कि काय या बाजूने.."
"कित्ती घाबरवलंस आम्हाला"
"डोन्ट वरी या..."
"अरे अरे अरे... समोर बघ.."

एक रस्त्याचा अतिप्रचंड वाईट patch अचानक समोर आला होता. गप्पा मारण्याच्या गडबडीत अन्याचं लक्ष हटलं होतं तेवढ्यात हा खराब रस्ता आला होता. स्पीड मधून गाडी स्लो करे-करेपर्यंत एका प्रचंड खड्ड्यातून गेलीच! मोठ्ठा आवाजही आला.. पुढच्या बाजूचा बम्पर रस्त्याला घासला असणार यात शंकाच नव्हती!! एकापाठोपाठ एक चिकटून चिकटून असे खड्डे होते की स्टीअरिन्ग चाकांना कंट्रोल करण्याऐवजी चाकं स्टीअरिन्गला कंट्रोल करत होती.. निदान असं वाटत तरी होतं... कारण पहिल्या दणक्यानेच अन्याचा डावा हात व्हीलवरून सटकला होता. गियर शिफ्ट करायलाही वेळ न मिळाल्यामुळे अपेक्षेप्रमाणेच काही अंतरातच आचके देऊन गाडी बंद पडली होती..सगळेजण शिव्या घालायला लागले..

अन्याने गाडी पुन्हा चालू करण्याआधी सवयीप्रमाणे दिवे, एसी आणि टेप बंद केला.. स्टार्टर मारण्याआधी त्याच्या कानाने एका आवाजाचा वेध घेतला. कोणीतरी गुणगुणत होतं..
हुं...हुं...हुं...
एका संथ लयीत.. त्याने दुर्लक्ष केलं आणि स्टार्टर मारला..
...पहिला प्रयत्न फेल गेला.. त्याने पुन्हा एक अटेम्प्ट केला ... आवाज करून गाडी बंद पडत होती..
अजून एक प्रयत्न आणि...आणि काही फारस भयप्रद न घडता तिस-या प्रयत्नात गाडी चालू झाली..

पुन्हा तोच रस्ता.. तीच स्मशान शांतता.. पण तो आवाज सुद्धा.. हुंकार भरल्यासारखा!!
"ए तुमच्यापैकी कोणाचा मोबाईल वाजतोय का ?"
"माझा नाही बुवा" -पमू
"माझापण नाही" -आशू
"माझाही.. पण का रे?" -सॅम
"तुम्हाला कोणाला गाण्याचा आवाज येत नाहीये का? मोबाईलच्या स्पीकर वर काहीतरी उशी वगैरे ठेवली की त्याचा आवाज बाहेर पडू शकत नाही त्यामुळे येतो ना ? तसा.. किंवा सायलेंट मोड वर असताना फोन कसा वाजतो ? तसा... कोणाचा सेल खाली पडलाय का बघा जरा लाईट लावून.." अन्या जास्तच खोलात शिरायला बघत होता..
"आमचे सेल्स आमच्या खिशातच आहेत आणि तुझा तिथे dash बोर्डवर" पमुने म्हटलं
हुं...हुं...हुं...हुं...
"ए होय रे मला पण येतोय ..बहुतेक कुठेतरी लांबवर गाणी चालू असतील लाउड स्पीकर वर" आशू म्हणाला.
काही क्षण शांततेत गेले..
हुं...हुं...हुं...
आवाज येतच होता ..

"पण बाहेरचा आवाज गाडीत कसा काय येईल?"
"आपण मगाशी दाणकन आपटलो त्यामुळे गाडीचं काही निखळलं नाही ना?"
"मलापण मगाशी तीच शंका आली... पण इतका बारीक आवाज नाही येणार आणि तो पण असा गुणगुणल्यासारखा.." खिडकीची काच जराशी खाली करत अन्या म्हणाला.. " बघ वा-याचा आवाज आला कि तो आवाज बंद होतो.. निदान ऐकू तरी येत नाही!" त्याने काच बंद केली..
हुं...हुं...हुं...हुं...हुं...हुं...

आता सगळ्यांना तो आवाज स्पष्ट पणे ऐकू येत होता.. सगळ्यांची तंतरली होती..
"नक्कीच हा आवाज लाउड स्पीकर वरच्या गाण्यांचा नाहीये.. नाहीतर इतका वेळ येत राहिला नसता." सॅम म्हणाला
"हो आणि मगाशी काच खाली केली तेव्हाही ऐकू आला नाही..फक्त वा-याच्याच आवाज येत होता" अन्या ने अनुमोदन दिलं..
हुं...हुं...हुं...हुं...
"जरी तो तसा असता तरी आता आपण बरेच किलोमीटर्स पुढे आलो आहोत आणि आवाज तर इतक्या जवळून येतोय.."

रस्त्यात परत खड्ड्यांचा patch आला.. अन्याने कचकावून ब्रेक्स लावत ३ सेकंदात गाडी १० च्या स्पीडवर आणली. कशामुळे तरी पमू दचकली आणि पाठोपाठ हात जोरजोरात झटकत तिने जोरात किंकाळी फोडली.. आणि पाय उचलून सीटवर घेतले.. तिच्या किंकाळीने सगळ्यांचे धाबे दणाणले!

"काय झालं अगं?" अन्याने विचारलं
पमूने डोळे गच्च मिटून घेतले होते.
"अगं बोल ना..." सॅम म्हणाला
"इथून पटकन लांब चल.."
"अगं पण झालं काय?"
"या खिडकीतून कोणीतरी माझ्या हातावर उडी मारली.. आणि नन्तर गाडीत.. म्हणजे आता 'ते' गाडीत पडलंय.."
"अन्या.. पटकन गाडी पळव आणि वस्तीच्या ठिकाणी घे.. " आशूची प्रॉपर फाटली होती!!

हुं...हुं...हुं...हुं... आवाज चालूच होता!

" गप रे.. " सॅम म्हणाला.. " अन्या आरामात चल.. नाहीतर स्पीडच्या नादात आपटायचो कुठेतरी...आणि काय ग पमू" पमूकडे वळत सॅमने विचारलं "खिडकी तर बंद आहे.. कोणी आणि कसं काय उडी मारू शकतं तुझ्यावर?"
पमू आता भानावर आली.. "काय? खिडकी बंद आहे?" तिने लाईट लावला.. टिश्यू पेपरचा बॉक्स खाली पडला होता. अन्याचा अचानक लावलेल्या ब्रेक्स मुळे तो panel वरून घसरून पमूच्या हातावर पडला असावा.. आणि ती घाबरली..

मघापासून कानाचा ठाव घेणारा तो हुंकार आता काळजाचा ठाव घेत होता..बाकीच्या आवाजांना ओवरराईड करून आता फक्त तोच आवाज येत ऐकू येत होता.. कितीही टाळायचा प्रयत्न केला तरी..

"ए थांबून बघूया तरी का कसला आवाज आहे ते?"
"ए.. नको हां.. अंधा-या रात्री अनोळखी ठिकाणी नको थांबू.." आशू.
"पण हाच आवाज गाडीचा काळ ठरायचा आणि जबरदस्तीने थांबावं लागायचं.." सॅम म्हणाला..
"हो बरोबर आहे.. मी गाडी बाजूला घेतोय.."
"जरा पुढे चल ना.. पुढे तो बोर्ड दिसतोय तिथे..तिथे रस्ता असेल. म्हणजे काहीतरी वस्ती असेल" सॅम ने सुचवलं.
अन्याने गाडी हळू केली.

हुं...हुं...हुं...हुं... चा आवाज जास्तच स्पष्ट येऊ लागला..
बोर्डच्या जवळून रस्त्याला एक फाटा फुटला होता. बोर्डवर गावांची नाव लिहिली होती..
अचानक पमू पुन्हा ओरडली..
"ए चला इथून .. चला पटकन.. हीच जागा मिळाली होती तुम्हाला थांबायला..?" तिने दोन्ही हातांनी चेहरा झाकून घेत प्रश्न विचारला..
"काय झालं काय पण? अन्याने विचारलं..
"त्या बोर्ड वर काय लिहिलंय ते वाच"
सॅम आणि अन्याने बोर्ड वाचताच क्षणभर त्यांची पण टरकली! फाट्याच्या दिशेने दिशादर्शक बाण दाखवून
त्यावर लिहिलं होतं.. 'भूतलवाडी' !!!
आशू गर्भगळीत झाला होता..

"ए .. पमू चं म्हणणं बरोबर आहे.. निघू आपण लगेच इथून" काप-या आवाजात तो बोलला..
"मुळीच नाही.." गाडीचं इग्निशन बंद करत अन्या ठामपणे म्हणाला.. "भित्यापाठी ब्रम्ह राक्षस म्हणतात तो असा . ती 'भूत'ल'वाडी' नाहीये तर 'भू'तल'वाडी' आहे...भू म्हणजे जमीन.. तल ..म्हणजे सपाट किंवा तळ यापैकी काहीतरी पण 'भूताशी रिलेटेड नक्कीच काही नाहीये.."
आवाज अजूनही येत होता.. हुं...हुं...हुं...हुं...
"गाडीचं  इंजिन बंद आहे.. टेप बंद आहे.. रेडीओ बंद आहे.. कोणाचाही मोबाईल वाजत नाहीये.. मग हा आवाज कसला असेल?" अन्याने मागे वळून सॅमला विचारलं..
"सॅम.. काय असेल रे .?"
"काहीच कळत नाहीये रे..." सॅम म्हणाला.. त्याचा पण धीर हळू हळू सुटत चालला होता..
"मला तर वाटतंय आपल्याला भुताने पद्धतशीर सापळ्यात अडकवलंय " काप-या आवाजात आशू म्हणाला.
"अन्या..चल ना रे इथून..मला खूप भीती वाटतेय.." पमूने दुजोरा दिला..

तेवढ्यात मागून एका गाडीच्या फ्लड लाईट्सचा झोत गाडीत पडला.. चौघांच्याही जीवात जीव आला. तरीही आशूने शंका काढली.. " ए.. कशावर भरवसा ठेवू नका.. इल्युजन असेल.. !! तू गाडी स्टार्ट कर आणि निघ.." गाडीचा प्रकाश पडला तरी हुंकार ऐकू येतच होता. त्यात अजिबात चलबिचल नव्हती. त्या आवाजाच्या निर्मात्याला मागून येणा-या गाडीच्या अस्तित्वाचा काहीच फरक पडला नव्हता..

सॅमने मागच्या काचेतून गाडीच्या फ्लड लाईट्स कडे पहिलं.. मग काचेकडे पाहिलं आणि तो ओरडला....
"हे बघा भू sssss त..!!!"
पमूने डोळे गच्च मिटले .. आशू ने तिकडे मान न वळवता हनुमान चालीसा गुणगुणायला सुरुवात केली.
अन्याने मागे वळून बघितलं.. नन्तर सॅम कडे बघितलं आणि दोघेही खळखळून हसायला लागले ..
दोघांच्या हसण्याचा आवाज ऐकून पमूने डोळे उघडले.. आशुने स्तोत्र थांबवलं .. दोघांनीही माना वळवून मागे पाहिलं...

...त्यांच्याच गाडीच्या त्या काचेवर रियर वायपर फिरत होता.. एका संथ लयीत..

पहिल्यांदा आपटलेल्या खड्यात जेव्हा अन्याचा डावा हात व्हीलवरून स्लीप झाला होता तेव्हा स्टीअरिन्गशेजारी असणारं वायपरचं लीवर खाली झालं होतं. त्यामुळे त्याच्या आणि इतरांच्याही नकळत गाडीचा रियर वायपर चालू झाला होता.

सुक्या काचेवर पाण्याशिवाय घासणारा त्या वायपरचा रबर एका लयीत आवाज करत होता....
हुं...हुं...हुं...हुं... !!!!

मी मराठी लाईव्ह दैनिकाच्या 'ब्लॉगांश' सदरात प्रकाशित

मंगळवार, २० नोव्हेंबर, २०१२

मृत्यू असावा तर असा!!

आयुष्यात ब-याच व्यक्ती पाहिल्या..काहींची चरित्रं वाचली.. वर्णनं ऐकली..काहींवर बनलेले सिनेमे पाहिले, सिरीयल्स बघितल्या.. सगळ्यांमधून एकाच संदेश मिळाला. 'जीवन असावं तर असं!' पण परवा पहिल्यांदा असं  वाटलं कि 'मृत्यू असावा तर असा!!'
वीस हजारांचं पोलीस दल, तीन स्पेशल आर सी एफ च्या तुकड्या , वीस एक लाखांचा जनसमुदाय..आणि सार्वजनिक जीवनाला स्वयंघोषित पॉज! इतक्या लोकांना दुखावून एखाद्याला घेऊन जाताना यमानेही दोन क्षण विचार केला असेल.

राजकारण या शब्दाची उकल व्हायला लागण्याच माझं वय होतं तेव्हा या माणसाच्या नावाचा दबदबा होता. नव्हे.. चुकलो! दरारा होता... सेना म्हणजे हाणामारी, कापाकापी, सेना म्हणजे तोडफोड,हातापाई आणि हो मुख्य म्हणजे सेना म्हणजे शिव-सेना असाच सरळ हिशोब होता. त्यामुळे शिवसैनिक (आणि कोकणात सिवसैनिक !!) म्हटला कि कुतूहलापेक्षा भीती जास्त वाटत असे..

मग जशी अक्कल यायला लागली , पेपर पहिल्या पानापासून वाचता येऊ लागले तेव्हा कळलं कि सैनिक करतात ते 'रिमोट कंट्रोल' ने दिलेल्या आदेशावरून.. आणि हेही कळलं कि एका माणसाच्या हाकेवर तमाम महाराष्ट्र उभा राहतो तो असाच नव्हे काही. काहीतरी जादू आहे .. हृदयाला हात घालणारे शब्द आहेत.. मनाला साद घालणारी शैली आहे. विरोधकही नावापुढे 'साहेब' हा शब्द जोडतात म्हणजे काहीतरी आहे..

अशाच एका काळात सच्च्या 'सिव'सैनिकाच्या घरावर हल्ला झाला होता.. एका खुनाला चिथावणी दिल्याच्या संशयावरून. हल्लेकरी विरोधी पक्षातले होते..हल्ल्यानंतर प्रत्यक्ष दर्शींनी सांगितलं कि संपूर्ण घरात तोडफोड करण्यात आली होती.. घरात दोनच गोष्टी सुखरूप राहिल्या होत्या . एक शिवाजी राजांची तसबीर आणि दुसरी साहेबांची!

काळ  पुढे सरकला तसं कळलं कि शिवसेनेला 'जय महाराष्ट्र' करणा-याच्या मनातही या माणसाबद्दल अढी नाही. असला तर तो फक्त आदर! किंबहुना प्रत्येकाचे शिवसेना सोडण्याचे कारणही कधीच शिवसेनाप्रमुख हे नव्हतं. देवस्वरूप मानलं सगळ्यांनी त्यांना.

टीव्ही मधल्या चर्चासत्रातली एक गोष्ट अधोरेखित करावीशी वाटते ती म्हणजे अंत्ययात्रेसाठी आलेल्या लाखोच्या जनसागराला ना त्यांनी नगरसेवक बनवलं होतं , ना आमदार, ना खासदार..  हे लोक होते ज्यांना त्यांनी त्यांच्या अस्तित्वाची जाणीव करून दिली. प्रत्यक्ष ओळख नसताना त्यांच्यासाठी ढसाढसा रडणारे लोक पहिले तेव्हा त्यांना ' हिंदूहृदयसम्राट' कशासाठी म्हणत त्याच उत्तरही मिळालं!

मराठीपणाचा धोशा लावताना हिंदी आणि इंग्रजीवरची त्यांची पकड तोंडात बोटं घालायला लावणारी होती. अस्खलित  इंग्रजी मध्ये दिलेल्या त्यांच्या मुलाखती ऐकल्या कि 'मराठी माणूस... मराठी माणूस...' चा जाप करणारी व्यक्ती ती हीच का असा प्रश्न पडत असे..मी त्यांचं तरुणपण पाहिलं नाही पण उतरत्या वयात देखील ऐन तारुण्यातल्या घटना ज्या डिटेल्स सहित ते सांगत ते पाहून त्यांच्या तल्लख स्मृतीचं आश्चर्यही वाटत असे.

भारतासारख्या देशातही जातीपलीकडे जाऊन राजकारण करता येतं हे तमाम राजकारण्यांना आणि जनतेला या व्यक्तीने पहिल्यांदा शिकवलं. अमुक एक समाजाचा नेता हे समीकरण त्यांच्या कारकिर्दीत कधीच दिसलं नाही. जो जिथे काम करतो त्याला तिथे संधी मिळणार तिकीट मिळणार असा सरळसोट आणि रास्त हिशोब दिसत असे.. त्यांची बरीचशी विधानं हि जनसामान्यांच्या मनातली होती आणि त्यामुळे आपलेपणाची वाटणारीही होती. असो..त्यांचा राजकारण,समाजकारण आणि व्यक्तिमत्व याबद्दल बरंच काही छापून  येत आहे, येत राहील,आणि माझी समजही नसेल त्याबद्दल लिहिण्याची कदाचित....

तरीपण..

यापुढे जेव्हा जेव्हा  कोणी "माझ्या बंधुंनो , भगिनींनो आणि मातांनो " अशी साद देईल....
जेव्हा जेव्हा कोणाचा रुद्राक्षांच्या माळेत गुरफटलेला हात हवेत जाईल...
कमरेवर हात ठेवलेला आणि भगवी शाल पांघरून घेतलेला कोणताही पाठमोरा माणूस जेव्हा जेव्हा दिसेल... किंवा जेव्हा जेव्हा रिमोट-कंट्रोल ,शिवसेनाप्रमुख, हिंदूहृदयसम्राट यापैकी एखादा शब्द कानावर पडेल तेव्हा तेव्हा मेंदूमध्ये ज्याची प्रतिमा तयार होईल ती व्यक्ती एकच असेल.. आणि ती ओळखायला कोणत्याही 'विशेषनामा'ची गरज पडणार नाही!!

गुरुवार, १ नोव्हेंबर, २०१२

द गोल्डन आईड लायन!!

'आम्ही' (आदरार्थी मी या अर्थी) 'वर्ल्ड टेलीविजन प्रीमियर' या नावाने दाखवल्या जाणा-या चित्रपटांपैकी एक अतिप्रचंड टुकार रिमेक बघितला.. आणि हे लिहायचे सुचले. सदर टुकार हे विशेषण सिनेमा साठी नसून रिमेक साठी आहे हे लक्षात घ्यावे! नाव 'रावडी राठोर..' मूळ 'व्हर्जिनल' चित्रपट ज्यांनी पहिला असेल त्यांना हे पटेल.. ज्यांनी बघितला नसेल त्यांनी लेखाचा पहिला प्याराग्राफ वगळून लेख वाचायला सुरुवात केली तरी हरकत नाही. अर्थात इथपर्यंत पोचायला तो वाचवा लागणारच पण असो..

लेखाचा मूळ मुद्दा मुव्ही नसून मुव्हीचा हिरो आहे .. पहिला नव्हे दुसरा नव्हे तर तिसरा हिरो. यापूर्वी दबंग स्टाईल मध्ये पदार्पण केलेला आणि उत्कृष्ट पदार्पणाचा पुरस्कार मिळवलेला हिरो. यावर बरेच दिवस लिहावं लिहावं म्हणत होतो पण जमलं नाही.. हा सिनेमा पाहिल्यावर मात्र म्हटलं आता 'आळस सगळा झाडोनी' हे काम हातावेगळं केलंच पाहिजे नाहीतर प्रकरण हाताबाहेर जायचं. तर त्या हीरोचं नाव आहे....
सोनाक्षीबाई सिन्हा!! द गोल्डन आईड लायन!!
म्याडमची तथाकथित 'मादक' अदा !

हो हो.. बरोबरच लिहिलं आहे मी! सोनाक्षी सिन्हा या व्यक्तिमत्वाला 'हिरोईन' या क्याटेगरीत क्लासिफाय करायचं आमचं धाडस नाही बुवा! तिला एकतर हिरोतरी समजा नाहीतर बाईतरी!मुळात सोनाक्षी सिन्हा कोणत्याही चित्रपटात जो कोणता 'किरदार' करते त्यावेळी हिरोचं तिच्याबरोबर अफेअर आहे असं न वाटता एक्स्ट्राम्यारीटल अफेअर आहे असं आम्हाला वाटतं.

बाप इंडष्ट्री  मध्ये मोठा माणूस असेल तर कोण, कसं आणि काय होऊ शकतं याची जी मोजकी उदाहरणं आहेत त्यापैकी सोनम कपूर आणि सोनाक्षी सिन्हा हि मजबूत नावं! सोनाक्षी हे तर अंगापिंडाने
सुद्धा मजबूत असणारं उदाहरण!!

चेह-यावरची रेघ अथवा माशीसुद्धा (ज्यावेळी हलायला पाहिजे त्यावेळी) हलू  न देता ज्या मख्खपणे ही अभिनेत्री वावरते तिला जर उत्कृष्ट पदार्पणाचा पुरस्कार मिळू शकतो तर आमचा तमाम सिनेसृष्टीला सवाल आहे कि याच न्यायाने आतापर्यंत एकदापण अजय देवगणला उत्कृष्ट नृत्याचा पुरस्कार का बरे मिळाला नाही? आणि डायलॉग काय तर म्हणे "थप्पड से डर नही लगता साब..प्यार से लगता है!" आम्ही तर पुढे जाऊन असे म्हणतो कि हिला डरायची काहीच जरुरी नाही, 'डर' त्याला वाटायला पाहिजे ज्याच्या प्रेमात ही पडेल..

एखाद्या अभिनेत्रीला आवश्यक असणारं, जरा बरं दिसण्याचं, सौजन्य तरी दाखवावं कि नाही या बयेनं (कि या बाईनं)? तर ते पण नाही. हां...आता रुंद भाल प्रदेश हे सौन्दर्याच लक्षण असतं असं म्हणतात. पण हे (अव)लक्षण तिच्याबाबतीत जरा जास्तच ठळकपणे उठून दिसतं. भुवयांच्या वरून तिची कपाळपट्टी सुरु तर होते पण अर्धं डोकं संपलं तरी पट्टी काही संपायचं नाव घेत नाही. फेसवॉश च्या किती ट्युब्ज ती महिन्याकाठी संपवत असेल याचा हिशेबच न ठेवलेला बरा..

तिचे बलदंड बाहू पाहिल्यानंतर तिचं रक्षण करायला कोण्या सलमान खान ची गरज का पडावी हा बाळबोध प्रश्न आम्हाला 'दबंग' हा सिनेमा पाहताना पडला होता.त्या चित्रपटात तर तिच्या पडद्यावरच्या एन्ट्रीलाच तिने विस्तीर्ण पाठ दाखवल्यानंतर या दृश्याला 'सेन्सॉर'वाल्यांना 'किळस' या क्याटेगरी अंतर्गत कात्री कशी लावावीशी वाटली नाही कोण जाणे!

'ओ माय गॉड' या सिनेमातला न पाहण्यासारखा कोणता भाग असेल तर ते 'गो गो गोविंदा' वालं गाणं. बिचा-या प्रभुदेवाला तिला नाच शिकवताना काय यातायात करावी लागली असेल ते (प्रभू) देवालाच ठाऊक. त्या बिचा-याने केलेले वेडेवाकडे अंगविक्षेप हिरो लोकांना सुद्धा नाकी नउ आणत असतात मग एखाद्या बाईला शिकवताना तर विचारूच नका! ज्या पद्धतीने गरीब पद्धतीचे कपडे (फाटलेली प्यांट आणि बटनं तुटलेला आणि गाठ मारून अंगावर घातलेला शर्ट ) घालून तिने प्रभू देवासारखं नाचल्याचा आव आणत जो उच्छाद मांडला आहे त्यावरून तर आम्हाला हा पिक्चर बघायची सुद्धा छाती होत नव्हती परंतु काही पेपरवाल्यांनी या सिनेमात ती फक्त एवढ्याच गाण्यापुरती आहे आणि सिनेमाशी तिचा काडीमात्र संबंध नाही असा खुलासा केल्यामुळे आम्ही हा सिनेमा पहायचं धाडस केलं.

"कमर या कमरा?" संभ्रमावस्थेतील राठोडसाहेब
रावडी राठोर (कि राठोड ) मध्ये "चिकनी कमर पे तेरे मेरा दिल फिसल गया" हे गाणं आम्ही सुरुवातीला 'पतली कमर पे' असं ऐकलं होतं. जेव्हा आम्ही ते पुन्हा ऐकलं तेव्हा गाण्यात उल्लेखिलेली ती 'कमर' नेहमीसारखी 'पतली' नसून  'चिकनी ' आहे हे आम्हाला कळलं. ज्यावेळी आम्ही ते गाणं आमच्या या या चक्षुंनी पाहिलं तेव्हा गीतकाराने मूळ (आणि सर्वत्र वापरली जाणारी ) 'पतली कमर' ही टर्म बदलून 'चिकनी कमर' का केलं असावं हे आम्हाला उमगलं आणि पटलं सुद्धा! कारण त्या कमरेचा साईड  व्ह्यू हा सामान्य कमरांच्या  फ्रंट व्ह्यू इतका होता! काय बिशाद होती कोणाची तिला पतली कमर म्हणून हिणवायची? तिला जर गीतकाराने 'पतली' असं संबोधलं असतं तर त्याला बिचा-याला 'पतली गली' पकडून इंडस्ट्री सोडावी लागली असती. असो! पण ज्या पद्धतीने ती या गाण्यात नाचली आहे ते पाहिल्यावर 'बृहन्नडेने भर दरबारात जे नृत्य केलं होतं ते कसं दिसलं असावं' हे
आमचं ब-याच दिवसांपासून असणारं कुतूहल शमलं,तो भाग वेगळा. यासाठी आम्ही तिचे आयुष्यभर ऋणी राहू!

सोनाक्षी बाईंचे जोकर सारखे चित्रपट (सुरुवातीला आमचं मत होतं कि चित्रपटाचं नाव या बाईवरून ठेवण्यात आलं आहे कि काय? परंतु आधीच्या अनेक मतांप्रमाणे हे मत देखील चुकीचे निघाले! ) बघायचं धैर्य काही आम्हाला अखेरपर्यंत एकवटता आले नाही. अगदी केबल वरून तो फुकट प्रसारित झाला तरीही! आता तर 'सन ऑफ सरदार' नावाच्या सिनेमात ती दिसणार आहे. एकंदरीत (संजय दत्तशी [कि तो तिचा भाऊ आहे ?] तिचे लग्न होताना दिसते आणि अजय देवगण दुःखी कष्टी होतो तो ) प्रोमो बघताना सिनेमाचा विषय जरठ विवाह , विधवा पुनर्विवाह किंवा तत्सम काहीतरी सामाजिक बांधिलकी जपणारा असावा असा आमचा कयास आहे. अर्थात, आधीच्या चुकलेल्या कयासांप्रमाणे हा अंदाजदेखील चुकणार हे सांगणे न लगे!

चांगल्या ब्यानरच्या सिनेमांमुळे किंवा सिनेमाच्या हिरोंमुळे सोनाक्षी बाईंच करियर त्यांना सध्या हिरोईन म्हणून प्रमोट करून पाहत असलं तरी तिचं भवितव्य तीच जाणे. परंतु आम्हास मनापासून विश्वास आहे कि सोनाक्षीबाईंनी बॉलीवूडला हिरोईन दिली नाही तरी 'रेडीमेड आई' मात्र नक्कीच दिली आहे!

तिच्या भावी कारकीर्दीस हार्दिक शुभेच्छा देऊन (आणि तिची फ्यान मंडळी आम्हाला फटकावायच्या आत) आम्ही आवरतं घेतो !

मंगळवार, १६ ऑक्टोबर, २०१२

कोणे एके दिवशी : उत्तरार्ध

पूर्वार्ध :
"मी इथच बसवलं होतं ग त्यांना.." सासूबाई रडायला लागल्या होत्या..
"आई तू रडू नकोस ग.. नक्की आठवून बघ"
 माणसाने आणि मेव्हण्याने आजूबाजूला धावत जावून पाहिलं. सगळीकडे माणसंच माणसं होती, त्या रखवालदाराचा शोध घ्यायचा प्रयत्न केला. कोणी सापडलं नाही.कोणाला काहीच सुचेना.
थोड्या वेळाने रखवालदार आला. तो नैसर्गिक विधी आटपायला गेला होता. माणसाला असा राग आला त्याचा! तो नसताना म्हातारी कुठे गेली असेल तर? इथे दुसरा माणूस बसवायचा नाही का? त्याने स्वतःलाच प्रश्न विचारले.
"दादा, इथे एक आजीबाई बसल्या होत्या.."
"मी बसवलं होतं, तुम्हाला सांगून गेले होते.." सासूबाईना थोडासा धीर आला..
"हां  हां.. त्यी  बायी  व्हय.. ग्येली त्यी. मला म्हनली घरी जात्ये नि गेली.."
"कुठे घरी? अशी कशी जाईल? तुम्ही विचारलं नाहीत?"
"अवो मी कसं नि काय इचारू? कुटं हाय तुजं घर मनून? माजा काय संमंद कोन कुटं जातंय तेच्याशी?"
माणूस प्रश्न विचारून पस्तावला होता.. यावर काय बोलावं त्याला सुचेना...
" त्या इथल्या नाहीत.. बरं पण कुठल्या बाजूला गेली ते तरी सांगाल ?" मेव्हण्याने विचारलं..
"ह्या  बाजूला.."  भक्त निवासाच्या दिशेने त्याने बोट दाखवलं. वेळ न दवडता मेव्हणा भक्त निवासाकडे धावत सुटला. माणसाला काही सुधरेना.
त्याने बायकोला सगळ्यांना घेऊन भक्त निवासाकडे यायच्या सूचना दिल्या आणि तोही तिकडे झपाझप निघाला. जाताना नजर आजूबाजूला भिरभिरत होती. आईला भक्तनिवासाची खोली माहित असण्याची शक्यता फारच कमी होती आणि मुख्य म्हणजे खोलीची चावी माणसाजवळ होती!  दुस-या फ्लोअर वर पोचेपर्यंत मेव्हणा पडलेला चेहरा घेऊन येत होता.

"तुम्ही सगळ्या खोल्यांमध्ये शोधून बघा. चुकून कोणाच्या तरी खोलीत गेली असेल तर.. आम्ही जरा  आजूबाजूच्या एरियात शोधून बघतो." माणूस सांगत होता.
"ए मुलांनो आमच्याबरोबरच राहा. नाहीतर अजून ताप व्हायचा डोक्याला.." माणसाचं फ्रस्ट्रेशन वाढलं होतं.

म्हातारीला शोधायला सगळेजण वा-यासारखे सैरावैरा सुटले होते.

दुपारचे साडेतीन

"असं  कसं सोडून गेलात तुम्ही लोक म्हातारीला एकटीला? तेपण एवढं सोनं अंगावर असताना?"  चौकीतला पी एस आय 'मिसिंग' चा एफ आय आर नोंदवून घेताना विचारत होता. कोणाकडे काहीच उत्तर नव्हतं.
"पाटील, तुम्ही सांगितलेलं वर्णन लिहून घ्या आणि सगळ्यांना फोन करून ताबडतोब कळवा." तो एकापाठोपाठ एक सूचना करत होता
" अशोकराव, २ माणसं रेल्वे लाईन, स्टेशन आणि जवळच्या इलाक्यात जाऊदेत.. कोणीपण अननोन म्हातारी बाई दिसली तर विचारपूस करा. आणि हो, कुठे बॉडी दिसली तरी ताबडतोब रिपोर्ट करा म्हणून सांगा" तो शांतपणे सांगत होता. माणसाच्या अंगावर सर्रकन काटा उभा राहिला.
"साहेब तसं  काही झालेलं नसेल"
"हो पण आपल्याला शक्यता विचारात घेतली पाहिजे कि नाही. तुम्हीच तर म्हणताय कि बीपी ची गोळी घेतली नाही तर ती दुपारपर्यंत उभी सुद्धा राहू शकत नाही म्हणून..."
"हो.." माणसाच्या काळजातली धडधड कमी व्हायचं नाव घेईना.

"तुम्ही तुमच्या परीने शोध चालू ठेवा.. एफायार पण लॉग केला आहे मी. आमची माणसंही कामाला लावली आहेत.. काही काळजी करू नका. अहो अशी केस पेंडिंग राहिली तर संस्थानाची पण बदनामी होईल.. डोन्ट वरी. सद्गुरू आहेत!"

संध्याकाळचे साडेपाच :
संस्थानातल्या आवारातच एका ओट्यावर माणूस सुन्न होऊन बसला होता. एकूण एक कानाकोपरा धुंडाळून झाला होता. अगदी एकेका भिकारीणीकडे देखील निरखून पाहून झाले होते.
धाकटा  मुलगाही घामेजलेल्या अंगाने बसला होता. दोघांच्याही पोटात  अन्नाचा कण  नव्हता.
"काहीतरी खाऊन घेतोस का?"
"नको बाबा.. भूक नाहीये "
"ज्यूस तरी पी"  तो मुलाला जवळच्याच गाडीवर घेऊन गेला.
"काय सांगायचं रे तुझ्या काका आणि आत्यांना?" माणसाने मुलाला विचारलं."आई हरवली म्हणून?" माणसाला अश्रू आवरेनात."ते सुद्धा इतकेजण सोबत असताना?"
"बाबा, रडू नका न.. सापडेल आजी कुठेतरी." बापाला रडताना पाहून मुलाला ज्यूस घशाखाली उतरेना.
लांबून मेव्हणा येताना दिसला. म्लान, गलितगात्र झालेला. पोलिसाने एक बॉडी  ओळखायला बोलावलं होतं. माणसाचा धीर होत नव्हता म्हणून मेव्हणा गेला होता. माणसाने अश्रू पुसले. वाईट बातमी नसावी म्हणून सद्गुरुंची प्रार्थना केली.
" सुदैवाने आजींची नाहीये 'ती' बॉडी. पोलीस म्हणताहेत असं  कधी घडलं नाही. इथल्या रेकॉर्ड्स  मध्ये माणसं हरवल्याची नोंद नाही. सापडेल सापडेल म्हणताहेत पण अजून त्यांच्याकडे पण काही खबर नाही."
 माणसाने निःश्वास सोडला.
"खावून घे रे काहीतरी" त्याने मेव्हण्याला सुचवलं. मेव्हणा वडापाव च्या गाडीकडे वळला.
थोड्या वेळातच मोठा मुलगा आणि बायको एका दिशेने आले , त्याचवेळी सासूबाई आणि तिची सूनही पोहोचले. कोणाच्याच हाताला काही लागलं नव्हतं.
"ती जाणारी आजी आपली नव्हे न?" लांब दिसणारी एक म्हातारी दाखवत मोठ्या मुलाने विचारलं. क्षणभर सगळ्यांचे चेहरे डवरले. पण नंतर लुगड्याचा रंग बघताच ते  पुन्हा कोमेजले.

"आता तर चालणारी म्हातारी शोधूनही उपयोग नाही. मला वाटत नाही आई आता उभं राहायच्या अवस्थेत असतील." बायको ने सत्यावर बोट ठेवलं.
सगळे हताश झाले होते.
"एक सद्गुरूच बाहेर काढतील या संकटातून " मेव्हण्याने विश्वासाने म्हटलं.

संध्याकाळचे सहा:
दुपारपासून म्हातारी गावातल्या रस्त्यावरून फिरत होती. रस्ताही ओळखीचा वाटत नव्हता आणि लोकही. इतकी वर्ष या गावात राहून आपण रस्ता चुकतो याबद्दल तिला विषाद वाटलाच होता पण गावात कोणीही आपल्याला ओळखत नाही याचा जास्त ! पण तरीही कोणीतरी निदान मुलाच्या तरी ओळखीपाळखीचं माणूस भेटेल या आशेवर ती चालत होती. तेवढ्यात म्हातारीला एक शेती दिसली. बायका राबत होत्या. पायवाटेने ती खाली उतरली.
"ए मुली.. तुला माझ घर माहित आहे का?" तिने एका बाईला विचारलं.
"कोण ग आजी तू ? कुठे राहतेस?"
"मला नेमका पत्ता नाही सांगता यायचा. पण असाच रस्ता आहे. जास्वंदीची खूप झाडं आहेत आमच्या परसात."
बायका आपापसात चर्चा करू लागल्या.
'वेडी झालली दिसत्ये ह्यी म्हातारी'
'नाय ग..खानदानी आसंल.'
'कशावरून'
'आगं , आंगावर  दागिनं बग'
'व्हय गं.. रस्ता चुकल्याली दिसते' त्यांची चर्चा चालू असताना म्हातारी तिथून निघाली. पायवाटेने वर जाऊन मघाच्याच डांबरी रस्त्याने थोडं पुढे गेल्यावर एक साधारणसं तिच्या घरासारखंच  दिसणारं घर तिला दिसलं. घर बंद होतं. परसात जास्वंद नव्हती तर कापूस होता. घराच्या अंगणात जाऊन म्हातारी उन्ह उतरेपर्यंत बसून राहिली.

रात्रीचे साडेआठ:

म्हातारी तशीच बसली होती. एकटीच. उपाशीपोटी. दिवसभर चालून गमावलेलं त्राण तिला उठून उभंसुद्धा राहू देत नव्हतं. घर बंद होतं. एवढा काळोख झाला तरी नातवंडं शाळेतून परत आली नव्हती , मुलगा आणि सून सुद्धा ऑफिसमधून परतले नव्हते. 'घराचा दरवाजा कुलूपबंद करून कसे गेले हे लोक, ते सुद्धा मी इथे असताना?' म्हातारीला समजत नव्हतं. तिने स्वतःच शोध घ्यायचं ठरवलं आणि एका नव्या निर्धाराने ती बाहेर पडली.

रस्त्यावरून सायकल घेऊन चाललेल्या एका पांथस्थाला तिने थांबवलं.
"अहो, माझा मुलगा दिसला का हो तुम्हाला?"
"आजे, कोन तू नि कुटनं आलीस? तुज्या मुलाचं  नाव काय है?"
आजीने मुलाचं नाव सांगितलं आणि यायच्या दिशेकडे हात दाखवून 'कुटनं आलीस' चं उत्तर पण दिलं
"घर बंद करून कुठे गेलेत सगळे देवाला ठाऊक.." म्हातारी पुटपुटली
"आं ? काय म्हनलीस?" त्याने विचारलं.
"काही नाही .. निदान आमच्या शेजा-यांकडे तरी नेऊन सोडा तोपर्यंत.." म्हातारीने त्याला विनवणी केली..
"कोन हैत तुज्ये श्येजारी?
आधीचं मुलाचं आडनाव ऐकताच पांथस्थाचा बळावलेला संशय शेजा-यांच आडनाव ऐकताच दृढ झाला. त्याने ताडलं कि म्हातारी इथली -- या गावातली दिसत नाही . बहुतेक भ्रमिष्ट होऊन रस्ता चुकलेली दिसते. अंगावर एवढे दागिने घेऊन रात्रीचं एकटी फिरायचं धाडस इतर कोणी करणार नाही!
"आजे, मी सोडतो तुला घराकडं माज्या सायकलच्या शीटवर बश्शील?"
"नाही जमणार मला"
"बरं मंग चालत चलशील?"
"बरं" म्हातारी चालायला लागली.

रात्रीचे साडेनऊ :
"आजे तू थांब हितं" पांथस्थाने घराच्या बाहेर सायकल लावली आणि तो आत गेला. म्हातारी चिंताग्रस्त झाली. "कुठे घेऊन आलाय हा? ठिकाण तर ओळखीचं वाटत नाही. आपल्याला लुटायचा तर डाव नसेल याचा? घर दाखवायच्या बहाण्याने इथपर्यंत घेउन आला. आता आपले दागिने लुटून पोबारा केला तर? "  नाही नाही ते विचार तिच्या डोक्यात यायला लागले.
"माझ्या मुलाची पोलिसात ओळख आहे हां .. सांगून ठेवते.." पंधरा वीस मिनिटात हातपाय धुउन तो बाहेर येताच म्हातारीने त्याच्यावर शाब्दिक हल्लाबोल केला.
तो शांतपणे हसला.
"बरं मंग.. माजे आये..चाल.. पोलीस टेशनात जाऊ.."
"मला नको नेऊ तिकडे.. मी काय चोर आहे ? तुला सोडणार नाही माझा मुलगा" म्हातारीने हल्ला सुरूच ठेवला.
"निदान तुजं घर तर शोदुया?" त्याने विचारलं..
"बघ हां ..घर शोधायच्या बहाण्याने मला लुटायचा डाव असला तर आधीच सांगते.. माझी नुसती हाडं आहेत.. उगीच झटापट करायला जाशील आणि माझा जीव जायचा.."
पांथस्थ पुन्हा हसला. त्याने आजीचा हात धरला आणि हळू हळू तो चालू लागला. म्हातारी कभिन्न अंधारातून त्याच्या मागून चालायला लागली.

रात्रीचे अकरा:
अर्ध्या तासापासून माणूस समाधीसमोर बसून होता. सगळे प्रयत्न थकले होते. गात्रं थकली होती. सगळे पर्याय चाचपून झाले होते. पोलिसांनी "बॉडी matching  टू  डिसक्रीप्शन - अलाईव्ह ऑर डेड" च्या सूचना देऊनही हाती काही लागलं नव्हतं.
"सद्गुरू , तुमच्याकडे आजपर्यंत काही मागायची वेळ आली नव्हती पण आज आली आहे...  मी माझी आई मागतो. माझी आई मला परत द्या.. मला आई परत द्या सद्गुरू.. इतक्या वर्षांच्या भक्तीनंतरही तुमच्या अस्तित्वावर माझं जे काही प्रश्नचिन्ह होतं त्यावर शिक्कामोर्तब करायचं कि ते कायमस्वरूपी मिटवून टाकायचं याचा निर्णय आज तुम्ही घ्यायचा आहे. पण एक निक्षून सांगतो, जर इथून मी आईविना परतलो तर तुमच्या दारात कधी पाउल टाकणार नाही.." माणूस ढसा ढसा रडू लागला..

रात्रीचे अकरा वाजून पाच मिनिटं :
खोलीच्या दरवाजावर टकटक झाली. विषण्ण  मनाने कोणीतरी दरवाजा उघडला. बाहेर हवालदार उभा होता.
"तुम्ही सांगितलेल्या वर्णनाची आजी मिळाली आहे.. मुलाला घेऊन या असा धोशा लावलाय.मला वाटतं तुमच्याच आजी आहेत त्या. चौकीवर येऊन बघता का जरा?"सगळेजण वेड्यासारखे धावत सुटले.
"देवळात जाऊन बाबांना सांगून ये"  माणसाच्या बायकोने धाकटया मुलाला सांगितलं आणि कुलूप लावून तीदेखील चौकीच्या दिशेने पळत सुटली.

रात्रीचे सव्वा अकरा :
आजीला समोर बघून सगळ्यांच्या संयमाचे बांध कोसळले होते.. एकमेकांच्या गळ्यात पडून सगळे रडत होते. पोलिसांचे सुद्धा डोळे पाणावले होते..
"एक भला माणूस सोडून गेला यांना इथे."  पोलीस सांगत होते.
"त्यांना थांबवायचं नाही का?" माणूस विचारात होता..
"तेच ना .. त्यांना 'थांबा' म्हणत होतो तर 'नाही' म्हणाले.. म्हणाले 'खूप उशीर झाला आहे. घरी बायकामुलं वाट  बघत असतील' मग कसं थांबवणार.? तुम्ही बघून घ्या दागिने-बिगीने.. काही चोरीला वगैरे गेलंय  का?"
"साहेब, माझी आई मिळाली एवढं खूप आहे. तुम्हीच हे पैसे ठेवा थोडे. बक्षीस म्हणून." माणूस म्हणाला
"अहो पैसे कसले देताय.. आम्ही आमचं कर्तव्य केलं.."
"असू दे साहेब..  त्या भल्या माणसाला द्या शक्य झालं तर.."
"कुठे गेलेलात सगळे मला सोडून?" म्हातारीने सगळ्याने प्रतिसवाल केला..
लहान मुलाइतकी ती निरागसता पाहून कोणालाच हसावं कि रडावं ते सुचेना!!
"आम्ही कि तू ?"
"अरे असं काय? काल रात्री रस्ता चुकला तेव्हा घरी परत आलो ना आपण सगळे? मग? आणि आपलं घर बंद करून तुम्हीच लोक गेलेलात कुठेतरी.."
तेवढ्यात मेव्हणा आला.
"कुठे होतास रे?" माणसाने विचारलं.
"आजीला सुरक्षित आणलंस तर ११ प्रदक्षिणा घालेन मंदिराला, असा नवस केला होता सद्गुरूंना.. तो पूर्ण करून आलो" मेव्हणा म्हणाला.
माणसाने डोळे मिटून घेतले. प्रत्यक्ष सद्गुरुंचं नसलं तरी, कधीही न झालेलं सद्गुरुंच्या अस्तित्वाचं दर्शन त्याला झालं होतं. सगळ्या शंका-कुशंका पूर्ण मिटल्या होत्या..

पहाटेचे साडेसहा वाजले होते..
भक्त निवासाच्या गेट मधून एक राखाडी तवेरा बाहेर पडत होती.. आतमध्ये 'माणूस' आणि त्याचा कुटुंबकबीला होता..
माणूस पुन्हा एकदा खुश होता..

समाप्त

गुरुवार, ४ ऑक्टोबर, २०१२

कोणे एके दिवशी : पूर्वार्ध

पहाटेचे साडेसहा वाजले होते..
भक्त निवासाच्या गेट मधून एक राखाडी तवेरा  आत येत होती.. आतमध्ये 'माणूस' आणि त्याचा कुटुंबकबीला होता..
माणूस खुश होता..
आदला दिवस :
राहतं घर ते सद्गुरूचं संस्थान हि त्याची दरवर्षीची वारी.. आठ-साडेआठशे किलोमीटरचा प्रवास आणि पुन्हा तेवढाच परतीचा रस्ता.. दरवर्षी एसटी महामंडळावर भिस्त ठेवून त्याचा हा प्रवास असे. डायरेक्ट बस सेवा उपलब्ध नसल्याने एकतर तीन टप्प्याचा प्रवास.. प्रत्येकवेळी रिझर्वेशनमुळे सीट नक्की असे पण हक्काची सीट मिळवायला देखील कोण कष्ट पडत.. आधी स्थानकावर जावून गुर्मीत असणा-या आणि उलट उत्तरं करणा-या अधिका-यांकडून रिझर्वेशन मिळवायचं, नन्तर गर्दीमध्ये घुसून आपल्या  बायकोला आणि पोरांना आता घ्यायचं, मग बसमध्ये नाही नाही त्या लोकांच्या नादाला लागावं लागायचं, त्यांनी practically अडवलेली सीट कायदेशीररित्या आपण कशी रिझर्व केली आहे हे त्यांना पटवून द्यायचं..एक ना दोन! एक टप्पा संपला  कि स्थानकावरच पुढची बस येईतो वाट पहा.. मग बस बदला पुन्हा तोच कंटाळवाणा खेळ..

जरी सद्गुरुंच्या अस्तित्वाचं दर्शन त्याला कधी झाल नव्हत तरी त्यांच्यावरची निस्सीम भक्ती त्याला दरवर्षी तिकडे खेचून नेत असे.. 'हि ओढ आहे म्हणजेच त्यांचं अस्तित्व आहे' असं समजून, बारा -चौदा (किंवा त्यापेक्षा जास्तच ) तासांचा प्रवास आणि मग नंतरची चार तासांची भक्तांची रांग पूर्ण करून तो समाधीपाशी पोचला कि शीण कुठल्याकुठे  पळून जात असे.. त्यांच्या मूर्तीचे आश्वासक डोळे मन प्रफुल्लीत करत असत. दोन मिनिटं भक्तिभावाने केलेली आराधना ; त्याला आधीचे दगदगीचे चोवीस तास विसरायची आणि पुढच्या सगळ्याला सामोरं जायचं बळ देत असे.

पहिल्यांदाच तो गाडी ठरवून सदगुरुंच्या पायाशी आला होता.. दरवर्षी जातात म्हणून यावेळेला 'मी पण येते' म्हणून त्याच्या सासूने सुद्धा टुमणं लावलं होतं, आई सुद्धा 'मला एकदा घेऊन जा' म्हणत होती.. आता एवढ्या म्हाता-या लोकांना घेऊन बस प्रवास करणं तोही अश्या पद्धतीने म्हणजे जीवाला अजूनच घोर. त्यामुळे हे गाडीचं प्रकरण करावं लागलं होतं.. मेव्हण्याला गाडी चालवता येत असे त्यामुळे त्याने त्याच्या मित्राची गाडी घेतली होती.

आदली
रात्र :
आता सगळे म्हणतात, पण गाडी सुद्धा तितकीशी आरामदायी नसते हे त्याला एव्हाना कळून चुकलं होतं. दिवसाचा साडेचारशे किलोमीटरचा पहिला टप्पा सुखरूप झाला पण पुण्यातल्या नातेवाईकांकडे घेतलेल्या   थोड्याश्या विश्रांती नंतरच्या रात्रीच्या प्रवासात एका रिकाम्या आणि सरळसोट  रस्त्यावर मेव्हण्याला डुलकी लागल्यासारखी झाली होती. त्यामुळे गाडीला छोटासा झटका बसला होता.
"तू झोपतोस का जरा? " विचारल्यावर 'घाबरू नका हो भावोजी,परत असं नाही होणार असं सांगून' मेव्हण्याने त्याला आश्वस्त केलं होतं पण हे कारण, अख्ख्या प्रवासभर माणसाची झोप उडायला पुरेसं होतं. मागे सासूबाई, आई आणि बायको निश्चिंत झोपल्या होत्या , एकदम शेवटच्या सीट्स वर मुलं आणि मेव्हण्याची बायको झोपली होती..

सारखं सारखं एका जागेवर बसून मुलं वैतागली होती . माणसाच्या आईला मुळात एवढ्या लांबच्या प्रवासाची सवय नव्हती .. इतका वेळ बसून ती फार अवघडून गेली होती . त्यात वय जास्त आणि वरून ब्लड प्रेशर अर्थात बीपी चा त्रास.. तिला संध्याकाळी निघतानाच भ्रम वाहायला सुरुवात झाली होती ..  'काय झालं रे? कधी पोचणार आपण? नको तो प्रवास .. परत मागे जावूया ..'  असं काहीबाही सांगून ती आपल्या मुलाचं मन वळवू पाहत होती . पण माणूस आधीच शिणला होता . 'गप बस ग आई जरा.. अगं ए तिच्या बी पी च्या गोळ्या दे तिला घेतल्या नसतील तर... ' असं बायकोला ओरडून तो पुढे बघत बसला.. आता ते आठवल्या नन्तर त्याला जरा भरून आलं. ' आपण तेव्हा पुढचे परतीचे प्लान्स करत होतो. दर्शन लवकर आटपल तर लगोलग निघायचं... तेवढीच एक सुट्टी वाचेल. वगैरे वगैरे. त्यामुळे आवाज चढला.. पण काही झालं तरी आपल्या म्हातारीची आपणच काळजी घ्यायला हवी' असा विचार त्याच्या मनाला चाटून गेला.

त्यात रात्री एका ठिकाणी रस्ता चुकला!! मेव्हण्याने कुठेतरी चुकीचा रस्ता पकडला आणि २ एक किलोमीटर गाडी पळवली . मग माणसाच्या लक्षात आलं कि गडबड झाली ..  चिडचिड होणं ओघानं आलंच! मेव्हण्याला चार शब्द सुनावून झाले.  माणसाच्या वरच्या पट्टीतल्या आवाजाने गाडीतले सगळे जागे झाले होते.

"काय झालं, अहो? कशाला ओरडताय त्या बिचा-याला पण?" बायकोचा काळजीयुक्त सवाल..
"बघ याला.. झोप म्हटलं जरा वेळ, तर ते पण नाही. शेवटी चुकवला रस्ता. सांगत होतो, त्या टर्न वर लक्ष ठेव म्हणून... आता मागे जाण्याशिवाय पर्याय पण नाही"
"असेल अहो रस्ता इथून" तिने समजावणीच्या सुरात म्हटलं.
"कशाला उगाच? तो मागे जायचं म्हणतोय तर जाऊ या गं घरी.. कंटाळा आला या प्रवासाचा. किती वेळ गाडी चाललीच आहे. बसून बसून पाठीला रग लागली, हाडं दुखायला लागली माझी... पोरं पण कंटाळली आहेत " अर्ध्यात उठलेल्या म्हातारीने विषय समजून न घेताच रडगाणं सुरु केलं.

तिकडे दुर्लक्ष करून माणूस मेव्ह्ण्याला सूचना द्यायला लागला. गाडी वळवायला पण जागा नव्हती एवढ्या चिंचोळ्या रस्त्याला गाडी लागली होती. मग त्याने पण मान खाली घालून गाडी रिवर्स घेतली..म्हातारीची बडबड  चालूच होती. पण इतरांना झोप अनावर झाली होती. माणूस सवयीने तिचं बोलणं टाळायला शिकला होता आणि मेव्हण्याला तर जागं राहायला त्या आवाजाची मदत होत होती.

पहाटेचे  पावणेसात :

पहाटे  गावात शिरल्यानंतर संस्थानाचा पत्ता शोधताना परत नाकीनउ आले कारण एसटीची सवय. पण शेवटी ते पोचलेच! माणसाने धावतपळत जाऊन भक्त निवासाच्या बुकिंगच्या रांगेत जागा अडवली आणि थोड्या वेळात रूम्स च्या किल्ल्या घेऊन तो परत आला. एव्हाना मेव्हणा ड्रायव्हर च्या भूमिकेतून हमालाच्या भूमिकेत शिरला होता आणि त्याने सगळं सामान गाडीतून काढून खाली मांडलं होतं.

"चला,  बरं झालं रूम्स अवेलेबल होत्या. दोन रूम मिळाल्या आहेत.. चटचट सामान हलवूया आणि आंघोळी आटपून दर्शनाच्या रांगेत उभं राहू. लवकर गेलो तर गर्दी कमी असेल.' माणूस एकापाठोपाठ एक सूचना देत होता आणि बाकीचे त्या फॉलो  करत होते.

सकाळचे सव्वा आठ :

तासा दीड तासात सगळे रेडी होते. संस्थानाच्या दारात पोचताच माणसाला समजलं यंदापासून सगळ्या भक्तांसाठी वेगळी सोय करण्यात आलेली आहे. पुरुष, स्त्रिया आणि वृद्ध यांसाठी तीन वेगवेगळ्या रंग करण्यात आलेल्या आहेत. माणसाला बरं वाटलं. दर्शन देत नसले तरी सद्गुरू अनुभव देतात ते खरं आहे.त्याने स्वतःशीच विचार केला. म्हाता-यांना भल्यामोठ्या लायीन्मधून बसत उठत नेण्यापेक्षा हे बरं झालं. लगेच तो आणि मेव्हणा 'पुरुष', बायका आणि मुलं 'स्त्रिया' व सासुबाई  आणि आई 'वृद्ध' अशी विभागणी झाली.

दुपारचे पावणे दोन :
तब्बल साडे पाच तासांच्या भल्यामोठ्या रांगेनंतर दर्शन मिळाले. गाभा-यातून बाहेर पडताच त्यांच्या  'स्त्रिया' आणि लहान मुलं दिसली आणि माणसाच्या चेह-यावर हसू खुललं. 'चला, मुख्य काम झालं.'  तो पुटपुटला. कडकडून भूक लागली होती. पोरं मरगळलेली होती.
' आई आणि तुझी आई कुठेयत?' त्याने पृच्छा केली.
'येतीलच इतक्यात' बायको म्हणाली आणि सगळे  गाभा-याकडे डोळे लावून बसले. "छान झालं न दर्शन?'" म्हणेपर्यंत सासूबाई बाहेर पडल्या. आता पाठोपाठ आई येईल म्हणून त्याने डोकावून पाहिलं.

"आज्जी दिसत नाही ती?" मुलांनी एव्हाना ते हेरलं होतं.
"थांबा रे.. आई कुठे राहिली?" त्याने विचारलं.
'आई, अगं आई कुठायत?' पाठोपाठ बायकोने विचारलं.
"आई, अहो विसरलात कि काय त्यांना?" बायकोच्या भावजयीचा प्रश्न.
"कुठे मागे राहिल्या कि काय?' मेव्हणा 
"थांबा, थांबा" सासूबाई म्हणाल्या. " या माझ्या मागून" सगळे तिच्या मागून मुख्य दरवाज्याकडे जाऊ लागले.
"त्यांना उभं राहवेना, कालची दगदग खूप झाली. भ्रम पण व्हायला लागले आहेत. 'घरी जाऊया' म्हणायला लागल्या. म्हटलं अहो विहीणबाई  बरं वाटत नाही का? तुम्हाला झेपत नसेल तर रांगेबाहेर बसून विश्रांती घ्या. नंतर बोलावते तुम्हाला. तर म्हणाल्या मला काही झेपणार नाही. तुम्ही सगळे दर्शन घेऊन या. मी म्हटलं 'ठीक आहे ' आणि त्यांना आणून बाहेर बसवलं आणि तिथल्या शिपायाला सांगितलं 'आजींकडे लक्ष ठेवा' म्हणून" सासूबाईंची बडबड अखंड चालू होती. सगळे तिच्यामागून लगबग चालत होते.

एका बाकाकडे  आल्यानंतर सासुबाईन्चा चेहरा पांढराफटक पडला..
"काय झालं आई? कुठे बसवलं होतंस त्यांना?"
"इथेच.." सासूबाईंना काहीच सुधरेना.. घेरी आल्यासारखं व्हायला लागलं..
"कुठे इथेच? इथे तर कोणीच नाहीये"
माणसाची आई त्या बेंचवर बसलेली नव्हती!!

उत्तरार्ध :

शुक्रवार, २७ जुलै, २०१२

अपुले मरण पाहिले म्या डोळा! : उत्तरार्ध

पूर्वार्ध :
आपली भडक लाल पिशवी नाचवत नाचवत रस्ता क्रॉस करत असताना भर रस्त्यातून शोधत येवून बैलोबाने यांनाच ढुशी दिली आणि साधी-सुधी नाही. शिंग डायरेक्ट पोटाच्या आतमध्ये आणि आतडं पोटाच्या बाहेर!!! शिवाजी महाराजांनी अफजलखानाचा कोथळा बाहेर काढल्यावर त्याला जे वाटलं असेल तेच फिलिंग गणपतरावांनी घेतलं असणार यात शंकेला वावच नाही. फक्त 'दगा दगा' ओरडत बसायची गणपतरावांची ताकद नव्हती. त्याऐवजी ते तत्क्षणी बेशुद्ध पडले.
हॉस्पिटलात डॉक्टर लोकांनी त्यांचं आतडं होतं तसं कोंबून पोटाला टाके घातले आणि त्यांच्या खिशाचे टाके मात्र उसवले! शुद्धीवर आल्यावर ते स्वतःच सांगायला लागले. लोक म्हणत होते, 'अहो एवढं रक्त गेलं वाहून.. आम्हाला वाटलं आता जगता कि नाही'
तर म्हणे " मी कसला मरतो? अजून पंधरा वर्ष आहेत माझी.. काही केलं नसतत ना तरी हातावर आतडं घेऊन जगलो असतो." कसंनुस हसत गणपतराव म्हणाले. (मला कल्पनेने शिसारी आली आणि )लोकांना पश्चाताप झाला. गणपतरावांना हॉस्पिटल मध्ये भरती केल्याचा आणि त्यापेक्षा त्यांचे पैसे वाया घालवल्याचा!

त्यात्क्षणी त्यांना साक्षात्कार झाला असावा कि 'मृत्यू माहित असताना कशाला मेंढरासारखं घाबरत घाबरत जगायचं?' मग तर काय विचारूच नका.. दरम्यानच्या काळात गणपराव उठसुठ ब-याच ठिकाणी धडपडले, अपघातातून वाचले, जिवावरच्या संकटातून बचावले.. विश्वास बसणार नाही पण मध्येच एकदा  श्वानदंशातूनही कोणतेही इंजेक्शन न देता विनाविषबाधा सुखरूप सुटले.
"हे अति झालं गणपतराव" मी म्हटलं..
"काही होत नाही हो मला"
"असं कसं, आता साधा कुत्रा होता म्हणून वाचला असाल.. उद्या पिसाळलेला कुत्रा चावला तर? बर आता इंजेक्शनही फ्री असतं सरकारी हॉस्पीटलात!"
"चौदाच्या चौदा? बेंबीत घ्यायची असतात ती ?"
"अहो हल्ली तीनच असतात.. आहात कुठे आणि हल्ली 'नेहमीच्या ठिकाणी' देतात.. कशाला उगीच रिस्क घेता?" मी म्हटलं. गणपतरावांनी मान हलवली पण त्यांनी काही ते फारसं मनावर घेतलं नाही असं वाटलं.
गणपतराव आता 'हेल्थ इन्श्युरन्स पॉलिसी' वगैरे सरंडर करत होते..
"बरोब्बर पंचाहत्तराव्या वर्षी हेल्थ इन्शुरन्स घेणार आणि मोठी लाईफ इन्शुरन्स पॉलिसी पण घेणार accident रायडर सोबत.. बसायचा तो बसूदेत प्रीमिअम. काय चिंता नाही!" गणपतराव म्हणायचे..
ते आता उजवीकडे-डावीकडे न बघता रस्ता ओलांडत होते..रियल इस्टेट मध्ये गुंतवणुका करत होते. बिनधास्त रिस्क घेत होते... ओ एन जी सी सारख्या १०-२० वर्षात ग्रोथ होणा-या ऑईल कंपन्यांचे शेअर्स घेत होते.. फार्मा कंपन्यांच्या स्टेक्समध्ये आर्थिक उलाढाल करत होते.. कशाची आणि कोणाची तमा बाळगत नव्हते.. कोणी काही म्हणालं तर सांगायचे "अजून बरीच वर्ष आहेत हो जायला मला, तो पर्यंत बायका मुलांची तजवीज करून घेतो!" तर थोडक्यात मृत्यू ची वेळ माहित असल्याचा ते पुरेपूर लाभ घेत होते.

या भानगडी करता करता त्यांचं घरातून लक्ष उडायला लागलं. मुलाच्या लग्नाचा विषय बाजूलाच पडला. फादरान्ची ही परिस्थिती बघता त्यांच्या कार्ट्याला आपल्या लग्नाचं काही खरं दिसेना. त्याने मग मारून मुटकून प्रेम बीम केलं आणि कुठूनतरी मुलगी पळवून आणली. (मुलीला बघताच 'प्रेम मारून मुटकून' केलेलं असाव यावर कोणाचापण विश्वास बसावा! असो..) मुलाने देवळात हार तुरे घालून लग्न उरकलं आणि दमदार हुंड्याची गणपतरावांची स्वप्न त्याने धुळीला मिळवली. मुलीने पण काही काळातच पोराची चॉईस कशी होती याबद्दलचं इतरांचं म्हणणं खरं ठरवत घरात भांडणं उकरून काढली.

बारीकसारीक कारणांवरून घरात आदळआपट व्हायला लागली. सासू सुनेचं वाजायला लागलं. गणपतराव आणि त्यांचा मुलगा मधल्या मध्ये भरडले जायला लागले.
काही झालं कि बायको त्यांच्याकडे यायची.. " बघा ना अहो.. अमुक अमुक... तमुक तमुक.. भलतं सलतं... आलतू फालतू... कसली भवानी घेऊन आलय कार्टं .. आम्हाला म्हातारपणी छळायला.. कोणास ठावूक? जरा इन्टरेष्ट घेऊन त्याचं पद्धतशीर लग्न लावून दिल असतंत तर हि वेळ आली असती का?"
मग थोड्या वेळाने मुलगा यायचा.. "ओ पप्पा.. आईला समजावा ओ जरा.. अमुक अमुक... तमुक तमुक.. भलतं सलतं... आलतू फालतू... .. उच्छाद मांडलाय दोघींनी.. जरा इन्टरेष्ट घेऊन माझं पद्धतशीर लग्न लावून दिल असतंत तर हि वेळ आली असती का?"
मग सूनबाई यायची.. " पप्पा.. कसली सासू मिळाली आहे मला.. अमुक अमुक... तमुक तमुक.. भलतं सलतं... आलतू फालतू... कसा संसार केलात या बाईबरोबर कोण जाणे.. झक मारली आणि लग्न करून इकडे यायची बुद्धी झाली.. तुम्ही तरी सांगायचं तुमची बायको असली आहे ते.. जरा इन्टरेष्ट घेऊन तुमच्या पोराचं पद्धतशीर लग्न लावून दिल असतंत तर हि वेळ आली असती का?"

गणपतरावांच जगणं मुश्कील व्हायला लागलं.. त्यात पोरगी जावयाबरोबर बिनसलं म्हणून परत आली.. जावयाच्या नाकदु-या काढायला त्यांना मुंबईच्या खेपा वाढवायला लागल्या.. प्रचंड त्रास होत होता.. पण इतक्यात मरणार नाही या गृहितकावर गणपतराव सगळ्या गोष्टी आपापल्या परीनं सेट करायचा प्रयत्न करत होते.. तरीही आवाक्याबाहेर गेलेल्या गोष्टी सावरता येत नाहीत.. घरच्या कटकटीना वैतागून मुलानं वेगळा संसार थाटला.. गावातच भाड्याने राहायला लागला. आई वडिलांना एकटं टाकून! त्यांच्या बायकोने आकांत केला.. थयथयाट केला. कोणाला ती आवरता आवरेना.. सर्वांसमक्ष "तू 'आम्हाला' मेलास" म्हणून सांगितलं आणि गणपतरावांना न विचारताच आपल्या बाजूला करून घेतलं..
...जिवंतपणी मरण ते वेगळं काय असतं?

गणपतरावांच्या मागची साडेसाती काही सुटेना.. मुलाच्या उत्पन्नाच्या भरवशावर सगळे पैसे लाँग टर्म प्लान्स मध्ये इन्वेस्ट करून ठेवलेले आणि आता हातात काही नव्हत... बायकोच्या नकळत मुलाच्या दारात जावं लागलं. मुलानेही (त्याला न शोभणारा) समजूतदारपणा दाखवत महिन्याला पैसे द्यायला सुरुवात केली..
सगळं असून गणपतराव सगळं गमावून बसले होते. 'देवा यापेक्षा मरण बरं.. ' ते विनवणी करत होते पण हिशेबाप्रमाणे अजून दहा वर्ष तरी शिल्लक होती.

तब्बल पाच वर्षानंतर त्यांचा मुलगा घरी परतला. सून सुधारली होती.सासू सुधारायच्या पलीकडे होती पण तिला पण बरंच काही उमगलं होतं. तिच्यासाठी काय! आधी नवरा जिवंत झाला आणि आता मुलगा!

गणपतरावांना हर्षवायू व्हायचाच बाकी होता आणि आनंदाच्या भरात नको ते झालं.. सततच्या विचारांनी शारीरिक आणि मानसिक त्रास वाढला होताच.. आता अचानक हे अस झाल्याने वयाच्या चौऱ्याहत्तराव्या वर्षी गणपतरावांना paralysis चा attack आला. डायरेक्ट अर्धी बाजूच निकामी. डॉक्टर लोकांनी सांगितलं, " तब्ब्येत खणखणीत आहे..फक्त हातपाय हलवता नाही येणार!"
"म्हणजे मग राहिलं काय?" गणपतरावांनी विचारलं.. पण डॉक्टरांकडे उत्तर नव्हतं ! सगळं सुरळीत होता होता दैवाने डाव टाकला..
"असल्या जगण्यापेक्षा मेलो असतो तर बरं.." गणपतराव उघडउघड म्हणत असत "पण कानात यमराज गुंजतोय ना.. म्हणतो 'अरे याला अठ्ठ्यात्तराव्या वर्षी आणायचा आहे' .. !!"

एकेकाळी मरण लांब आहे म्हणून हर्षोत्सव साजरा करणारा माणूस आता मरणाची आराधना करत होता ! आम्हाला त्यांचे हाल बघवत नव्हते

फ़िजिओथेरपिस्टच्या चार वर्षांच्या अथक प्रयत्नानंतर त्यांना थोड फार उठता यायला लागलं.. पण स्वतःच्या पायांवर उभ राहता येईल कि नाही याबद्दल शंकाच होती.. दरम्यानच्या काळात बायको,मुलगा आणि सुनेने बरेच उपचार केले.. गणपतरावांच्या गुंतवणुकीचे थोडेफार रिटर्न्सही येवू लागले होते. 'बरोब्बर पंचाहत्तराव्या वर्षी हेल्थ इन्शुरन्स' घ्यायचं त्यांचे मनसुबे 'नॉन एलीजीबिलीटी' मुळे उधळले गेले होते.
आयुष्याच्या पुढच्या अध्यायात अधाशासारखे कमावलेले पैसे शेवटच्या काळात संपले होते.. जेवढी गंगाजळी त्यांनी सुरुवातीला जमा करून ठेवली होती तेवढीच आता उरली होती.

हल्लीच गणपतरावांचा जावई आणि मुलगी तिच्या माहेरपणाला आलेली असताना एके दिवशी त्यांचा मुलगा त्यांची कुठल्या तरी गुंतवणुकीचे अनपेक्षितपणे आलेले रिटर्न्स पप्पांना दाखवायला घेऊन आला
"पप्पा किती पैसे मिळालेत बघा.. अमुक एक लाख"
"काय म्हणतोस? " म्हणत गणपतराव चक्क स्वतःहून स्वतःच्या पायावर ते उभे राहिले. अचानक.. "अरे हे बघ काय.." ते ओरडले!!
मुलगा दोन्ही आनंदाच्या बातम्या द्यायला स्वयंपाक खोलीकडे पळाला.. आणि इकडे गणपतराव छाती धरून कोसळले..
आम्ही त्यांच्या जावई आणि मुलाबरोबर जाऊन त्यांना हॉस्पिटल मध्ये भरती करून आलो..

त्यांच्या घरी आल्यावर गणपतरावांच्या बायकोने सुनेला आमच्यासाठी चहा टाकायला सांगितला.. योगायोगाने वीस वर्षापूर्वी गणपतरावांच्या पहिल्या मृत्युच्या वेळी आम्हीच चार पाच जण असेच आणि इथेच बसलो होतो.. त्या आठवणी निघाल्या. त्यावेळी दणाणलेले धाबे आठवून आम्ही दबकत दबकत हसलो..
गणपतरावांच्या मुलीने चहा आणून दिला..

तेवढ्यात चार पाच जणांच एक टोळकं अंगणात येवून टपकलं.. वरच्या आळीतले होते ते सगळे. गणपत बारशिंगेच्या इथले. हा गणपत बारशिंगे सुद्धा साधा माणूस. कोणाच्या फारसा अध्यात मध्यात नसलेला. मुख्य म्हणजे आमच्या उठण्या बसण्यात नसलेला! असो.. तर तो स्वतः सुद्धा त्यांच्याबरोबर होता.

" काय गं  मुली.. पप्पा कुठे आहेत?' गणपतरावांच्या  मुलीला त्या ग्रुपमधल्या एका वयस्कर माणसाने विचारलं.
" पप्पांची तब्ब्येत बिघडलीय काका,  हस्पिटलात भरती केलंय..हे आणि दादा तिकडेच आहेत. हेपण गेले होते सगळे.. आताच आले."
आम्ही सगळेच अवाक होऊन एकमेकांची तोंडं बघायला लागलो! सेम टू सेम संवाद वीस वर्षापूर्वी घडला होता.. यावेळी जरी आम्ही दर्शक असलो तरी त्यावेळी आम्हीच त्या संवादाचे कर्ते होतो ! एखाद्या सिनेमाचा रिमेक बघावा अशी आमची अवस्था झाली होती. गणपत बारशिंगे आमच्याकडे बघून 'बघितलात? मी सांगत होतो ना?' या अर्थाने सूचक हसला आणि हळूच त्याच्या शेजारी उभ्या असणा-याच्या कानात पुटपुटला. तो काय बोलला असणार ते मी ताडलं!! तो नक्कीच बोलला असणार कि 'माझ्या मर्तिकाचं सामान परत नका करू, परस्पर इकडे आणायला सांगा..' कारण वीस वर्षापूर्वी हेच शब्द आमच्या गणपतरावांनी माझ्या कानात सांगितले होते! मी पुढचा प्रसंग आठवला आणि कानात जीव गोळा करून बसलो.. आता फोनची रिंग अपेक्षित होती. आणि तेच झालं.. कोणी काही बोलणार एवढ्यात फोन वाजला..सून लगबगीने आत गेली आणि थोड्या वेळाने तोंडावर पदर दाबून बाहेर आली.
"पप्पा गेले.. यांचा होता फोन.."

गणपतरावांच्या बायकोने आकांत करून गाव गोळा केला.. सून सैरभैर झाली. पोरगी पहिल्या वेळेसारखीच सुन्न  होऊन बसली..
तर अशा त-हेने अत्यंत नाटकी पद्धतीने गणपतराव ढू ss म झाले.. मी बारशिंगेच्या मंडळींकडे गेलो आणि शांतपणे म्हटलं.. " चिता रचलेली असेल तर विस्कटायला सांगू नका! आटपून टाकू तिथेच. जवळचे  इथेच आहेत आणि नातेवाईक पण पोचतील अर्ध्या एक तासात."
ते सगळे चकित होऊन माझ्याकडे बघत राहिले. 
काहीही असो पण मला राहून राहून एकच प्रश्न पडतोय कि सारखं सारखं कन्फ्यूज होणा-या त्या यमदूताला यमराजाने नोकरीवरून डिसमिस केलं असेल का?

(समाप्त )

शुक्रवार, १३ जुलै, २०१२

अपुले मरण पाहिले म्या डोळा!: पूर्वार्ध

गणपतराव ढूssssम झाले. 'ढूssssम' म्हणजे गेले वर! हि खरं म्हणजे महत्व देण्यासारखी बातमी नाही. आता वय वर्ष अठ्ठ्याहत्तर म्हणजे आजकालच्या जमान्यात खूप झालं. हल्ली सत्तरीतच अर्ध्या गोव-या मसणात गेलेल्या असतात पब्लिकच्या.. त्यामानाने गणपतरावांनी बरेच पावसाळे पाहिले. मग मी का सांगतोय हे सगळं? तर सांगण्यामागच कारण हे कि, माणसं एकदाच मरतात परंतु आमचे गणपतराव दुस-यांदा मेले!!

पहिल्या मरणापूर्वी जगण्याव्यतिरिक्त त्यांनी आयुष्यात काही काही म्हणून केलं नाही. काहीतरी थातुरमातुर शिक्षण. मग कुणाच्यातरी वशिल्याने सरकारी नोकरीत चिकटले. इमानेइतबारे त्यांनी ती नोकरी केली. त्यांच्या बायकोने दोन मुलांना जन्म दिला. त्यासाठी केलेली मेहनत हेच काय ते त्यांचे तरुणपणातले कष्ट!! बाकी ती पोरं आपोआप वाढली. मुलगा वडिलांच्या पावलावर पाऊल ठेवून मोठा झाला. शिक्षणाच्या बाबतीत ठोंब्या. एकदम बापाच्याच वळणावर गेला होता. त्यामुळे गणपतरावांनी हातपाय हलवण ओघाने आलंच. बापाचं कर्तव्य समजून ते मात्र त्यांनी पार पाडलं. नोकरीची दोन वर्ष शिल्लक असताना तब्ब्येतीच्या कारणास्तव त्यांनी व्हॉलन्टरी रिटायरमेंट घेतली. अनुकंपा तत्वावर मुलगा त्यांच्या जागी जॉईन झाला. मुलीला त्यांनी व्यवस्थित मुलगा बघून दिला. मुंबईला माहीमजवळ चांगलं दोन खोल्यांचं 'घर' असणारा जावई होता त्यांचा. पण हे सगळं दुस-या जन्मात..! पहिल्यात कर्तव्याच्या मानाने भोपळा होता..

तसं अंगावर आलंच तर गणपतराव काम करायचे. अगदीच नाही असं नाही. पण स्वतःहून जावून काय करतील तर शपथ. 'सांगकाम्या आणि हो नाम्या' म्हणतात न तसला प्रकार.पहिल्यांदा त्यांची गणपत नावाने ओळख होती. 'ए गणपत या फाईल्स उरकून टाक,आज मला घरी लवकर जायचंय' म्हणून कोणी सांगितलं कि गणपत करायचा, चकार शब्द न काढता. पण कोण अती करायला लागलं तर 'हो हो' म्हणून करायचाच नाही. शेवटी ते त्याचं काम नसायचं त्यामुळे त्याला साहेब बोलू शकत नसे. त्याने कधीही साहेबाकडे जावून प्रमोशन मागितलं नाही कि वाढीव महागाई भत्ता. सरकारच्या कृपेने आणि देवाच्या दयेने ते त्याला मिळत गेलं.

तर हा गणपत सरळ मार्गी जगत होता. गेला दिवस आपला म्हणत होता. आयुष्यात काही अनपेक्षित घडत नव्हतं आणि घडावं अशी त्याची अपेक्षा सुद्धा नव्हती. त्याची लाख नसेल पण नियतीची हवी ना?

वय वर्ष अठ्ठावन्न असताना गणपतला हार्ट attack आला. अचानक. झोपेत असताना. आणि गणपत गेला. आम्हाला सकाळी सात वाजता कोणीतरी बोलवायला आलं. आम्ही धावत पळत गेलो. बायको धाय मोकलून रडत होती. दोन्ही पोरं- तरुणपणातली- सुन्न होऊन बसली होती. पोरगी रडून थकली होती आणि पोराच्या चेह-यावरचं भविष्याबद्दलचं प्रश्नचिन्ह ठळकपणे उठून दिसत होतं.

"सकाळी पाणी मागितलं हो साडेपाच वाजता.." गणपतच्या बायकोच्या रडव्या हेलांमधून मी शब्द टिपून काढत होतो.. "मी म्हटलं उठा आणि जाऊन घ्या स्वतःच्या हातांनी.." पुन्हा टिपेचा स्वर "गेले पिऊन आले आणि झोपले.. साडेसहाचा गजर बंद करायला त्यांना उठवलं तेव्हा उठेचनात....." स्वर टिपेचा... आर्ततेचा... वाईट वाटलं.
'भला माणूस..'
'कधी कोणाचं मागून खाल्लं नाही,पाच पैशाची उधारी नाही, कोणाला दुखावलं नाही मग इतक्यात कसं व्हावं असं?'
'....पोरांचं काय होणार?'
आणि विशेषतः
'...पोरीचं कसं होणार?'
वगैरे पठडीतल्या आणि 'असल्या'वेळी करायच्या गावगप्पा सुरु झाल्या. नेहमी 'असल्या' कामात पुढाकार घेणा-या लोकांनी तिरडी बांधली, मर्तिकाचं सामान मागवलं/आणलं गेलं. गणपतचे नातेवाईक मोजकेच आणि जवळच्या गावातलेच होते. गणपत गेल्याचा सांगावा पोचताच अर्ध्या पाऊण तासात सगळा गोतावळा त्याला पोचवायला जमला म्हणजे बघा.

कार्यवाल्या भटजींनी गणपतच्या मुलाला 'काय कसं' वगैरे सूचना दिल्या. तो आणि आम्ही तिघे असे आमच्या खांद्यावर गणपतला घेऊन स्मशानात गेलो. भलताच जड होता तो आणि ऐन गृह्स्थाश्रमाच्या वयात आउट झाल्यामुळे सुमसुमीत सुद्धा होता! पण गेलेल्या माणसाबद्दल असलं भलतं सलतं बोलू नये म्हणून मी जिभेला आवर घातला.

लाकडं रचलेली होती. गणपतला तिथे ठेवला, भटजी ने गरुड पुराणातले वेचे म्हटले.. गणपतच्या मुलाने भोक पडलेलं मडकं घेऊन फे-या मारल्या आणि चितेला आग लावणार इतक्यात चमत्कार झाला!

गणपत चितेवरच उठून बसला!!

भटजीच्या तोंडाला बुडबुडे आले.. गणपतची बायको झीट येवून पडली, पोरीची वाचा बसली आणि पोरगा हातातल्या पेटत्या लाकडासकट धूम पळाला. फटाका पेटवल्यावर लहान मुलं पळतात अगदी जसाच्या तसा.. त्याला बघून गर्दीसुद्धा 'होय्य..होय्य.. पळा पळा..भूत भूत' करत सैरावरा पळत सुटली.. साहजिकच त्यात मीसुद्धा होतो..

जरा लांब गेल्यावर काही लोकांच्या जीवात जीव आला.. परिस्थितीचं भान आलं. त्यातही मी होतो! आम्ही काहीजण थांबलो. एव्हाना गणपत स्वतःच्या पायांनी चितेवरून खाली उतरला आणि लोकांना ओरडून काही सांगण्याच्या भानगडीत न पडता (ओरडून बोलणं हा त्याचा पिंडच नव्हता म्हणा!) आडव्या पडलेल्या बायको आणि थरथरत बसलेल्या पोरीकडे गेला. "अगं मी जिवंत आहे" त्यांना तो सांगत होता. "मेलो होतो पण आता जिवंत आहे मी. भूत नाहीये मी. बघ हात लावून." पण हात लावायला कोणी धजावेना. मी पाहिलं. गणपतचे पाय आमच्यासारखेच होते! मग मीच पुढे झालो आणि हात लावला. तो त्याच्या शरीराला अडला.. अंगपण गरम होतं. गणपत खरंच जिवंत होता. थोड्यावेळाने त्याची बायको शुद्धीवर आली, पोरगी बोलायला लागली.. मुलगा पण न पेटलेल्या चितेकडे परतला. सगळ्यांना गोळा करून आम्ही त्याच्या घरी गेलो.

बहुतेक बंद पडलेलं हृदय कशामुळे तरी चालू झालं असावं. धक्क्यामुळे बंद पडलेलं घड्याळ चालू होतं तसं.पण गणपतकडे वेगळीच स्टोरी होती.

"मी वर गेलो. तर गेटवर हि मोठ्ठी लाईन. चित्रगुप्त स्वतः एन्ट-या घेत होता सगळ्यांच्या. यमराज शेजारी राहून बघत होते.. आणि सगळे यमदूत आपापले आत्मे रेडयांवर बसवून लायनीतून पुढे पुढे सरकत होते..एका रेड्यावर दोन आत्मे." गणपतराव सांगत होते.
हो.. याचवेळी गणपतचे गणपतराव झाले असावेत. कारण स्वर्गाचा दरवाजा ठोठावून आलेला माणूस होता तो आता.
"चित्रगुप्त बहुतेक लोकांच्या इथल्या जमिनीवरच्या कार्याचा आढावा घेऊन स्वर्ग कि नरक अशी विभागणी करत होते. मी यांच्या चिंतेत " बायकापोरांकडे बोट दाखवत गणपतराव म्हणाले.
"दोन वर्षांची सर्विस बाकी होती.. एलआयसीच्या पॉलीश्यांचे कागद कुठे ठेवलेत तेसुद्धा हिला सांगितलं नव्हतं.पोरगा नोकरीला नाही..पोरीचं लग्नाचं वय झालंय नुकतं. पस्तिशीनंतर लग्न करण्याचा हा तोटा असतो बघा..रिटायर्ड होईस्तोवर पोरं हातात पण आलेली नसतात.."
"यमदुताच्या रेड्यावर बसून तुम्ही पस्तिशीनंतर केलेल्या लग्नाच्या फायदा तोट्यांवर विचार करत होतात?" न राहवून मी विचारलं.
"नाही नाही.. ते आपलं आता सुचलं म्हणून तुम्हाला सांगितलं" गणपतराव वदले..
"माझा नंबर आल्यावर यमदुताने माझी कारकीर्द सांगायला सुरुवात केली. चित्रगुप्ताच्या चेह-यावरचे भाव बदलत गेले. मलापण कळेना हा कोणाचं कसलं काम सांगत आहे. काहीच माझ्या भूतकाळाशी जुळत नव्हतं"
"मग?" आमचं कुतूहल आत्ताशी चाळवायला लागलं होतं. तोपर्यंत मी 'गणपत येडा झाला' असं कन्क्लूजन काढण्यापर्यंत पोचलो होतो.
"मग काय..चित्रगुप्त भडकला.. म्हणे ' कोणाला उचलून आणलंस ? इतकी वर्ष झाली इथे आणि असली चूक कशी काय करतोस?' मला काहीच समजेना. यमदूत बावरून गेला. यमराज पुढे धावले. चित्रगुप्ताने त्यांना कसले तरी रेकॉर्ड्स दाखवले. ब्यालेंस शीट सारखा काहीतरी प्रकार होता. यमराजांनी आत लक्ष घातलं. आणि यमदुता ला समजावत म्हणाले 'अरे याला अठ्ठ्यात्तराव्या वर्षी आणायचा आहे,इतक्यात कसं काय आणलंस?तुला सांगितलेला तो गणपत वेगळा. यांच्या मागच्या घरातला. यमदूत मान खाली घालून होता. 'याच काय करायचं?' त्याने दबलेल्या आवाजात विचारलं. ' ते मी बघतो.. तू तुझं काम नीट कर' असं म्हणत यमराजाने माझ्या छातीवरच लाथ घातली!" गणपतराव सांगत होते..
"तिथून मी उलट मागच्या बाजूला खाली पडलो तोच जाग आली..! मला वाटलं स्वप्न आहे पण नव्हे खरंच मेलो होतो मी! तुम्ही तर मला जाळायला निघाला होतात' हर्षोल्ल्हासित होऊन गणपतराव सांगत होते..

आम्ही एकमेकांची तोंडं बघायला लागलो. हा माणूस सांगतो ते खरं कि खोटं? शहानिशा कोण आणि कशी करणार? कि खरंच वेड लागलंय? उत्तर लवकर शोधायला हवं होतं नाहीतर आम्हाला वेड लागायची पाळी आली असती! गणपतरावांनी ते ओळखलं.

"खोटं वाटतंय न तुम्हाला?" त्यांनी विचारलं. "मग एक काम करूया.. पाठीमागच्या घरातल्या गणपतला भेटून येवू. चित्रगुप्ताच्या म्हणण्यानुसार त्याची इनिंग संपली आहे" गणपतराव वर जाऊन आल्यापासून स्मार्ट कि काय म्हणतात ना तसे झाले होते!

'काय हरकत आहे. चेक तरी करून घेऊ. ' असा विचार करून आम्ही तिघे चौघे खानविलकरांच्या घरी गेलो.

" काय वहिनी.. आजोबा कुठे आहेत?' त्यांच्या सुनेला आम्ही विचारल.
" बाबांची तब्ब्येत बिघडलीय भावजी, हस्पिटलात भरती केलंय काल.हे तिकडेच आहेत. मी नुकतीच आले."
आम्ही एकमेकांची तोंडं बघायला लागलो! गणपतराव आमच्याकडे बघून सूचक हसले.
"माझ्या मर्तिकाचं सामान परत नका करू, परस्पर इकडे आणायला सांगा.." ते हळूच माझ्या कानात पुटपुटले. तेवढ्यात फोन वाजला..वहिनी लगबगीने आत गेल्या आणि थोड्या वेळाने तोंडावर पदर दाबून बाहेर आल्या.
"बाबा गेले.. यांचा होता फोन." आम्ही तिकडून गुपचूप हॉस्पिटल मध्ये गेलो.

गणपतरावांना जिवंत जाळण्याचा अघोरी प्रकार टळल्यापासूनच्या अर्ध्या तासात ही पुढची न्यूज होती. त्यामुळे एकाला सूचना देवून स्मशानातली रचलेली चिता कोणी विस्कटणार नाही याची काळजी घ्यायला सांगितलं. मघाचेच सोपस्कार पुन्हा झाले. या गणपतरावांचे नातेवाईक एव्हाना झाल्या प्रकारातून स्थिरावले होते. त्यांना गणपतरावांनी सगळी कथा नव्याने सांगून अचंबित करून टाकलं. मग त्यांनीच 'गणपतराव-दुसरे' यांच्या कार्याला गर्दी केली. चितेजवळ मात्र सगळे दबकूनच राहिले. न जाणो हा पण उठला तर!! पण तस काही झालं नाही..

गणपतराव पहिले स्वर्ग बघून आले होते हे नक्की.. मग ताबडतोब त्यांनी हालचाली करायला सुरुवात केली. तब्ब्येतीच्या कारणावरून त्यांनी रिटायरमेंट मागितली. साहेबांना सुद्धा त्यांनी हि कहाणी सुनावली असणारच! साहेबांनी त्यांचा राजीनामा मंजूर केला वरून मुलाला अनुकंपा तत्वावर नोकरी द्यायचं कबूल केलं.

मुलगी तर अशीही ह्याच्या त्याच्या बरोबर उंडारत होतीच.. त्यामुळे तिला लग्नासाठी तयार करायला त्यांना फारसे कष्ट पडले नाहीत! एका पायावर तयार होती मुलगी.प्रश्न होता तो मुलाचा.. त्यासाठी त्यांना अतिप्रचंड कष्ट पडले.त्यांना हवा तसा जावई शोधायला त्यांनी ब-याच चपला झिजवल्या.. काही ठिकाणी पोरीची थेरं कानावर आली म्हणून पोरगी नाकारली, काही ठिकाणी पोराच्या अपेक्षा जास्त होत्या. सरतेशेवटी मुंबई चा जावई मिळाला. त्याला गावाबद्दल (आणि मुख्यत्वे मुलीबद्दल) जास्त माहिती नव्हती आणि इंटरेस्ट ही नव्हता. गणपतरावांचा दुसरा जन्म भरून पावला.

मुलीच्या लग्नाचा उपद्व्याप संपतो न संपतो तोपर्यंत मुलगा लग्नाला आला.. पण गणपतरावांची पुंजी कमी झाली होती त्यामुळे त्यांनी आणि मुलाने थोडी कळ काढायचं ठरवलं. तरीही मुलीच्या वेळी झाली तशी गडबड होवू नये म्हणून त्यांनी आधीच चाचपणी करायला सुरुवात केली. कोणाची मुलगी लग्नाची आहे असं कळलं कि गणपतराव स्वतःहून चौकशीला जात. इतरांच्या अध्यात मध्यात न पडणारा माणूस लोकांची लग्नं जुळवायला पुढे पुढे करू लागला. गेल्या साठ वर्षात केली नसेल इतकी धावपळ त्यांनी त्यापुढच्या चार पाच वर्षांमध्ये केली!! एकाच आशेपायी - न जाणो त्या लग्नाच्या बाजारात आपला मुलगा सुद्धा खपला तर! मुलीसाठी दाबून हुंडा दिल्यानंतर त्याची वसुली होईल असं एक पण स्थळ त्यांना सापडत नव्हतं. पण शोध जोरात चालू होता.

असंच एक स्थळ बघून येत असताना गणपतरावांना बैलाने उडवलं!!
उत्तरार्ध:

गुरुवार, २४ मे, २०१२

एका शोधयात्रेची कहाणी! उत्तरार्ध

पूर्वार्ध
पण प्रत्यक्षात झालं उलटच.
ग्यादरिंगच्या दुस-याच दिवशी एक कोणतरी पोरगा आला. सिनियर. वरच्या वर्गातला होता हे त्याच्या राठ दाढीमिशीवरून कळत होतं. त्याच्याबरोबर त्याची ग्यांग होती.
'काय रे ए. मस्ती आली का?' त्याने विचारलं
'नाही' मी म्हटलं..पण या प्रश्नाच हे उत्तर नसतं.
'ती बटीण.. तुझं माणूस कधीपास्न झालं रे?'
'अं... मं..आं..कोण म्हण्ट? ' मी गडबडलो..
'हां..अस्सं पायजे.. तिच्या फंदात नाय हां पडायचं..आपला आयटमाय तो'
मी गप्प बसलो. हवा गुल झाली होती. मी लगोलग झम्प्याला गाठला.
'तू तर बोल्ला होता ती त्यातली नाय्ये म्हणून'
'हं..ती त्यातली नायचाय. हा पोरगा तिच्या मागेयाय. ती सरळे रे पोरगी. आपण शुव्वरशॉट सांगतो. कोणालापण विचार पायजे तर'' झम्प्याने थोडा विचार केला..
'पोरगा तब्येतीने तगडा होता काय रे?'
'हो. एक नव्हता. तसले ४-५ होते'
झंप्या विचारात पडला.
'तुला दुसरी कोणी आवडते काय रे?' झम्प्याने विचारलं आणि माझी पहिली प्रेम कहाणी तिथल्या तिथे संपुष्टात आली. सुरु होण्याच्या आधीच.

जुनिअर कॉलेजात मुलीच्या बाबतीत माझी डाळ शिजली नाही पण बी कॉम ला एडमिशन घेतल्यानंतर सिनिअर कॉलेजात काहीतरी होईल असं चिन्ह दिसत होतं. कारण पोरं स्पष्टपणे मुलीबाबतच्या गोष्टी करत.. पब्लिक ला आता मैत्रीण नको होती डायरेक्ट 'गल्फ्रेंड'च हवी होती.
कॉलेजचा कट्टा असो किंवा कॅन्टीन ची टेबलं. मुलांचा घोळका जमलेला असला कि ९० टक्केवेळा हेच विषय चालू असत.
'च्याला.. ती आर्ट्सची भावे.. त्या ढेपल्याबरोबर हाय हां कायतरी शुवरशॉट..' इति झंप्या
'कशावरून रे..?' एकाने विचारलं
'अरे काय कशावरून..? डोळ्यांना दिसत नाय? कॉलेजात कितीवेळा बोल्ताना दिसतात. तो अनिरुत साला.. जळते रे' कोणीतरी म्हणालं
'ढेपल्याच नाव अनिरुद्ध आहे ? हे मला म्हायतीच नव्हत'  मी म्हटलं
'हो रे चायला! अनिरुत ढेपले. ठेपले म्हायती होते, ढेपले पयल्यांदाच कळले ' मग हास्याचे फवारे..
मुली ज्या मुलांबरोबर फिरतात त्या मुलांची आम्ही त्यांच्या मागे चेष्टा उडवायचो.. तेवढंच सुख!
'ए.. वयनी आली.. वयनी आली..' कोणीतरी म्हणायचं
'ए अम-या.. तुझी डाव आली बग' दुसरा
'ए अssमssर..' सगळे मोठ्याने ओरडत.
हास्याचे फवारे अजून जोरात उडत.

'काय कठीण नाय रे..पोरगी पटवायला काय लागतं?' झंप्या एकदा म्हणाला.
'मग तू का नाय पटवली?' माझा सरळ सवाल..
'आपल्याला तो नादच नाय. असली फालतुगिरी करायचीच नाय आपल्याला..'
'निदान मलातरी सांगशील?'
'तुला म्हून सांगतो. बॉडी बिल्डींग कर.'
'काय म्हणतोस ..मग पोरगी पटेल?'
'लिवून देतो.. आयशपत... अश्शी फिजीक बनव कि सलमान चाट पडला पायजे. पायजे तर मी पण येतो तुझ्याबरोबर.'  झंप्याशेठ म्हणाले.

आता असलं आपल्याला आयुष्यात जमणार नाही हे माहिती असूनपण मी त्याच्या नादाने व्यायाम करायला लागलो. पण बॉडीच एक लिमिट असतं. मुळातच हाडं असणा-या शरीरावर चढून चढून कितीसं मांस चढणार? आणि जिम मधलं निम्म पब्लिक 'आरशात आपण पूर्ण कसे दिसतो?' हे बघण्यासाठी येत होतं यावर माझा दृढ विश्वास बसला. त्यामुळे बॉडी बिल्डींग करण राहायचं बाजूला आणि भलत्याच गोष्टींवर चर्चा रंगायच्या.

'आयला, एफ वाय ला खूप नव्या पोरी आल्यात रे यंदा!' -झंप्या (बायसेप्स दिसताहेत का बघत)
'कोण आहे काय रे माल?' -मी (झंप्याचे बायसेप्स दिसताहेत का बघत)
'माल? अरे मालगाडी आहे मालगाडी..' -झंप्या (डम्बेल उचलल्याची फक्त एक्शन करत)
'काय सांगतोस काय?' -मी (झंप्याची एक्शन बघून माझे बायसेप्स नुसते बघत)
'मग काय खोटं बोलतो का काय?'  झंप्या म्हणायचा 'चार पाच मुली तरी खूप मस्त आहेत. च्यायला,२-४ म्हयने जाऊदेत मग आपली बॉडी बघ. नाय त्या पोरी वळून वळून बघत राहिल्या ना..'
असलं काहीतरी ऐकलं कि उगीच मला थोड स्फुरण यायचं.

३-४ महिन्यात 'हा आपला विषय नव्हे' हे मला कळून चुकलं. त्यातच 'ज्या संध्याकाळच्या वेळात पोरी बाहेर फिरतात त्यावेळी तू जातोस जिम मध्ये मग काय कप्पाळ पटणार मुली?' असल्या कमेंट्स मिळाल्यामुळे माझा जिमला जाण्याचा उरलासुरला उत्साह देखील मावळला.त्यानंतर मग माझं जिम ला जाणं होत राहिलं पण त्यात तो पूर्वीसारखा उत्साह,जोम, ती सळसळ राहिली नाही. (तो परत आणण्यासाठी काहीतरी गोळ्या असतात अस मला पेपर मधल्या जाहिराती वाचून वाटलं होतं पण तो 'जोश' 'जोम' वेगळा हे वेळीच कळलं म्हणून अनर्थ टळला! असो, विषयांतर झालं.) पण जिम प्रकरणातून एक चांगलं झालं कि अगदीच वाळलेल्या काठीयुक्त अंगावर मुठभर मांस चढलं. अक्षरशः !! प्रोटीन पावडर,सप्लीमेंट च्या मा-याने बॉडीला ब-यापैकी आकार आला. पण त्यामुळे सामाजिक जीवनात काही फरक पडला नाही. मुली वळून वळून मला पाहत आहेत अस जे काही स्वप्न माझ्यापुढे रंगवण्यात आलं होतं ते काही सत्यात उतरताना दिसेना!

मी चाचरत हि शंका जेव्हा जिमच्या ट्रेनर ला विचारली तेव्हा तो म्हणाला
''गाडी पाहिजे रे..'
'कशाला?' माझा बाळबोध प्रश्न.
'बुडाखाली घोडा असला न की पोरी लगेच पटतात.'
'काय म्हणतोस?' मी विचारलं.
"आता मी बघ. कशी आहे बिल्ट?" त्याने डोले शोले दाखवत विचारलं.. चेस्ट वरखाली हलवून दाखवली.
"चांगली आहे" मी त्याला अपेक्षित असणारं उत्तर दिलं पण एकंदरीत मला ते 'छाती हलवून दाखवण' कौशल्यापेक्षा हास्यास्पद वाटलं होतं
"पण सगळ्या पोरी..'" सुस्कारा सोडून तो म्हणाला " सकाळच्या ब्याच ला येतात. माझ्याकडून कार्डीओ म्हणा,वेट ट्रेनिंग म्हणा, एरोबिक्स म्हणा शिकतात आणि नंतर कुणाच्या तरी बाईकवर मागे बसून हिंडताना दिसतात. च्यायला..ती पोरं पण सुकडी बिकडी असतात रे" त्याने त्याचं दुःख मांडलं.
'म्हंजे बाईक घ्यायलाच हवी काय?'
'म्हंजे काय? बाईक असली की पोरगी फसली' तो म्हणाला.

मग आमच्या वडिलांच्या मागे मी टुमणं लावलं. घरापासून कॉलेज कसं लांब पडतं. क्लास ला जायचं झालं तर येण्याजाण्यातच कसा वेळ जातो वगैरे सांगून सांगून त्याचं मन मला वळवावं लागलं. त्यांनी झडती घेऊन का होईना, क्लास असेल तर त्यांची गाडी घेऊन जायला त्यांनी परमिशन दिली. बाबा आदम च्या जमान्यातली ती हिरो होंडा सी डी हंड्रेड कॉलेजात कायच्या कायच हिट झाली. मी गाडी घेऊन गेलो तर पोरं उगीच गोळा व्हायला लागली. मी म्हटलं, आता सगळं जमलंच.
पण महिना गेला ,२ महिने गेले ,३ महिने गेले मागची सीट रिकामीच होती. सुरुवाती सुरुवातीला मी पूर्ण गाडी पुसायचो मग मग काही जमत नाही दिसल्यावर फक्त बसायचा भाग मी साफ करायला लागलो. मागच्या सीटवरची धूळ तशीच राहायला लागली. मग एकदा एका मित्राने विचारलं.
'मित्रा, जरा मदत हवी होती'
'बोल ना दोस्ता'
'अरे जरा पमू ला घरी जायचं होतं.'
'कोण?'
'अरे प्रमिला.. माझी ती हि..'
'हां हां.. ओके. हां. मग ?'
'जरा बाईक देतोस का ? डोन्ट वरी.. आपण पेट्रोल भरणार. फुकट नाय मागत.'
साला आपल्या गल्फ्रेंडला सोडायला माझी गाडी मागत होता.. अशी जळत होती पण काय करणार? पॉकेटमनी तर पेट्रोल मध्ये खर्च होत होता. तेवढाच खर्च वाचेल असा विचार करून मी त्याला दिली शेवटी बाईक.
नंतर तर ती प्रथाच पडली. माझी गाडी लोकांच्या गल्फ्रेंड फिरवू लागली पण मी सुकाच राहिलो. गर्लफ्रेंडसुख म्हंजे काय ते मला मिळालंच नाही. गाडी आहे म्हटल्यावर पोरींशी थोड्या ओळखी झाल्या पण सगळ्या कोणाच्या ना कोणाच्या तरी गल्फ्रेंडस! पुढे पुढे तर असं झालं की मला माझ्या नकळत ड्रायवर च्या भूमिकेत ढकललं गेलं.. हि पोरं बिनधास्त आणि निर्लज्जपणे ' ए,तिला अमुक अमुक ठिकाणावरून तमुक तमुक ठिकाणी सोड ना ' म्हणून सांगू लागली. पेट्रोलचा सगळा खर्च दोस्तीखात्यात जमा होत होता. आता गल्फ्रेंड असणा-या या कुठल्या पोराकडे सल्ला मागितला तर ते -
"अरे बराय ना नाय्ये ते.. काय कमी लफडी असतात? फोन करा, त्यांचपण कार्ड रिचार्ज करा, कुठाय, काय करतोय त्याचे अपडेट देत -हा, आणायला नि पोचवायला जा, त्यांच्या खायचा प्यायचा खर्च करा आणि वरून नाटक सांभाळा. कोणी सांगितलाय तो ताप? सुखी आहेस!"  असं म्हणून मलाच या प्रकारापासून परावृत्त करण्याचा प्रयत्न करत. साले स्वतः मजा करत होते आणि मला साधी मदत पण करायला तयार नव्हते! कृतघ्न कुठचे!
जिम मध्ये जाऊन ट्रेनर ला हा झोल सांगितला तर बेटा मला म्हणतो,
"ह्या.. सी डी हंड्रेड घेऊन कोणाला पोरी पटल्यात काय? वयस्कर लोकांची गाडी ती. पोरीसाठी कशी - पल्सर नायतर करिझ्मा पायजे"
मी स्वतः माझ्या डोळ्यांनी पोरांना स्कूटी, स्पिरीट अगदी गेलाबाजार झिंग (Santro Xing नव्हे..कायनेटिक झिंग.. ती डबडा गाडी) वगैरे घेऊन आपापल्या गल्फ्रेंडना फिरवताना पाह्यलं होतं. माझ्याकडे तर गाडी नसणा-या  (बॉय)फ्रेंडस ची पण उदाहरणं होती. तेव्हा मला कळलं कि हा स्वतःचे फंडे जगन्मान्य असल्यासारखे सांगत होता. होता होता कॉलेज झालं पण त्या आनंदाला मी पारखाच राहिलो.

बी कॉम झाल्या झाल्या काकांच्या वशिल्याने मी रेवेन्यु डिपार्टमेंट मध्ये चिकटलो आणि तिथले एकंदर (स्त्री) चेहरे बघता माझी गर्लफ्रेंड बनवण्याची इच्छा आपोआपच दाबली गेली.वयस्कर लोकांमध्ये राहून,वावरून  मी माझ तारुण्य हरवून बसलो.तरीपण ऑफिसात इंटरनेट होतं. ऑर्कुट,फेसबुक वरनं 'दिसलं पोरीचं अकौंट कि पाठव फ्रेंड रिक्वेस्ट.. '; ' मुलीचा आय डी दिसला कि, कर याहू chat किंवा जी talk ला add ' असले प्रकार करून मी माझ्या काल्पनिक जगात शेकड्याने मैत्रिणी बनवल्या.आता त्या मैत्रिणींमध्ये ख-या मुली किती होत्या ते देवालाच माहित! कारण माझ्यासारख्या भाबड्या मुलाला उल्लू बनवणा-या पोरांची जनतेत कमी नाय्ये.. याहू आणि जी talk वर माझ्या भावनांशी काही मुलं (खोट्या खोट्या मुली बनून) खेळल्यानंतर मी ते थांबवलं. फेसबुक वर हजार- दीड हजार लोकांचा गोतावळा जमवला. काहीजणी करायच्या फ्रेंड रिक्वेस्ट, एक्सेप्ट तर काहीजणी (खरतर ब-याच जणी! ) रिजेक्ट करायच्या.शेकडो जणींनी मला ब्लॉक सुद्धा केलं. पण माझे प्रयत्न मी सोडले नाहीत!
"एवढ्या मैत्रिणी जमवल्या पण एकपण गल्फ्रेंड नाय रे झाली" मी झम्प्याला  म्हटलं."chat वर मी इतक्यांदा  'हाय' म्हटलं तर साधा एकदा 'हेल्लो' करायचं सौजन्य सुद्धा नाही दाखवत एकपण पोरगी. त्यांच्या फोटोला लाईक केलं,कमेंट टाकली तर thank you म्हणायचा उदारपणा दाखवत नाहीत कोणी..' माझ दुःख मी व्यक्त केलं.
"रिलेशनशिप स्टेटस 'इन अ रिलेशनशिप' ठेव. बघ कशा पोरी chat  करतात ते!" झंप्याने लगेच सुचवलं!
 या झंप्याला सगळ्या क्लृप्त्या कशा काय ठावूक असत कोण जाणे! त्याची कुठलीच युक्ती कमी यायची नाही पण निदान त्याच्याकडे माझ्या प्रश्नावर,तेवढ्यापुरतं तरी उत्तर तयार असायचं!!
'ते कसं काय?'
'अरे मग पोरींना वाटणार हा आधीच एंगेज आहे, काही धोका नाही.. मग त्या पुढे येतील'
'अरे पण मग मला कोण कशी काय पटेल?'
'ते पुढे बघता येईल ना! आता बोलायलातरी सुरुवात होऊंदे!'
झंप्याचा आर्टस ला 'लॉजिक' हा विषय असल्यामुळे (आणि त्याने तो दोनदा दिलेला असल्यामुळे) मी जास्त खोलात शिरलो नाही. पण त्याचं लॉजिक फेल गेलं हे वेगळं सांगायला नकोच.
फेसबुक वर सुद्धा मग 'प्रेम','ती', 'मुलगी', 'प्रेमभंग' इत्यादी विषयाशी संबंधित कविता, कथा, चित्र लाईक करण्याव्यतिरिक्त आणि काही वेळा 'एकतरी मैत्रीण असावी' वगैरे सारख्या कवितांवर सहानुभूतीच्या कमेंट्स देण्याशिवाय इतर काही मला जमू शकलं नाही..

असो!! भूतकाळ फारसा नव्हता आशादायक नव्हता. आता वर्तमानात येतो! (माझ्या वयाच्या तेवीसाव्या आणि) यंदाच्या वर्षीच घरच्यांनी लग्नाचं प्रकरण मांडलंय. मी म्हटलं 'एवढ्यात मला लग्न नाय करायचं' पण घरचे थोडीच ऐकताहेत? आता करणारच आहेत माझं लग्न म्हटल्यावर मला थोडी स्फूर्ती आली होती  पण  इथेही  घरच्यांच्या चाळणीतून मुली पास झाल्या तर त्या माझ्यापर्यंत येणार असा एकंदरीत प्रकार होता. याचा परिणाम म्हणून गेले सहा महिने एकपण मुलगी माझ्यापर्यंत पोचली नाही!

आणि आता सगळे अडथळे पार करून हे स्थळ पुढ्यात येवून पडलं आहे. फोटोही तोच, व्यक्तीही तीच, नाव आणि आडनाव पण तेच.. ही आमच्या शाळेतली बटीण!! आता अजून बरी दिसत्येय.  सालं काय करू कायच समजत नाय्ये..मी आधी 'मला एवढ्यात लग्न नाय करायचं' असं म्हटलेलं असल्यामुळे 'एंगेजमेंट आता करून ठेवू आणि लग्न सवडीने करू' म्हणताहेत. मला वाटतं होऊन जाऊदे असंच.. म्हणजे एंगेजमेंट आणि लग्नामधले सगळे दिवस गल्फ्रेंड म्हणून तिलाच फिरवायला मार्ग मोकळा! कसं?

मंगळवार, १५ मे, २०१२

एका शोधयात्रेची कहाणी : पूर्वार्ध

लहानपणापासून म्हणजे जेव्हापासून या गोष्टी 'कळायला' लागल्या तेव्हापासून पोरगी पटवण्यासाठी मी प्रचंड प्रयत्न केले पण एकही फळला नाही.

आता मी शाळेत असताना वर्गात जेव्हा मुला-मुलींच्या जोड्या जुळवल्या जायच्या तेव्हा हुशार मुलाला हुशार मुलीच्या नावाने चिडवलं जायचं.. म्हणजे ब-याचदा मुलांमध्ये पहिला नंबर वाला मुलगा आणि मुलींमधली पहिला नंबर वाली मुलगी .. तिची मैत्रीण आणि याचा मित्र यांची जोडी, गोरा मुलगा, गोरी मुलगी यांची जोडी, जवळ जवळ राहणारे आणि शाळेत एकत्र येणारे मुलगा मुलगी, आया आया मैत्रिणी असणा-या किंवा बाबा लोक मित्र असणा-या मुलगा मुलगी ची जोडी आणि अमुक अमुक नंबरच्या ब्यांचवर (याचा उच्चार असाच होता) बसणारा मुलगा आणि त्याच सरळ रेषेत मुलींच्या लायनीतल्या ब्यांचवर बसणारी मुलगी यांची जोडी अशा ढोबळमानाने जोड्या फार क्वचित ठरलेल्या आणि ब-याचदा जबरदस्तीने ठरवलेल्या होत्या..

आता या जोड्या रातोरात ठरल्या कि काय कोण जाणे पण मला कळेपर्यंत त्या ठरल्या होत्या एवढं नक्की.. शेवटची वर्गवारी वगळता इतर कुठेही मी फिट बसत नव्हतो. अभ्यासात सो सो म्हणजे सामान्य, मित्रमंडळी अतिसामान्य, रंगाने सावळा , आई बाबांच्या मित्र मैत्रिणींपैकी ब-याचजणांना सगळेच टोणगे. कोणाला आमच्या वर्गात असेल इतक्या वयाची मुलगी नाही.असलीच तर मोठी मुलगी..त्यामुळे तिला 'ताई' वगैरे म्हणावं लागत असे. असे सगळेच फासे उलटे पडले होते.निदान शेवटच्या वर्गवारीत का बसू नये असा विचार केला तर माझ्या लायनीत (म्हणजे शेवटून दुस-या) तिकडे एकावर्षी अगदीच कुरूप पोरगी होती.. नुसत्या कल्पनेनेच मलाच कसतरी वाटलं. तिच्या नावाने चिडवलं जाऊ नये असा पोरांचा कटाक्ष होता त्यामुळे तोही चान्स गेला.. दहावीच्या वर्षात एक ब-यापैकी मुलगी आली पण ती खूपच उंच होती आणि माझी दहावीपण होती (आणि तिची पण).

आता या चिडवाचिडवीच्या जोड्या सगळ्यांच्याच ठरवलेल्या नव्हत्या पण ज्यांना वाटत होतं त्यांच्यातरी होत्या.. म्हणजे उरलेल्या पोरांपैकी काहीजणांनी 'हि माझी' 'ती तुझी' असं आपलं आपणच ठरवून घेतलं होतं. आणि ज्यांनी ज्यांनी हे ठरवून घेतलं होतं ते इतरांना तसं सांगायचे आणि आपापसात चिडवा चिडवी ला सुरुवात करायचे म्हणजे ती पोरगी आली किवा गेली कि 'ए अमुक तमुक' म्हणून त्या पोरीला मुलाच्या नावाने हाक मारायची मग ती गोष्ट गावभर व्हायची. असा एकंदरीत प्रकार होता. सुरुवातीसुरुवातीला पोरीला कळायचं नाही पण मग सारखं सारखं तसं व्हायला लागलं कि हे आपल्यासाठीच आहे हे त्या पोरीला कळायचं. अगदीच शुंभ असली तर मग तिच्या मैत्रिणी तिला सांगायच्या. जर ती खुदकन हसली तर मग पोरांना चेव यायचा आणि मग विचारायलाच नको.

काही अति आगाऊ मुलांनी दुस-या वर्गात (चिडवलं जाईल याची )सेटिंग केली होती. मग ती दुस-या तुकडी मधली मुलगी असो किंवा खालच्या यत्तेतली. बरं..हि सगळी असली (मोजकी) जन संख्या, या एक्स्ट्रा करिक्युलर activities वगळता, शाळेत असताना वर्गातल्या इतर बहुसंख्य रयतेबरोबर थोडा (किंवा) फार अभ्यास करणे, शिक्षकांकडे लक्ष देणे, मधल्या सुट्टीत आणि पी टी च्या तासाला मनसोक्त खेळणे, मित्रमंडळात गप्पागोष्टी करणे, डबे खाणे वगैरे निरुपद्रवी आणि जनरली शाळेत करावयाच्या उद्योगात गुंग असे. हि जी 'बहुसंख्य रयता' असे त्यांना या गोष्टी म्हणजे (एकतर जमत नसत किंवा) 'लफडी' वाटत असत. त्यामुळे ते जाणीवपूर्वक यापासून दूर राहत असत. माझी मित्रमंडळी याच रयतेचा भाग असल्यमुळे माझी गोची झाली होती. म्हणतात ना सहनही होत नाही आणि सांगताही येत नाही.

आधीच म्हटल्याप्रमाणे मी अभ्यासात अप्रगत, वरून सर्व प्रकारच्या खेळांमधला अकुशल कामगार. तसं तिसरीत असताना एकदा मला चमचा गोटी स्पर्धेत मला उत्तेजनार्थ मिळालं होतं पण ते कोणाला सांगण्या सारखं नाही. कला वगैरे विषयात काठावर पास.. एकदोनदा तर चित्रकलेच्या सरांनी माझी आणि वर्गातल्या अशाच काही कलाकारांची चित्र वर्गात जाहीरपणे दाखवून आम्हाला कुप्रसिद्ध केलं होतं. वास्तविक पाहता आमच्यासारखी चित्र काढणारे पिकासो , एम एफ हुसेन वगैरे लोक तर आलम दुनियेत फेमस होते. पण आमच्या सरांना आम्ही लीयोनार्डो दा विन्ची, राजा रवी वर्म्या सारखी चित्र काढणं अपेक्षित होतं.

स्टेज वर जाऊन काही करून दाखवावं म्हटलं तर एकदा समूह गीतात एकदम शेवटच्या लायनीत उभ राहून 'आ आ आ' असं करायचं होतं तर माझी तंतरली होती.. 'घाम फुटतो' म्हणजे काय ते चेहरा,मान, हात, पाय ,पंजे, पावलं इत्यादी इत्यादी युनिफॉर्म मधून उघड्या असणा-या झाडून सगळ्या अवयवातून बाहेर पडणारे घर्मबिंदू प्रात्यक्षिकासह समजावून सांगत होते, पाय लटपट कापत होते,घसा कोरडा पडला होता. तोंड तर मी उघडलं होतं पण घशातून आवाज बाहेर पडत नव्हता. पण समूह गीत असल्यामुळे ती गोष्ट खपून गेली. त्यानंतर मी स्टेज चा धसका घेतला तो आजतागायत! त्यामुळे वक्तृत्व, नाटक, रेकॉर्ड डान्स करून किंवा तिथे काही कलाकारी दाखवून मुलींच्या हृदयात जागा निर्माण करण्याची शक्यता सुद्धा संपुष्टात आली होती.तर मुलीच्या बाबतीत शाळेत माझं हे असं होतं. पण मनातून 'एकतरी मैत्रीण असावी' असं वाटत होतं.

कॉलेजात गेल्यावर बरेचसे संदर्भच बदलले. स्कर्ट वाल्या युनिफॉर्म मधून मुली पंजाबी ड्रेस वाला युनिफॉर्म वापरू लागल्या आणि आम्ही फुल प्यांट! एकदम मोठ्ठ झाल्यासारखं वाटायला लागलं मलापण. पण शाळेतून कोणी दुस-या कॉलेजात गेलं, कोणी शिक्षण सोडलं, कोणाची भांडणं झाली वगैरे वगैरे अगदीच काही अपवाद वगळता सगळ्या तथाकथित जोड्या फुटल्या!! पण मला याचा आसुरी आनंद सुद्धा लुटता आला नाही कारण मला आवडणा-या मुलींच्या तोपर्यंत नव्या जोड्या -चिडवाचिडवीच्या का होईना -पण व्हायला लागल्या होत्या. मी कोणात मिसळत नव्हतो म्हणून अनभिज्ञ होतो असं नव्हे पण शाळेत असताना मी जर माझ्या मित्रांपैकी कोणाला त्याला चिडवल्या जाणा-या मुलीबद्दल विचारलं तर मला मिळणारी प्रत्युत्तरं
' नाय रे.. कैपण कै?'
'पोरं काय..कायपण बोलतात. तू काय लक्ष देतो तिकडे..म्हणतात त्यांना म्हणायचं तर म्हणू दे'
' कोण म्हण्ट असं? सांग. मधल्या सुटीत बगतोच त्याच्याकडे'
'बाईंना नाव सांगेन हां असलं कायपण पसरवलंस तर'
अशी सरळसोट किंवा धमक्या च्या स्वरूपातली असत..

कॉलेजात गेल्यावर हीच उत्तरं बदलली!
' हां.. चिडवतात म्हणून काय झालं? पण आमच्यात तसलं काय नाय्ये '
' माझी मैत्रीण आहे ती.. नुसती मैत्रीण.समजलं?'
' कैपण कै बोल्तो? भयीण मानतो आपण तिला. '
' नुसतं बोल्तो म्हणजे कै तरी असायलाच हवं असा नियम आहे का?'

पण एकंदरीत आपल्याला कोणाच्यातरी नावाने चिडवतात याचं त्या पोरांना बरं वाटत होतं खरं.बरं.. पोरीसुद्धा अशा कि विचारायला नको.. काही काही पोरी तर आपल्याला त्या मुलाच्या नावाने चिडवतात म्हटल्यावर 'आपली स्वर्गात ज्याच्याशी गाठ मारली आहे तो जन्मोजन्मीचा साथीदार हाच' असं तेवढ्यापुरतं का होईना, समजून इतर मुली ज्यांना असं काही चिडवलं वगैरे जात नसे त्यांच्यासमोर शायनिंग मारत असत! त्या न चुकता वडाला फे-यापण मारत असतील कि काय अशी मला पुसट शंका येत असे पण मला कोणच कोणाच्या नावाने चिडवत नाही याचं फार वाईट वाटायचं आणि एकदा ते मी आमच्या मित्र मंडळीत बोलून दाखवलं.
'ए झंप्या... साला, कोणतरी पायजे यार.. एकतरी मैत्रीण हवी जिच्याशी निदान बोलता येईल..' झंप्या हा माझा बालमित्र. त्याच्याकडे मी मोकळेपणाने बोलू शकत असे.

दहावीच्या काळात मुलींबरोबर बोलणं सुद्धा एखादं पाप असावं इतकं अवघड झालं होतं. जरा कोणाशी कोण पोरगा बोलला कि लगेच चिडवायला सुरुवात.. 'एखाद्या मुलाची मैत्रीण' नावाची कन्सेप्ट फक्त पुस्तकातच असते कि काय अशी शंका माझ्या मनात निर्माण होत होती.अकरावीत उशिरा हि बंधनं थोडी शिथिल झाली होती. तरीपण सुरुवातीला म्हटलं तसं माझ्या ग्रुप मधली बरीचशी मुलं आपलं क्याराक्टर जपण्याच्या उद्देशाने 'मुलींशी बोलणं' हि भानगडच टाळत असत.
' येडा झाला का तू? कोणाशीपण कैपण कै बोलणार? कै बोलणार सांग तू पोरीशी?' झंप्याचा प्रतिप्रश्न.
' हां रे ते पण है.. तसं काय खास नाय, पण हेच. नोट्स बिट्स मागेन'
'एकदा मागशील.. मग पुढे काय?'
'परत देणार'
'काय? एडपट हायेस का?'
'मंजे कायतरी सुरुवात तर होईल! पुढचं पुढे बघेन'
'कुठली मुलगी आवडते तुला?' त्याला बहुतेक माझं म्हणणं पटलं होतं. तो स्वतः आयुष्यात कुठल्या मुलीशी बोलला होता कि नाही कोणास ठाऊक पण मला मदत करायला तो तत्पर होता.
'कोणपण चालेल.. जरा बरीशी हवी..'
'क्काय? ती काय भाजी आहे बाजारातली? '
'आता मला कै म्हायती? पण आपल्या वर्गातली भिंतीकडच्या लायनीतली,पुढनं चौथ्या ब्यांचवर बसते बघ ती.. लाम केसवाली. वेणी घालते बग. ती चांगली आहे..'
'कोण रे?? हां ती बटीण'
'भटीण? ती ब्राह्मण आहे?'
'नाय रे.. बटीण.. बटीण.. बट असते न तिची नेमी..म्हणून बटीण'
'हां.. हां.. मला वाटलं नॉन वेज बिन वेज खात नाय कि काय..' मी म्हणालो.
'आयला.. अजून बोलण्याचा पत्ता नाय्ये आणि तू खाते काय ते बघायला लागला..'
'च्च.. तसं नाय रे..पण आपलं विचारलं.. ए.. जमेल कै?'
'म काय झालं. तिच्यामागे खूप पोरं होती. पण ती त्यातली नाय'
'त्यातली म्हंजे?'
'म्हंजे त्यातली..ते तसंच असतं..असं म्हण्टात'
मी या क्षेत्रात फारच बाळबोध होतो कि आम्ही दोघे अज्ञानी असल्याने असला संवाद घडत होता कोणास ठाऊक!!

मी असलं विचारायची खोटी.. हि गोष्ट मित्रमंडळात पसरायला वेळ लागला नाही. मला तिच्या नावाने चिडवायला सुरुवात झाली. हे येवढ सोप्प असतं याची कल्पनाच नव्हती मला.. सालं मित्रमंडळ महत्वाची भूमिका बजावतं असल्या प्रकारात, हे गुपित मला उलगडलं.

शाळेत असताना पोरं आपल्या लायनीतल्या 'लायनी'वर लक्ष ठेवून ती इकडे कितीवेळा बघते याचा हिशोब I I I I अशा सांख्यिकी मध्ये शिकवलेल्या 'वारंवारता' च्या पद्धतीने कर्कटकाने ब्यांचवर रेषा मारून लक्षात ठेवत असत. आता कॉलेजात तसा हिशोब ठेवायला गेलं तर अख्खा बेंच २-४ महिन्यातच भरून गेला असता. तरीपण काही गुप्तहेर बिनपगारी हि कामं करत असत.
'आयला हो रे..तीपण तुज्याच कडे बघत असते'
'आपण घरी जायला सायकल stand वर उभे राहतो न तेव्हा ती पण उभी असते बघ..'
'अरे ती अमुक अमुक च्या शेजारी राहते'
'त्या तमुक तमुक ची खास आहे ती. तिच्याशी मैत्री कर आपोआप हि येईल बघ..'
एकापाठोपाठ एक सल्ले मिळत होते. मला माझं पहिलं प्रेम (तयार करून) मिळवून द्यायला कित्ती लोक तत्पर होते हे मला नव्यानेच कळत होतं.मग जो तो आपापल्या पद्धतीने हे पसरवायला लागला..मीपण खुश व्हायचो.
gathering ला तर कहर झाला. अगदी तिला समजेल असं बोलत होतं पब्लिक.

'तो चाललाय ना त्याचं आणि त्या एलेवंथ बी मधल्या टिंब टिंब पोरीचं कायतरी आये' असं मीच माझ्या मागे कोणालातरी बोलताना ऐकतोय अशी स्वप्न मला पडू लागली..

उत्तरार्ध

सोमवार, ५ मार्च, २०१२

वधू पाहिजे अर्थात आम्ही लग्नेच्छुक...!

(पुरुष वाचक असाल तर) डिस्क्लेमर : या ढोबळमानाने काढलेल्या कॅटेगरीज (मराठीत-क्याटेग-या) आहेत. उगीच स्वतःला यापैकी कुठेतरी फिट करून बघण्याचा अजिबात प्रयत्न करू नये आणि मुळातच सदर मतं फारशी मनाला लावून घेऊ नयेत. कारण वाचणा-याच्या भावना दुखावल्या गेल्या तर मी (हसण्याव्यतिरिक्त इतर) काहीच करू शकत नाही.




आम्ही उपवर -१
आम्ही पहिल्या प्रवर्गात मोडतो.. याला सर्वसामान्य (आणि सर्व) लोक अतिसामान्य असं म्हणतात. आम्हाला याचं कधी कधी वाईट वाटतं पण ब-याचदा काही फरक पडत नाही.. कारण तसंही लहानपणापासून आम्ही काही विशेष केलेलं नसतं.

आमच्या (स्वभावाने गरीब असणा-या) आई बाबांच्या आमच्याकडून काही अपेक्षा होत्या कि नाही ते कळेकळेपर्यंतच आम्ही प्राथमिक शाळेतून माध्यमिक शाळेत गेलो.. हुशार बिशार असलोच तरी मोजकेच. म्हणजे कसं आहे कि पहिल्या पाचात नंबर वगैरे आमच्या गोष्टी नव्हेत हे आम्हाला कधी कळलंच नाही. आम्ही आपले अभ्यास कर कर करून थकलो पण आधी मिळवलेल्या मार्कांच्या एक दोन टक्के..कधी मधी पाच सात टक्के प्रगती झाली पण तेवढे टक्के आमच्या आधीच्या नंबरच्या पुढे जायलाही उपयोगी पडले नाहीत!! पहिल्या पाचाचा तर विषयच सोडा.. अगदीच ढ जरी नसलो तरी अभ्यासाचं गणित काही सहजासहजी जमलं नाही हेही खरंच.

गुरुजी अथवा बाईंनी शाळेत कधी आम्हाला उत्तरं द्यायला उभं केलं नाही किंवा छडी मारल्याचंही आठवत नाही.
कदाचित त्यांना त्याचा फारसा फरक पडत नसावा.. कधी कधी ते आमचं नाव घेत असत पण आम्ही त्यांच्या खिजगणतीत आहोत हेच बघून तेव्हा आमची छाती फुलून येत असे.

मैत्रीच्या बाबतीत ही तेच.. त्या त्या क्षणाला आम्ही ज्या ज्या लोकांबरोबर होतो ते लोक मित्र असे आम्ही समजत गेलो. शाळा, कॉलेज, नोकरी यानुसार आमचे मित्र बदलत गेले. 'जानी दोस्त' असा नसेच आणि असला तर प्रत्येक वेळी वेगळा असे!

तर आम्ही चारचौघांसारखं शिकून नोकरीला लागतो. थोडे हातपाय मारल्यावर,थोड्या खस्ता खाल्ल्यावर चांगली नोकरी मिळते. शाळा कॉलेजात असताना देखील 'मुली' हा विषय आम्हाला तसा वर्ज्यच.. बोलणं वगैरे तर लांब. नंतरसुद्धा ती गोष्ट कधी जमली नाही आणि भविष्यात सुद्धा जमेल असं वाटत नाही. आमचा मित्रमंडळींचा गोतावळाही साधारण याच स्वरूपाचा असतो त्यामुळे मुलींबरोबर बोलणारा मुलगा देखील आम्हाला बोल्ड वाटतो! इतर लोक आम्हाला उद्देशून मुलींबद्दल आमच्यासमोर काही बोलले तर आम्ही कावरेबावरे होतो, लाजतो किंवा असंच काहीतरी करतो कारण आम्हाला त्या बोलण्याला कसं react करायचं हेच मुळी माहित नसतं..

अरेंज पद्धतीचं लग्न हे आमच्यासारख्या लोकांसाठी खरंच वरदान आहे.. नशीब असलं काहीतरी आपल्या पूर्वजांनी निर्माण करून ठेवलंय आणि 'वधू-वर सूचक मंडळ' वाल्यांनी हि परंपरा पुढे चालू ठेवलीय!! नाहीतर आमच्यासारख्या मंडळींची लग्न झाली असती की नाही हे देवालाच ठाऊक... अप्पा आणि आक्का (आमच्या आई वडिलांना ब-याचदा आम्ही असंच काहीतरी म्हणतो!!), तुम्हाला मुलगी पसंत तर आम्हालाही पसंत!!

आम्ही उपवर -२

आमचा प्रवर्ग हा सामान्य मध्ये गणला जात असावा.. कारण आमच्यासारखे आम्हाला बरेच सापडतात. दर १० माणसातले ६ जण भेटल्यावर आम्हाला वाटतं कि 'अरे हे ध्यान आपल्यासारखंच आहे. आम्ही शिक्षण क्षेत्रात जरी भरीव कामगिरी केली नसली तरी वाईट तरी केलेली नसते. आमचे पालक चारचौघात आमचे नाव (अभिमानाने जरी नसले तरी) घेऊ शकतात असं आम्हाला तरी वाटत असतं.

शाळांमध्ये आम्ही हुशार, एवरेज, ढ,अति-ढ अशा सर्व प्रकारच्या क्याटेगरीत आढळून येतो.तसंच कॉलेजातपण आमचे मित्र बित्र ठरलेले असतात. पण त्यामध्ये वेगवेगळ्या प्रवर्गातले लोक समाविष्ट असतात. आम्ही आधीच्या गाळीव प्रवर्गाच्या तुलनेत बरेच active असतो. म्हणजे शाळा कॉलेजात असताना शिक्षणा व्यतिरिक्त आम्ही इतर ब-याच activities मध्ये सहभागी होतो जसे कि मुलामुलींच्या जोड्या जुळवणे, कुठल्यातरी पोरीच्या मागे लागणे (आणि तिला नको जीव होईपर्यंत छळणे) , कोणाबद्दलतरी गॉसिप्स करणे आणि पसरवणे वगैरे वगैरे. परंतु दुर्दैवाने त्याला शिक्षणसंस्थांचे पुरेसे पाठबळ न मिळाल्यामुळे या activities - एक्स्ट्रा करिक्युलर मध्ये गणल्या गेल्या नाहीत.

कालमानानुसार आम्ही वेगवेगळ्या वयात त्या त्या वयाच्या मुलींच्या प्रेमात पडतो. आणि ही गोष्ट ब-याचदा ती मुलगी वगळता इतर सगळ्यांना माहित असते. काही तोंडफाटक्या मित्र अथवा मैत्रिणींच्या गोतावळ्याला जवळ केल्यामुळे क्वचित मुलीला सुद्धा ते समजतं पण ती मुलगी
१) आम्हाला अजिबात भाव देत नसल्यामुळे किंवा
२) (आमच्यालेखी) एका अतिशय फडतूस आणि अतिप्रचंड फालतू अशा मुलावर प्रेम करत असल्यामुळे किंवा
३) ती 'तसली' (म्हणजे कसली याचं उत्तर आम्हाला मिळालेलं नाही) नसल्यामुळे किंवा
४)आमच्या भावना (आणि विचार) कधीच तिच्यापर्यंत पोहोचू आणि पोहोचवू शकत नसल्यामुळे

आमच्या प्रेमात पडत नाही! असे धक्के पचवून आम्ही शाबूत राहतो. नोक-या करतो,धंदे चालवतो परंतु हातपाय मारायचे काही सोडत नाही. कधी खुलेआम, कधी लपूनछपून. पण शेवटपर्यंत नौका काही किना-याला लागत नाही.

आमचे पालक अगदीच 'वधू-वर सूचक' पर्यंत पोचत नाहीत तरीपण नात्यातली मुलगी शोधायचे सगळे प्रयत्न करतात. आमचे सर्वसामान्य गुण 'युनिक' असल्यासारखं दाखवत मार्केटिंग करतात. उदाहरणार्थ मुलगी पटवण्यात आम्हाला आलेलं अपयश त्यांच्या जमेत नसल्यामुळे ते- हि गोष्ट 'संस्कार आहेत हो आमचे' अशा अर्थाने घेतात. आता सगळ्याच आई बापांना आपलं कार्टं हे 'बाब्या' वाटणं साहजिकच! त्याचा दोष त्यांना का द्यायचा? असो तर त्यांची (आर्थिक) पुण्याई, आमची (कवडीमोलाची) पदवी आणि (त्यामानाने तुटपुंजी) कमाई हे अग्रेसिव्ह मार्केटिंगचं त्याचं प्रमुख अस्त्र. अनोळखी, आर्थिक सुबत्तेच्या आधारावर घरात यायचं कि नाही ते ठरवणारी मुलगी, आणि आमचं तिच्या कुटुंबियांसमोर उभारलं जाणारं तद्दन भंपक चित्र... आम्हाला मनातून वाटत असतं हे सगळं चुकतंय पण आमच्याकडेही हे 'बरोबर' करायचा मार्ग नसतो. त्यातूनही ओळखीतली मुलगी मिळाली नाहीच तर 'मंडळं' आहेतच!

आम्ही उपवर-३

आम्ही असामान्य! म्हणजे काय? आहोतच! लग्नाला उभे राहिलो म्हणून पहिल्या दोन वर्गात गणना केलेली खपायची नाही हो आम्हाला! लहानपणापासून की काय ते माहित नाही पण समजायला लागल्यापासून मुलगी या समस्त वर्गावर प्रेम करणारे! कसे शिकलो कधी शिकलो ते कळत नाही पण जमतं बुवा ते.. आमचा प्रवर्ग त्यामुळे नेहमीच मुलींच्याच नव्हे तर मुलांच्यादेखील कुतूहलाचा विषय ठरतो..

आम्ही एकतर..
१)खूप देखणे,क्युट किंवा असेच काहीतरी...
२)खूप हुशार,स्मार्ट किंवा असेच काहीतरी...
३)कोणत्या न कोणत्यातरी कलेत, खेळात प्राविण्य मिळवलेले किंवा असेच काहीतरी...
४)बोलण्यात लाघवी,गोड किंवा असेच काहीतरी
किंवा वरीलपैकी काही कलागुणांच उपजतच मिश्रण असणारे असतो.

शाळा, कॉलेजात असताना आमच्या मागे (मागावर या अर्थी) काही मुली असतात पण आम्ही मात्र ठराविक मुलीच्या मागे असतो. ती मुलगी आम्हाला कधी मिळते कधी कधी मिळत नाही. मिळाली नाही तर आम्ही प्रयत्न करून, बोलबच्चन देऊन किंवा इतर प्रकारे इम्प्रेस करून ती (किंवा आम्हाला शोभेल अशी) मुलगी मिळवतोच. (इतर लोक त्याला पटवणे किंवा कटवणे असं शब्द वापरतात आणि आमच्याकडे सल्ला मागतात पण हि गोष्ट T-ट्वेंटी म्याच सारखी असते हे आम्ही त्यांना सांगू शकत नाही.तुमचा दिवस असला तर सगळं 'ओके' नाहीतर तुम्हीच 'ओकेबोके'! ) पण मग त्यामुळे आम्हाला प्रेम, नातं वगैरे या गोष्टींचा 'एहसास' कि काय म्हणतात तो झालेला असतो. आम्ही बाकीच्यांमध्ये मिसळणारे असलो तर आम्हाला मित्र लोकांमध्ये भलताच भाव-बिव मिळतो. आणि तसे नसलोच तर आमच्या गर्लफ्रेंडमुळे आम्हाला त्या गोष्टीची चिंता वाटत नाही. आम्ही त्या मुलीवर जीवापाड प्रेम करतो आणि ती सुद्धा तसं करत असते.(असं आम्हाला वाटतं असतं!)

जीवनाच्या ज्या टप्प्यावर आम्हाला आधाराची खरी गरज असते त्या वेळीच आमची सखी आम्हाला डिच देते.. (ब्रेक-अप नंतरच आम्ही हे असं काहीतरी बोलायला शिकतो.. बरं का!) मग स्वतःहून नवीन मुलगी शोधायचं आमचं धैर्य होत नाही किंबहुना आम्ही तसं करूच शकत नाही किंवा मग तिच्या तुलनेत वरचढ अशी कोणी भेटत नाही म्हणून मग पेरेंट्सच्या तोंडाकडे बघून आम्ही बोहल्यावर उभे राहतो.एकेकाळी आवडीची असणारी गोष्ट कधीकधी मनात इतकी घृणा निर्माण करते कि ती गोष्ट पाहिल्यावर तुमच्या मनात तिरस्काराशिवाय इतर कोणतीही भावना येत नाही, (मगाशी म्हटलं न.. असलं अवजड बोलायला आम्हाला फार कष्ट पडत नाहीत!) तसंच काहीसं आमचं 'मुलगी' या बाबतीत झालेलं असतं.

उलटपक्षी काहीवेळा आम्हीही नीच असतो. पटत नाही,विचार जुळत नाही,योग्यतेची नाही किंवा इतर काही अव्यवहार्य कारणांमुळे आम्हीही कल्टी डॉट कॉम चा आधार घेतो. कधी एकदा तर कधी कित्येकदा.. कधी एकीबरोबर तर कधी निरनिराळ्या मुलींबरोबर. इतरांना वाटतं कि आम्ही चीSSS प आहोत. पण मुळातच तो आमचा स्वभाव असतो. मुरड घालायची म्हटली तरी घालता येत नाही. ज्यावेळी खरोखर लग्न करायची वेळ येते तेव्हा आधीच्या अनुभवांवरून आम्हाला स्वतः मुलगी शोधायचं किंवा घरच्यांना सांगायचं डेअरिंग होत नाही.(असतो आम्ही भाकड!) पुर्वेतिहासानुसार पुढे जाऊन उगीच अंदाज चुकला तर काय घ्या? म्हणून आम्ही आई-वडिलांकडे हे काम सोपवतो.

प्रत्यक्षातली मुलगी असो किंवा matrimonial वरची.. या बाबतीत आम्ही पूर्णतः तटस्थ असतो!!

आमच्या पराक्रमामुळे नातेवाईकांचा आणि जवळच्या मित्रमंडळींचा तर पत्ताच कटलेला असतो. तरीपण आमचे mom - dad (अगदीच तर मम्मी पप्पा) साईटस वर आमच्या नावाने रजिस्ट्रेशन करून वधू संशोधन करत असतात ब्वा!! आता काय.. आम्हाला म्हणावच लागतं... यु आर राईट. यु नो मी बेटर than एनीबडी डू.. तुम्ही सांगाल त्या मुलीशी आम्ही लग्न करायला तयार आहोत. long live matrimonials !!

इत्यास्तु!!

बुधवार, ११ जानेवारी, २०१२

आयेम ए रेबेल

ती वेगळी होती. तिच्या सगळ्याच बाबतीत स्वतंत्र संकल्पना होत्या, ध्येयं होती, स्वप्नं होती आणि पुस्तकी भाषेत मांडता येईल असं बरंच काही होतं! पण सगळं सगळं स्वतंत्र आणि वेगळं.. जाणवण्याइतपत वेगळं. एकटी राहायची, मोजका जनसंपर्क, घरात असली तर एका हातात पुस्तक आणि दुस-या हातात कॉफी मग अशा अवतारात. एखाद्या स्त्रीने ज्या पद्धतीने समाजात राहू नये असं म्हणतात त्या पद्धतीनेच ती राहायची. बंडखोर प्रवृत्ती,बक्कळ पैसा..लोकांनी काढलेल्या चित्रांची प्रदर्शनं मांडून आणि ती विकून कमवलेला. पस्तीशी मध्ये देखील एखाद्या तरुणीला लाजवेल अशी फिगर.. मी तिच्याकडे जायला लागलो तेव्हा मला या गोष्टी कळत नव्हत्या असं नव्हतं. पण ते नक्कीच तिकडे जायचं कारण नव्हतं! दरवाजावर तीन नॉक आणि एक थाप मारली तरच दरवाजा उघडला जायचा आणि हे सगळ्यांना माहिती देखील नव्हतं.

ती आधी आमच्या सोसायटीत राहायची. लेटर बॉक्स मधून लाईट बिल्स कलेक्ट करायचं सौजन्य सुद्धा दाखवायची नाही. ३-४ महिन्यांची लाईट बिल्स (तेव्हा आतासारखी एका महिन्यात लाईट कट व्हायचा प्रकार नव्हता, 'एमेसिबी' कधीच महावितरण एवढं कडक नव्हतं ब्वा!), कुठल्या तरी प्रदर्शनं, एग्झिबिशनच्या आमंत्रणांनी तो लेटर बॉक्स ओसंडून वाहायला लागला तेव्हा मीच एकदा तो सगळा कचरा गोळा करून तिच्या दरवाजात गेलो.. जनरल एटीकेट्सनुसार तीनदा नॉक केलं आणि माझ्या हातातून तो पसारा खाली कोसळला! आधार घ्यायला मी दरवाजाला हात लावला आणि अशा पद्धतीने मी पहिल्यांदा ती अलिबाबाची गुहा योगायोगाने उघडण्यात यशस्वी झालो! सगळंच नाटकी!

तिने दरवाजा उघडला तेव्हा मी तो पसारा गोळा करत होतो..
"तुमची पत्रं येतात खाली..एवढी आलीयेत"
"हौ डू यू नो द अक्सेस कोड?"
"व्हॉट अक्सेस कोड? आय डोन्ट नो एनी अक्सेस कोड"
ती विचलित झाली आणि दुस-या क्षणी सावरत मला म्हणाली "कम ऑन इन.."
मग आम्ही बराच वेळ बोललो..गप्पा मारल्या. मस्त होती बोलायला... त्यानंतर मग कधीही एकटं एकटं वाटलं,कंटाळा आला, कोणाशी बडबड करावीशी वाटली, चर्चा करायची खुमखुमी आली, गप्पा माराव्याश्या वाटल्या कि मी बिनधास्त तीन नॉक्स आणि एक थाप मारून माहितीचे दरवाजे उघडू लागलो..

"तुम्ही.."
"मला एकेरी हाक मार"
"मी तुमच्यापेक्षा लहान आहे वयाने" मी म्हटलं.. 'तुमचं वय जास्त आहे' हे स्त्रीला डायरेक्टली सांगायचा हा दुसरा चांगला मार्ग!
"आई सुद्धा मोठी असते न? आणि मावशी ? आत्याला काय म्हणतोस? ताईला?"
"...."
"आपलं यातलं कुठलंच नातं नसलं तरी फक्त वयामुळे तू मला अहो जाहो करावंस हे मला मुळीच पटत नाही, अगं म्हटलंस तरी चालेल मला.."
"बरं... तू इथे देवपूजा करत नाहीस?"
"नाही.."
"कंटाळा आहे कि तू नास्तिक आहेस?"
"माहित नाही"
"म्हणजे?"
"देव आहे कि नाही मला माहित नाही"
"हे सगळं निर्माण करणारा कोणीतरी असेलच ना ? ती शक्ती म्हणजे 'देव' असं मानायला काय हरकत आहे?"
"मी एक विचारू?"
"विचार..पण जास्त कठीण नको.." मी म्हटलं
"चांगलं वागणा-या बरोबर तुझा देव चांगलं वागतो आणि वाईट वागणा-याला अद्दल घडवतो,बरोबर?"
"हो.." मी मान तुकवली
"मग माणसात आणि देवात फरक तो काय? आपली न्यायव्यवस्था तर तेच करत असते!"
"...."
"जर देव असेल तर तो वाईट गोष्टी मुळातच का होऊ देईल? स्वतःचं अस्तित्व सिद्ध करायला? हे धर्म , फॉलोअर्स आहेत तोपर्यंत ठीक आहे पण त्यांच्या प्रसारासाठी जिहाद,क्रूसेड्स , धर्मयुद्ध.. हे कुठला देव सांगतो आणि का? जो मला मानत नाही तो काफिर, तो सैतान असं अल्ला कसं काय म्हणत असेल? प्रोटेस्टन्ट, रोमन कथेलिक वगैरे प्रकार कशाला असले असते? हिंदूंमध्ये कोट्यावधी देव कसे काय असले असते? दोन वेगवेगळ्या धर्मातली युद्धं एकवेळ परवडली पण एकाच धर्मात दुजाभाव? मग कसा आणि का विश्वास ठेवायचा देवावर?"
"..." माझं ज्ञान तिची उत्तरं द्यायला फारच तोकडं होतं,किंबहुना मी असा तिरकस विचार केला नव्हता. स्पष्टच सांगायचं झालं तर डेअरिंग झालं नव्हतं देवाबद्दल अशा जाहीर प्रतिक्रिया व्यक्त करायचं!
"धर्म बापा ज्याचा त्यांनी,प्रिय मानावा प्राणाहुनी,परी विधर्म्याच्या ठिकाणी, अलोट प्रेम धरावे! या मताची आहे मी.."
"मस्त आहेस तू!" मी दिलखुलास प्रतिक्रिया देऊन टाकली.

"मी आणि मीच" हे तिचं जीवनसूत्र होतं बहुतेक. ना नातेवाईकांची बंधनं, ना कोणाच्या आणाभाकांचं गुंतलेपण! तिचा flat सुखवस्तू या कॅटेगिरित मोडत होता.. सगळ्या वस्तूंची रेलचेल. पण तिच्या घरातली मला आवडणारी गोष्ट म्हणजे मोठ्ठ्या बिन bags! कुठून आणल्या होत्या कोणास ठाऊक! सगळ्याच गोष्टी ती सांगायची असंही नाही.विचारल्या तरी! पण दोघांनाही असणा-या फावल्या वेळात जेव्हा तिच्याकडे जाणं व्हायचं तेव्हा त्या bags वर आरामात रेलून बसायचं आणि काहीबाही खात,टीव्ही बघत गप्पा कुटायच्या. ऑसम फिलींग!!

"तू अशी का राहतेस? एकटी एकटी? सोसायटीतल्या लोकांत जावं, इथल्या चारचौघात मिसळावं, मिटींग्ज अटेंड कराव्यात, मतं मांडावीत असं नाही वाटत तुला?"
"नाही"
"का?"
"कारण मला सहानुभूतीच्या नजरा नको आहेत.."
"कोण तुला कशाला सहानुभूती दाखवेल?"
"तू लहान आहेस अजून.."
"तुझी देव-धर्माविषयीची मतं ऐकून पचवणा-याला तू लहान म्हणतेस?"
"..."
"कोण दाखवतं तुला सहानुभूती?"
"पुरुष"
"..." मी निःशब्द...
"एक या वयातली स्त्री एकटी राहते म्हटल्यावर एकजात या जमातीच्या नजरा आपोआपच वळतात.. त्या वळणारच. स्वाभाविकच आहे ते. पण आता सवय झालीये.आय इग्नोर इट..बट आय डोन्ट वॉन्ट टू गिव्ह देम अ channel !"
"तुझ्या कोणी प्रेमात नाही पडलं? किंवा तू कोणाच्या?"
ती मंद हसली. पण एव्हाना तिच्या हास्यातून जो अर्थ अपेक्षित असतो तो नसतो हे मला कळून चुकलं होतं. मी तो अर्थ शोधण्याच्या भानगडीत पडलो नाही!
"मी नाही पडले कोणाच्या प्रेमात.. माझ्या प्रेमात कित्येकजण पडले... पण मला काय करायचंय यापेक्षा काय करायचं नाही ते आधीपासूनच माहित होतं.."
"आई-बाबा?नातेवाईक?"
"बाबा एक्स्पायर. माझ्या लहानपणीच. आणि त्यामुळे आई कोलमडलेली, आयुष्यभर देव देव करत होती, कोणाकोणाचं म्हणून वाईट केलं नाही बिचारीने. तरीसुद्धा तिला काय काय भोग भोगावे लागले.. "
"म्हणून तुझा देवावर विश्वास नाही?"
"तेही कारण असेल कदाचित..तू काय माझा इन्टरव्यू घेतोयस का?" ती हसत म्हणाली.."माझ्या आईने आयुष्यभर देवाचं केलं तर तिने नको नको ते भोगलं, मी नाही केलं तरी मी सुखात आहे. राजकारणी लोक, गुंड लोक भ्रष्टाचार करून मोठ्ठाली देवळं उभारतात, संगमरवरी देवघर बांधतात, देवस्थानांना मोठमोठ्या देणग्या देतात! करू शकतोस तू हे सगळं एक्स्प्लेन?"
"मागच्या जन्माची पापं असतील..म्हणजे अशीही एक थियरी आहे..." मी चाचरत म्हणालो
तू पुन्हा हसली."असल्या थियरिज मांडून आपण आपलंच समाधान करून घेत असतो असं नाही वाटत तुला?"
मी-अर्थातच- गप्प बसायचो!!

आर्टीस्ट लोकांच्या आर्टला प्रदर्शनांची दालनं उघडी करून देणं हे तिचं काम! कुठून कशी ती या व्यवसायात शिरली ते देवालाच ठाऊक..नव्हे तिलाच ठाऊक..त्या बिचा-याने सुद्धा एवढं दुर्लक्ष करणारी व्यक्ती पाहून तिच्यात काडीमात्र इन्टरेस्ट ठेवला असेल असं मला वाटत नाही! पण अगदी टांकसाळ असल्यासारखे पैसे अक्षरशः छापत होती.खर्च स्वतःवर होईल तितकाच..काम तिला हवं तेव्हाच आणि हवं तितकंच.. बहुतेक मीटींग्ज बाहेर चांगल्याश्या हॉटेल किंवा लाउंज मधेच होत असत त्यामुळे घरी कोणी येण्याचा आणि घरच्या गोष्टींमध्ये दखल देण्याचा प्रश्नच मिटला होता.

"तुझा उद्देश काय आहे या सगळ्यामागचा?" maggi खाता खाता एकदा ती कसे पैसे कमवते आणि कशी उधळते हे सांगत असताना मी तिला विचारलं.."
"म्हणजे ?"
"म्हणजे सामान्य लोकांचे पैसे कमवण्याचे उद्देश असतात चांगली जीवन-शैली, भविष्यात चांगलं कुटुंब,मुलं, त्यांची शिक्षणं,लग्न वगैरे वगैरे"
"मग बरोबर आहे ना? माझा उद्देश आहे चांगली जीवनशैली..बास! मी वर्तमानात जगतेय, माझ्या स्वतःसाठी, वाटलंच तर इतरांसाठीही.. माझं घर आहे, गाडी आहे, ऐशोराम आहे, ही पुस्तकं आहेत ती माझी मित्र आहेत,प्रदर्शनातून थोरामोठ्यांचा सहवास मिळतो..नेहमी वेगवेगळी माणसं भेटतात, मला वाटतं त्या लोकांना मी भेटू शकते, माझं कामाचं स्वरूप सांगितल्यावर भल्या भल्या कलाकारांना मला टाळणं शक्य होत नाही!! मी मात्र मला नको त्या लोकांना टाळू शकते.. पाहिजे ती गोष्ट,पाहिजे त्या वेळी पाहिजे तिथे मला मिळते..अजून काय हवं? नाहीतर म्हातारपणी हेच म्हणावं लागेल न कि जिवंत होते पण जगायचं राहून गेलं?"
"तरीपण...स्वतःचा संसार वगैरे..." मी चाचरत म्हणालो..
"मला नको आहेत ही बंधनं..मुळात माझा सामान्य समाजाशी संपर्कच कमी आहे..त्यामुळे त्या समाजासाठी असल्या गोष्टींमध्ये गुंतून पडण्यात मला स्वारस्य नाही. आता त्या लॉ कॉलेज रोड वर एक अनाथालय आहे, तिथे मी देते देणगी.. ३ मुलांसाठी.."
ती उठून आत गेली आणि हातात कसलेसे कागद घेऊन बाहेर आली. ती प्रगती पुस्तकं होती. एक एव्हरेज प्रगती दाखवणारं आणि उरलेली दोन बिलो एव्हरेज!!
"लोक इथे देणगी देतात आणि आपण पोसत असलेल्या मुलानं पहिलंच यावं अशी अपेक्षा ठेवतात! बाबांनो तुम्ही कधी एखाद्या इयत्तेत तरी पहिले आलात?" ती छद्मी हसली.."मी या मुलांना पोसते.. कोणतीही अपेक्षा न ठेवता.. 'तुम्ही तुमचं जीवन तुमच्या पद्धतीनं जगा' एवढंच सांगणं असतं माझं त्यांना! "
"पण.."
"कशाला हवेत रे 'पण' आणि 'परंतु'? मी जगतेय तसं मला जगू देण्यात जगाला कसला त्रास आहे ते कळत नाही.. तू माझा सगळ्यात लहान सल्लागार आणि आई सगळ्यात मोठी! "
"सल्ला नाही पण लोक काहीबाही बोलत राहतात..इव्हन आपल्या सोसायटीत..."
"बोलेनात का? अभिरुचीसंपन्न जगात वावरत राहिलं ना तर कदाचित गॉसिप्स,चारित्र्य,लग्न,मुलंबाळं यामधलं - माझ्या भाषेत- या दुय्यम गोष्टीमधलं स्वारस्य कमी होतं आणि माझ्या बाबतीत तेच झालंय. व्हू सेज व्हॉट अबाउट मी--आय जस्ट डोन्ट केअर!"खांदे उडवत ती म्हणाली "तू इथे येतोस तेव्हा तुझ्याबद्दल कोणी काही बोलत नाही आणि माझ्याबद्दल बोलतात यावरून सिद्ध काय होतं? हा लायकी नसणारा समाज नेहमी बाईलाच वाईट चालीचा ठरवतो.. हो कि नाही?" ती पुन्हा हसली..मी गडबडलो.अगदी मुळापासून हललो!

तिने सदाशिवेत एका महागड्या प्रोजेक्टमध्ये रेडी पझेशन flat बुक केला हि न्यूज आमच्या सोसायटीत वा-यासारखी पसरली आणि त्यापेक्षा वेगाने फुटलं तिच्याबद्दलच्या अफवांचं पेव..! इतकं की तिच्या घरात जाणा-या प्रत्येक व्यक्तीवर नजर ठेवण्याची जबाबदारी प्रत्येकाने जणू स्वखुशीने घेतली होती. माझ्यासारख्या 'सामान्य' माणसाने आपलं स्वतःचं चारित्र्य आणि भविष्य जपायचं असेल तर तिच्या घरी न गेलेलं आणि तिच्या स्वच्छ चारित्र्याबद्दल इतरांकडे न बोललेलंच बरं हे माझं मीच ठरवून घेतलं. ती कधी समोर दिसली तर नजर टाळून कसं जाता येईल याकडे माझं लक्ष असायचं..

एकदा तिने मला थांबवलं.. "इतरांचं एक्स्पेक्टेड होतंच..पण माझे सगळे फंडे माहित असताना देखील निदान तुझ्याकडून अशा वागण्याची मला अपेक्षा नव्हती.पण तू सुद्धा..."
"माझं मन मला खात होतं, पण तू म्हणतेस त्या समाजाच्या कक्षा तोडायचे गट्स नाहीयेत गं माझ्यात.. तुझ्यासारखं उच्च अभिरुची असणा-या लोकांत मला वावरायचं नाहीये..मला या सामान्य कुवतीच्या लोकांमध्येच रहायचंय.. तू इथे असताना त्यांना विरोध करून मी राहू शकेनही कदाचित पण पुढे तू इथून गेल्यावर काय?"
"बरोबर आहे.. मी उद्याच निघतेय.."
"तुझा नवीन पत्ता..."
"लिहून घेतोस?"
"अं..नको.. तू इथे पत्र पाठव कधीतरी..." मी माझ्याच नकळत सेफ मार्ग शोधत होतो..एव्हाना वॉचमन पासून लहान मुलांबरोबर असणा-या बायकांपर्यंत सगळ्यांच्याच नजरा मला बोचायला लागल्या होत्या.. ती पुन्हा हसली..मी एक formality म्हणून पत्ता विचारलाय हे तिने ताडलं.. माझ्याबद्दलची कीव तिच्या त्या हास्याच्या लकेरीतून दिसत होती.

ती निघून गेली. अपेक्षेप्रमाणे नंतर तिचं काही पत्र वगैरे आलं नाही. त्यानंतरच्या काही दिवसांत सोसायटीतल्या काहीजणांनी माझ्याकडे पिंका टाकून तिचा अंदाज घ्यायचा प्रयत्न केला. मीही त्यांच्यातलाच असल्याचं भासवलं. भासवलं कशाला? होतोच. मला तरी कुठे काय माहित होतं? आधीच म्हटल्याप्रमाणे काही गोष्टी ती, एनीवेज, विचारल्या तरी नाही सांगायची.आयुष्यातल्या एका अवचित स्त्रीचा अध्याय संपला पण त्यानंतर जाणवलं कि आपल्यालाही असंच जगणं जगायचं होतं; जे स्वैर नसेल पण स्वच्छंद असेल, जे कोणीतरी जुन्या काळात ठरवलेल्या किचकट नियमांनी बांधलेलं नसेल पण स्वतंत्र असेल,जे भविष्याची निष्कारण काळजी करणारं नसेल पण वर्तमानाचा यथेच्छ आनंद लुटणारं असेल.. नाहीतर पुढे जाऊन हेच म्हणावं लागणार आहे की जिवंत तर होतो पण सालं जगायचं राहूनच गेलं!!